Bài 38 Axetilen

Tóm tắt lý thuyết

2.1. Tính chất vật lí

Chất khí không màu, không mùi, ít tan trong nước, nhẹ hơn không khí (\(d = \frac{{26}}{{29}}\))

Thu khí Axetilen bằng cách đẩy nước

Hình 1: Thu khí Axetilen bằng cách đẩy nước

2.2. Công thức cấu tạo

Công thức cấu tạo của axetilen H – C ≡ C – H
Viết gọn CH ≡ CH
Trong phân tử C₂H₂ có liên kết ba (C ≡ C). Có 2 liên kết kém bền dễ đứt lần lược trong các phản ứng hoá học.

Công thức cấu tạo của axetilen

Hình 2: Công thức cấu tạo của axetilen

a) Dạng rỗng b) Dạng đặc

2.3. Tính chất hóa học

2.3.1. Axetilen có cháy không?

Các em chú ý quan sát thao tác tiến hành thí nghiệm dưới đây:

Video 1: Axetilen cháy trong không khí

Hiện tượng: Đốt cháy khí thoát ra cho ngọn lửa có nhiều khói đen.
Giải thích: Khi cháy C₂H₂ tạo thành CO₂ (nguyên nhân ngọn lửa có nhiều khói đen) và H₂O. Phản ứng toả nhiệt.
Phương trình phản ứng: 2C₂H₂ + 5O₂ 4CO₂ + 2H₂O

2.3.2. Axetilen có làm mất màu dung dịch nước Brom không?

Các em chú ý quan sát thao tác tiến hành thí nghiệm dưới đây:

Video 2: Axetilen tác dụng với dung dịch nước Brom

Hiện tượng: Dung dịch nước Brom bị mất màu
Giải thích:

C₂H₂ làm mất màu dd brôm

CH ≡ CH + Br – Br → Br – CH = CH – Br

Sản phẩm sinh ra có liên kết đôi trong phân tử nên có thể ccng tiếp với 1 phân tử Br₂ nữa

Br – CH = CH – Br + Br – Br → Br₂CH – CHBr₂

Trong điều kiện thích hợp C₂H₂ cũng có phản ứng cộng với H₂ và một số chất khác

2.4. Ứng dụng

Nhiên liệu trong đèn xì oxi-axetilen, là nguyên liệu để sản xuất PVC, cao su, axit axêtic và nhiều hoá chất khác

Ứng dụng của axetilen

Hình 3: Ứng dụng của axetilen

2.5. Điều chế

Điều chế và thu khí Axetilen trong phòng thí nghiệm

Hình 4: Điều chế và thu khí Axetilen trong phòng thí nghiệm

Các em chú ý quan sát thao tác tiến hành thí nghiệm dưới đây:

Video 3: Điều chế và thu khí axetilen

Cho CaC₂ phản ứng với nước: CaC₂ + 2H₂O → C₂H₂ + Ca(OH)₂
Phương pháp hiện đại là nhiệt phân CH₄ ở nhiệt độ cao

2.6. Tổng kết

Sơ đồ tư duy bài axetilen

Hình 5: Sơ đồ tư duy bài axetilen

Bài tập minh họa

Bài 1:

Hoàn thành bảng so sánh sau:

	Metan (CH4)	Etilen (C2H4)	Axetilen (C2H2)
Đặc điểm cấu tạo
Tính chất hóa học chung
Tính chất hóa học riêng

Hướng dẫn:

	Metan (CH4)	Etilen (C2H4)	Axetilen (C2H2)
Đặc điểm cấu tạo	Liên kết đơn	Một liên kết đôi	Một liên kết ba
Tính chất hóa học chung	Phản ứng cháy	Phản ứng cháy	Phản ứng cháy
Tính chất hóa học riêng	Phản ứng thế	Phản ứng cộng (tác dụng với 1 phân tử Br2)	Phản ứng cộng (tác dụng với 2 phân tử Br2)

4. Luyện tập Bài 38 Hóa học 9

Sau bài học cần nắm:

CTPT, CTCT, đặc điểm cấu tạo của axêtilen.
Tính chất vật lí: Trạng thái, màu sắc, tính tan trong nước, tỉ khối so với không khí. Tính chất hoá học của C2H2: Phản ứng cộng với dd Br2, pứ cháy.
Axetylen được dùng làm nhiên liệu và nguyên liệu trong công nghiệp.

4.1. Trắc nghiệm

Bài kiểm tra Trắc nghiệm Hóa học 9 Bài 38 có phương pháp và lời giải chi tiết giúp các em luyện tập và hiểu bài.

Câu 1:
Trong điều kiện nhiệt độ áp suất không đổi thì axetilen phản ứng với oxi theo tỉ lệ thể tích là
- A. 2 lít khí C₂H₂ phản ứng với 4 lít khí O₂.
- B. 2 lít khí C₂H₂ phản ứng với 5 lít khí O₂.
- C. 3 lít khí C₂H₂ phản ứng với 2 lít khí O₂.
- D. 3 lít khí C₂H₂ phản ứng với 1 lít khí O₂.
Câu 2:
Trong phân tử axetilen, giữa hai nguyên tử cacbon có
- A. một liên kết đơn.
- B. một liên kết đôi.
- C. một liên kết ba.
- D. hai liên kết đôi.
Câu 3:
Axetilen có tính chất vật lý
- A. là chất khí không màu, không mùi, ít tan trong nước, nặng hơn không khí.
- B. là chất khí không màu, không mùi, ít tan trong nước, nhẹ hơn không khí.
- C. là chất khí không màu, không mùi, tan trong nước, nhẹ hơn không khí .
- D. là chất khí không màu, mùi hắc, ít tan trong nước, nặng hơn không khí.