Bài 35: Đồng và hợp chất của Đồng

a. Vị trí trong Bảng tuần hoàn, cấu hình electron nguyên tử

• Kim loại chuyển tiếp, thuộc nhóm I_B, Chu kỳ 4, Số hiệu NT là 29

• Cấu hình e: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶3d¹⁰4s^1. hoặc: [Ar]3d¹⁰4s¹.

b. Tính chất vật lí

Quan sát một cây Bonsai làm bằng Đồng: 

• Là kim loại màu đỏ, dẻo, dễ kéo sợi và tráng mỏng.

• Dẫn điện và nhiệt rất cao (chỉ kém hơn bạc)

c. Tính chất hóa học

Cu là KL kém hoạt động; có tính khử yếu.

• Phản ứng với Phi kim
  • Khi đốt nóng  2Cu + O₂ → 2CuO (đồng II oxit)
  • Cu td Với Cl₂, Br₂, S… ở nhiệt độ thường hoặc đun nóng.
• Tác dụng với Axit HNO₃, H₂SO₄ đặc nóng:
  • \(3\mathop {Cu}\limits^0 + 8H\mathop {N{O_3}}\limits^{ + 5} (l) \to 3\mathop {Cu}\limits^{ + 2} {(N{0_3})_2} + 2\mathop {NO \uparrow }\limits^{ + 2} + 4{H_2}O\)
  • \(\mathop {Cu}\limits^0 + 4H\mathop {N{O_3}}\limits^{ + 5} (d) \to \mathop {Cu}\limits^{ + 2} {(N{O_3})_2} + 2\mathop {N{O_2}}\limits^{ + 4} + 2{H_2}O\)
  • \(\mathop {Cu}\limits^0 + 2{H_2}\mathop S\limits^{ + 6} {O_4} \to CuS{O_4} + \mathop S\limits^{ + 4} {O_2} + 2{H_2}O\)​

• Là kim loại quan trọng trong Công nghiệp và kĩ thuật
• 50% sản lượng Đồng làm dây dẫn điện và 30% làm hợp kim
• Dung dịch CuSO₄ dùng chữa bệnh mốc sương cho cà chua, khoai tây
• Dùng để chế sơn vô cơ màu xanh
• CuSO4 (khan) dùng để phát hiện dấu vết của nước trong các chất lỏng

Bài 1:

Nhận biết các dung dịch sau bằng Cu: HCl, HNO₃, NaOH, AgNO₃, NaNO₃. Giải thích hiện tượng xảy ra .

Hướng dẫn:

Đánh số thứ tự các ống nghiệm lần lượt là (1), (2), (3), (4), (5)

HCl (1); HNO₃ (2); NaOH (3); AgNO₃ (4); NaNO₃ (5)

Cho Cu vào ta thấy: (2) có khí màu nâu thoát ra, (4) có Ag kết tủa

Lấy (4) cho vào những chất còn lại thấy (1) cho kết tủa AgCl \(\downarrow\)

lấy (1) trộn 3 ; 5

8HCl + 8NaNO₃ + Cu \(\rightarrow\) 3Cu(NO₃)₂ + 4H₂O + 8NaCl + NO\(\nearrow\)

Bài 2:

Thực hiện các thí nghiệm với hỗn hợp X gồm Ag và Cu:
(a) Cho X vào bình chứa một lượng khí O₃ (ở điều kiện thường.)
(b) Cho X vào một lượng dư dung dịch HNO₃ (đặc.)
(c) Cho X vào một lượng dư dung dịch HCl (không có mặt O₂).
(d) Cho X vào một lượng dư dung dịch FeCl₃.
Thí nghiệm mà Cu bị oxi hóa còn Ag không bị oxy hóa là?

Hướng dẫn:

(a) Cả 2 chất cùng bị oxi hóa

(b) Cả 2 chất cùng bị oxi hóa

(c) Cả 2 chất cùng bị oxi hóa

(d) Chỉ có Cu bị oxi hóa còn Ag thì không bị oxi hóa

Bài 3:

Hòa tan hoàn toàn 3,2 gam Cu bằng dung dịch H₂SO₄ đặc nóng, thu được x lít SO₂ (là sản phẩm khử duy nhất của S⁺⁶, ở đktc). Giá trị của x là:

Hướng dẫn:

Bảo toàn e:
\(\\ 2n_{Cu} = 2n_{SO_{2}} \Rightarrow n_{SO_{2}}= 0,05 \ mol \\ \Rightarrow V_{SO_{2}} = x = 1,12 \ lit\)

Bài 4:

Dung dịch CuSO₄ loãng được dùng làm thuốc diệt nấm cho hoa. Để điều chế 800 gam dung dịch CuSO₄ 5%, người ta hòa tan CuSO₄.5H₂O vào nước. Khối lượng CuSO₄.5H₂O cần dùng là?

Hướng dẫn:

Ta có: \({n_{CuS{O_4}}} = \frac{{800.0,05}}{{160}} = 0,25\,mol \Rightarrow {m_{CuS{O_4}.5{H_2}O}} = 62,5gam\)

Bài 1:

Cho m gam hỗn hợp bột X gồm Fe_xO_y, CuO và Cu (x, y nguyên dương) vào 500 ml dung dịch HCl 2M, thu được dung dịch Y (không chứa HCl) và còn lại 3,2 gam kim loại không tan. Cho Y tác dụng với lượng dư dung dịch AgNO₃, thu được 175,9 gam kết tủa. Biết các phản ứng đều xảy ra hoàn toàn. Giá trị của m gần nhất với giá trị nào sau đây?

Hướng dẫn:

Vì còn Cu dư ⇒ dung dịch chỉ có FeCl₂ và CuCl₂ (axit đã hết theo đề bài cho)
\(n_{FeCl_{2}} = x ; \ n_{CuCl_{2}} = y\)
⇒ n_HCl = 2x + 2y (Bảo toàn Clo) = 1 mol
m_{kết tủa} = m_Ag + m_AgCl = 108x + 143,5.1 = 175,9
\((n_{Ag} = n_{FeCl_{2}} ; \ n_{AgCl} = n_{HCl})\)
⇒ x = 0,3; y = 0,2 mol
Lại có: n_O = ½ n_HCl = 0,5 mol
⇒ m = m_Fe + m_Cu + m_O = 56.0,3 + 64.0,2 + 3,2 + 0,5.16 = 40,8g

Bài 2:

Hoà tan hoàn toàn 30,4 gam chất rắn X gồm Cu, CuS, Cu₂S và S bằng dung dịch HNO₃ dư, thấy thoát ra 20,16 lít NO (đktc) và dung dịch Y. Cho dung dịch Y tác dụng với dung dịch Ba(OH)₂ dư thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là:

Hướng dẫn:

Coi hỗn hợp đầu gồm Cu và S phản ứng tạo Cu²⁺ và SO₄^2-
Ta có: 64n_Cu + 32n_S = 30,4 g
Bảo toàn e: 2n_Cu + 6n_S = 3nNO = 2,7 mol
⇒ n_Cu = 0,3; n_S = 0,35 mol
Sau phản ứng có 0,3 mol Cu²⁺ và 0,35 mol SO₄^2- tác dụng với Ba(OH)₂
Tạo kết tủa gồm: 0,3 mol Cu(OH)₂; 0,35 mol BaSO₄
⇒ m = 110,95 g

Sau bài học cần nắm:

• Vị trí của Đồng trong Bảng hệ thống tuần hoàn các nguyên tố hóa học
• Cấu tạo nguyên tử, tính chất vật lí - hóa học và phương pháp điều chế.
• Tính chất và ứng dụng của một số hợp chất quan trọng của Đồng như oxit, hidroxit và muối Đồng (II).

Bài kiểm tra Trắc nghiệm Hoá học 12 Bài 35 có phương pháp và lời giải chi tiết giúp các em luyện tập và hiểu bài.

• Câu 1:

  Hỗn hợp A gồm 2 kim loại Fe – Cu. Có thể dùng dung dịch nào sau đây để thu được Cu kim loại?

  • A. Dung dịch Cu(NO₃)₂ dư   
  • B. Dung dịch MgSO₄ dư
  • C. Dung dịch Fe(NO₃)₂ dư 
  • D. Dung dịch FeCl₃ dư

• Câu 2:

  Nhúng thanh Fe vào dung dịch CuSO₄. Sau một thời gian, quan sát thấy hiện tượng gì?

   

  • A. Thanh Fe có màu trắng và dung dịch nhạt dần màu xanh
  • B. Thanh Fe có màu đỏ và dung dịch nhạt dần màu xanh
  • C. Thanh Fe có màu xám và dung dịch nhạt dần màu xanh
  • D. Thanh Fe có màu đỏ và dung dịch dần có màu xanh

• Câu 3:

  Kim loại Cu không phản ứng với chất nào sau đây trong dung dịch?

  • A. H₂SO_{4 đặc}.
  • B. HCl.
  • C. FeCl₃.
  • D. AgNO₃.

• Câu 4:

  Ion Cu²⁺ oxi hóa được kim loại nào sau đây?

  • A. Cu
  • B. Au
  • C. Al
  • D. Ag

• Câu 5:

  Chất nào sau đây không phản ứng với dung dịch CuSO₄?

   

  • A. H₂S.
  • B. BaCl₂.
  • C. Fe₂O₃.
  • D. NaOH.

• Câu 6:

  Cho Cu phản ứng với dung dịch HNO₃ đặc, cho khí NO₂. Tổng hệ số cân bằng nguyên các chất trong phản ứng là:

  • A. 10.
  • B. 9.
  • C. 12.
  • D. 11.

• Câu 7:

  Cho luồng khí H₂ (dư) qua hỗn hợp các oxit CuO, Fe₂O₃, ZnO, MgO nung ở nhiệt độ cao. Sau phản ứng hỗn hợp rắn còn lại là :  

  • A. Cu, Fe, ZnO, MgO
  • B. Cu, Fe, Zn, Mg 
  • C. Cu, Fe, Zn, MgO
  • D. Cu, FeO, ZnO, MgO

Câu 3- Câu 5: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online 

Các em có thể hệ thống lại nội dung bài học thông qua phần hướng dẫn Giải bài tập Hoá học 12 Bài 35.

Bài tập 35.11 trang 85 SBT Hóa học 12

Bài tập 35.12 trang 85 SBT Hóa học 12

Bài tập 35.13 trang 85 SBT Hóa học 12

Bài tập 35.14 trang 86 SBT Hóa học 12

Bài tập 35.15 trang 86 SBT Hóa học 12

Bài tập 35.16 trang 86 SBT Hóa học 12

Bài tập 35.17 trang 86 SBT Hóa học 12

Bài tập 35.18 trang 86 SBT Hóa học 12

Bài tập 35.19 trang 86 SBT Hóa học 12

Bài tập 35.20 trang 87 SBT Hóa học 12

Bài tập 35.21 trang 87 SBT Hóa học 12

Bài tập 5 trang 213 SGK Hóa học 12 nâng cao

Trong quá trình học tập nếu có bất kì thắc mắc gì, các em hãy để lại lời nhắn ở mục Hỏi đáp để cùng cộng đồng Hóa Chúng tôi thảo luận và trả lời nhé.