16 Bài tập về Phả hệ và các bệnh di truyền học ở người Sinh học 9 có lời giải chi tiết

a. Bố (4) bình thường x Mẹ (5) bình thường => con gái (7) mắc bệnh:

+ Con sinh ra có kiểu hình khác với bố mẹ

+ Bệnh do gen lặn quy định.

+ Bệnh trên do gen lặn nằm trên NST thường quy định.

- Quy ước: gen A- bình thường, gen a- mắc bệnh.

b. Xác định kiểu gen của các thành viên trong gia đình:

+) Kiểu gen của người (3) và (7) đều là aa.

+) Kiểu gen của người (1), (2), (4) và (5) đều là Aa.

+) Kiểu gen của người (6) là AA hoặc Aa.

c. Xác suất sinh một con bị bệnh:

- Kiểu gen của người (4) và (5) đều là Aa sinh ra người con trai (6) bình thường có kiểu gen AA hoặc Aa với tỉ lệ tương ứng là:

\(\frac{1}{3}\)AA: \(\frac{2}{3}\)Aa

- Xác suất sinh một con bị bệnh là:

   P    ♂\(\frac{2}{3}\) Aa × ♀ aa

  F₁           \(\frac{1}{3}\)aa

-Vậy xác suất cặp vợ chồng trên sinh 1 con bị bệnh chiếm tỉ lệ  33,33%

Phả hệ bên ghi lại sự xuất hiện một bệnh di truyền ở một gia đình.

a) Cơ chế di truyền nào chi phối gen gây bệnh này? Giải thích.

b) Hãy kí hiệu gen gây bệnh và viết các kiểu gen có thể có của những người có số hiệu 12, 13 và 17.

a. 

Bố (10) và mẹ (9) đều không mắc bệnh nhưng sinh ra con gái (16) mắc bệnh à bệnh này là do gen lặn quy định.

(16) có kiểu gen đồng hợp tử lặn, nhận một gen lặn từ bố, mà bố không mắc bệnh à gen gây bệnh nằm trên NST thường.

Vậy bệnh này là do gen lặn nằm trên NST thường quy định.

b. Kí hiệu gen a là gen lặn gây bệnh, gen A là gen trội không gây bệnh.

(12) nhận một giao tử a từ bố (4) nhưng không mắc bệnh à kiểu gen của (12) là Aa.

(13) không mắc bệnh à có kiểu gen AA hoặc Aa.

(17) có kiểu gen AA hoặc Aa.

Nội dung

a.

- Bệnh máu khó đông do gen lặn nằm trên NST giới tính X quy định. Quy ước gen:

                                  M: bình thường

                                  m: bệnh máu khó đông

- Người phụ nữ bình thường nhưng có cha bị mắc bệnh máu khó đông nên kiểu gen của cô ta chắc chắn nhận được giao tử X^m từ người bố, do đó:

 Kiểu gen của người vợ là: X^MX^m, chồng bình thường sẽ có kiểu gen: X^MY.

- Sơ đồ lai: P:                  X^MY     x         X^MX^m      

                  G_P:               X^M _,  Y               X^M  _,  X^m

                  F₁:                X^MX^M, X^MX^m, X^MY, X^mY     

- Tính xác suất:

+ 2 con trai bình thường (X^MY): 1/4.1/4= 1/16 (Vì xác suất sinh mỗi con trai bình thường=1/4)

+ 2 con trai bị bệnh (X^mY):  (1/4)²= 1/16    (Vì xác suất sinh mỗi con trai bị bệnh =1/4)

+ 2 con gái bình thường(X^MX^M) hoặc (X^MX^m) hoặc (X^MX^M, X^MX^m):   1/4.1/4= 1/16

b.

- Bệnh máu khó đông là bệnh do gen lặn trên NST giới tính X, ở nam chỉ cần 1 gen lặn cũng có cơ hội biểu hiện ra kiểu hình (X^mY), còn ở nữ cần đến hai gen lặn (thể đồng hợp lặn X^mX^m) mới biểu hiện thành kiểu hình nên ít xuất hiện ở nữ.

- Khả năng mắc bệnh Đao ở hai giới là ngang nhau vì bệnh Đao là do đột biến dị bội thể dạng (2n+1) xảy ra ở NST thường- NST số 21 có 3 chiếc

a) Đây là loại bệnh di truyền.

b) Ở đời trước của 2 gia đình này đã có người mắc bệnh, người con trai và con gái lại bình thường => bệnh do gen lặn qui định.

a

- Dạng đồng sinh: 

+ Cặp sinh đôi này là đồng sinh khác trứng

+ Giải thích: Hai người đồng sinh chỉ có 1 người bị bệnh chứng tỏ kiểu gen của họ khác nhau, suy ra họ được sinh ra từ 2 hợp tử khác nhau

- Giới tính của người bị bệnh:   Có thể là nam hoặc nữ

Giải thích: Vì không biết kiểu hình của bố nên có 2 khả năng:

+ Khả năng 1: Người bị bệnh là nam (X^hY) nếu nhận được NST Y từ bố và X^h từ mẹ.

+ Khả năng 2: Người bị bệnh là nữ (X^h X^h) nếu nhận được NST X^h từ bố và NST X^h từ mẹ

b

- Không thể khẳng định chắc chắn họ là đồng sinh cùng trứng được.……………………

- Giải thích : Chỉ giống nhau về giới tính và về 1 tính trạng (bệnh) do cùng có gen lặn trên X gây ra thì chưa đủ yếu tố để kết luận họ có kiểu gen hoàn toàn giống nhau ……

a

Sơ đồ phả hệ:

Kiểu gen của những người trên:

- Đứa con trai thứ 3 mắc bệnh nên có kiểu gen X^aY.

- Đứa con trai đầu không mắc bệnh nên có KG là X^AY.

- Bố có kiểu gen: X^AY ; mẹ có kiểu gen X^AX^a.

- Đứa con gái thứ hai có thể có kiểu gen: X^AX^A  hoặc X^AX^a.

b

- Bố có kiểu gen, giảm phân tạo ra 2 loại giao tử X^A hoặc Y.

- Mẹ giảm phân cho 2 loại giao tử X^A hoặc X^a.

- Hai giao tử X^a và Y kết hợp với nhau => con trai thứ 3 mắc bệnh.

a) *Gen gây bệnh là lặn, vì I₃ và I₄ đều bình thường nhưng có con trai II₈ bị bệnh, chứng tỏ bố mẹ I₃ và I₄ đều dị hợp tử. Suy ra bị bệnh là tính trạng lặn, không bị bệnh là tính trạng trội. Quy ước: gen A: không bị bệnh; a: bị bệnh

 * Kiểu gen của các cá thể ở thế hệ II:

- II₅ và II₆ có con III₉ bị bệnh nhận một giao tử mang alen lặn (a) từ mẹ, một từ bố. Suy ra kiểu gen của II₅ và II₆ là Aa; II₈ : aa.

- I₃ và I₄ có kiểu gen là Aa vì có con bị bệnh (aa) ®  II₇: AA hoặc Aa.

b) Xác xuất để cặp vợ, chồng II₆ và II₇ sinh ra người con mắc bệnh:

- Để người con của cặp vợ chồng II₆ và II₇ sinh người con bị bệnh (aa) thì cặp vợ chồng này phải có kiểu dị hợp (Aa);

Xác suất để II₇ có kiểu gen Aa là 2/3.

-Xác suất để II₆ và II₇ sinh ra người con vị bệnh là  2/3.1/4 = 1/6 16,67%

a.

* Khác nhau giữa trẻ đồng sinh cùng trứng và đồng sinh khác trứng

- Trẻ đồng sinh cùng trứng được sinh ra từ một trứng thụ tinh với tinh trùng. Qua các lần nguyên phân đầu tiên hợp tử được hình thành 2, 3, 4, 5 tế bào riêng rẽ. Mỗi tế bào phát triển thành một cơ thể.

    Trẻ đồng sinh cùng trứng giống nhau về phương diện di truyền, có kiểu gen đồng nhất, ít nhất là đối với hệ gen nhân, cùng giới tính, cùng nhóm máu, màu da, mắt, dạng tóc, dễ mắc cùng một loại bệnh.

- Trẻ đồng sinh khác trứng được sinh ra từ hai hay nhiều trứng rụng cùng một lần, được thụ tinh cùng lúc bởi các tinh trùng khác nhau.

    Trẻ đồng sinh khác trứng, khác nhau về kiểu gen, có thể cùng giới tính hay khác giới tính. Chúng giống nhau tới mức như những anh em sinh ra trong cùng một gia đình nhưng khác lần sinh, có thể mắc các bệnh di truyền khác nhau.

 * Đặt trẻ đồng sinh cùng trứng trong cùng điều kiện môi trường giống nhau hay khác nhau đã cho phép nghiên cứu được ảnh hưởng của môi trường đối với cùng một kiểu gen ở các giai đoạn sinh trưởng, phát triển khác nhau.

 - So sánh trẻ đồng sinh cùng trứng với trẻ đồng sinh khác trứng khi cùng sống trong môi trường giống nhau cho phép xác định được vai trò di truyền trong sự phát triển các tính trạng.

b. Sơ đồ phả hệ:

- Vì con bị cả hai bệnh có kiểu gen aabb → bố mẹ đều cho giao tử ab → bố và mẹ bình thường đều dị hợp về cả 2 cặp gen, kiểu gen AaBb.

- SĐL:        P   :               AaBb                  x             AaBb

                   Gp:        AB, Ab, aB, ab                      AB, Ab, aB, ab

                   F₁:              9 A-B- : 3 A-bb : 3 aaB- : 1 aabb

 Kiểu hình: 9 bình thường : 3 bệnh hóa xơ nang : 3 bệnh alcapton niệu : 1 bị cả 2 bệnh

- Xác suất đứa trẻ thứ hai mắc đồng thời cả 2 bệnh là:

                  1/4 ab  x  1/4 ab  = 1/16 = 6,25%