Bài 43: Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái

a. Chỗi thức ăn

• Là một dãy gồm nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau và mỗi loài là một mắc xích của chuỗi. Trong một chuỗi, một mắt xích vừa có nguồn thức ăn là mắt xích phía trước vừa là nguồn thức ăn của mắt xích phía sau
• Ví dụ:

• Có 2 loại chuỗi thức ăn:

  • Chuỗi thức ăn mở đầu bằng cây xanh → động vật ăn thực vật → động vật ăn động vật

    • Ví dụ: cây ngô → sâu ăn lá ngô → nhái → rắn hổ mang → diều hâu

  • Chuỗi thức ăn mở đầu bằng chất hữu cơ bị phân giải → sinh vật phân giải mùn, bã hữu cơ → động vật ăn sinh vật phân giải → các động vật ăn động vật khác

    • Ví dụ: lá, cành khô → mối → nhện → thằn lằn

b. Lưới thức ăn

• Lưới thức ăn trong một quần xã gồm nhiều chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung.
• Quần xã sinh vật càng đa dạng về thành phần loài thì lưới thức ăn trong quần xã càng phức tạp
• Ví dụ: Lưới thức ăn trong hệ sinh thái rừng

c. Bậc dinh dưỡng

• Trong 1 lưới thức ăn, tập hợp các loài sinh vật có cùng mức dinh dưỡng hợp thành một bậc dinh dưỡng.
• Trong quần xã có nhiều bậc dinh dưỡng:
  • Bậc dinh dưỡng cấp 1 (sinh vật sản xuất): sinh vật tự dưỡng
  • Bậc dinh dưỡng cấp 2 (sinh vật tiêu thụ bậc 1): động vật ăn sinh vật sản xuất
  • Bậc dinh dưỡng câp 3 (sinh vật tiêu thụ bậc 2): động vật ăn sinh vật tiêu thụ bậc 1
  • Bậc dinh dưỡng cấp 4, cấp 5 (sinh vật tiêu thụ bậc 3, bậc 4)
  • Bậc dinh dưỡng cấp cao nhất: bậc cuối cùng trong chuỗi thức ăn.
• Ví dụ: Bậc dinh dưỡng của quần xã sinh vật

• Là độ lớn của các bậc dinh dưỡng được xác định bằng số lượng cá thể, sinh khối hay năng lượng ở mỗi bậc dinh dưỡng

Có 3 loại tháp sinh thái:

• Tháp số lượng: được xây dựng trên số lượng cá thể sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng.

• Tháp sinh khối: được xây dựng dựa trên khối lượng tổng số của tất cả các sinh vật trên 1 đơn vị diện tích hay thể tích ở mỗi bậc dinh dưỡng.

• Tháp năng lượng: là hoàn thiện nhất, được xây dựng trên số năng lượng được tích luỹ trên 1 đơn vị diện tích hay thể tích trong 1 đơn vị thời gian ở mỗi bậc dinh dưỡng.

Sau khi học xong bài này các em cần:

• Nêu được mối quan hệ dinh dưỡng: chuỗi (xích) và lưới thức ăn, bậc dinh dưỡng
• Nêu được các tháp sinh thái, hiệu suất sinh thái
• Nâng cao ý thức bảo vệ MT thiên nhiên và đa dạng sinh học

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Sinh học 12 Bài 43 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Sơ đồ nào sau đây mô tả đúng về một chuỗi thức ăn? 

  • A. Tảo → chim bói cá → cá → giáp xác
  • B. Giáp xác → tảo → chim bói cá → cá
  • C. Tảo → giáp xác → cá → chim bói cá
  • D. Tảo → giáp xác → chim bói cá → cá

• Câu 2:

  Cho một lưới thức ăn có sâu ăn hạt ngô, châu chấu ăn lá ngô, chim chích và ếch xanh đều ăn châu chấu và sâu, rắn hổ mang ăn ếch xanh. Trong lưới thức ăn trên, sinh vật tiêu thụ bậc 2 là

  • A. Châu chấu và sâu 
  • B. Rắn hổ mang
  • C. Chim chích và ếch xanh
  • D. Rắn hổ mang và chim chích

• Câu 3:

  Nguyên nhân quyết định sự phân bố sinh khối của các bậc dinh dưỡng trong một hệ sinh thái theo dạng hình tháp do

  • A. Sinh vật thuộc mắt xích phía trước là thức ăn của sinh vật thuộc mắt xích phía sau nên số lượng luôn phải lớn hơn
  • B. Sinh vật thuộc mắt xích càng xa vị trí của sinh vật sản xuất có sinh khối trung bình càng nhỏ
  • C. Sinh vật thuộc mắt xích phía sau phải sử dụng sinh vật thuộc mắt xích phía trước làm thức ăn, nên sinh khối của sinh vật dùng làm thức ăn phải lớn hơn nhiều lần
  • D. Năng lượng qua mỗi bậc dinh dưỡng thường bị hao hụt dần

Câu 3- Câu 5: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online 

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Sinh học 12 Bài 43 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Bài tập 1 trang 194 SGK Sinh 12

Bài tập 2 trang 194 SGK Sinh 12

Bài tập 3 trang 194 SGK Sinh 12

Bài tập 4 trang 194 SGK Sinh 12

Bài tập 1 trang 148 SBT Sinh học 12

Bài tập 2 trang 150 SBT Sinh học 12

Bài tập 8 trang 154 SBT Sinh học 12

Bài tập 9 trang 155 SBT Sinh học 12

Bài tập 13 trang 155 SBT Sinh học 12

Bài tập 14 trang 156 SBT Sinh học 12

Bài tập 15 trang 156 SBT Sinh học 12

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Sinh học Chúng tôi sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!