QUY TRÌNH LÀM BÀI VĂN NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG , ĐẠO LÍ
A. CÁC BƯỚC THỰC HIỆN
1. Mở bài:
- Nêu được vấn đề đưa ra nghị luận ( nếu có ý kiến nhận xét gì thì phải đưa vào phần mở bài => bắt buộc)
- Nếu đề bài là một câu chuyện thì nên dẫn một câu chuyện có ý nghĩa tương tự để làm mở bài sau đó khái quát nội dung chính của câu chuyện đó.
2. Thân bài:
- Giải thích được các từ khóa ( tức là các từ quan trọng trong có trong văn bản đưa ra): đây là phần bắt buộc phải có.
- Sau khi giả thích xong các từ khóa cần khái quát lên nội dung chính của vấn đề nghị luận đặt ra từ văn bản ( ví dụ như nội dung của một ý kiến, một nhận định hay một câu chuyện nào đó)
Bàn luận, mở rộng vấn đề:
- Bàn luận: Nghị luận bằng cách đặt câu hỏi ngược, nêu những biểu hiện cụ thể của từng vấn đề được đặt ra qua câu hỏi ngược đó và sau đó lấy dẫn chứng để chứng minh. Phần này nếu dẫn được một số ý kiến hoặc câu chuyện có ý nghĩa tương tự thì càng tốt, bài viết sẽ càng thêm sâu sắc.
- Mở rộng, nâng cao: Tức là phát triển vấn đề đó lên một tầng cao hơn có ý nghĩa khái quát hơn.
Bài học nhận thức và hành động
- Phải đánh giá được vấn đề nghị luận đặt ra đúng hay sai, tốt hay xấu, hay hay dở, tích cực hay tiêu cực,…
- Cần phê phán đối với những tư tưởng trái ngược hay lệch lạc so với vấn đề được đưa ra nghị luận ( hoặc biểu dương, ngợi ca tư tưởng nhân văn đối lập với phản nhân văn được đưa ra nghị luận)
Liên hệ bản thân
- Từ vấn đề nghị luận đa nêu, bản thân rút ra được bài học gì
3. Kết bài
- Nêu khái quát đánh giá ý nghĩa tư tưởng đạo lí đã nghị luận.
- Nếu kết thúc bài viết bằng một ý kiến, nhận định tương tự thì càng tốt.
B. VÍ DỤ MINH HOẠ
Đề bài: R.Ta-go, nhà thơ Ấn Độ cho rằng: Thà làm một bông hoa sen nở khi thấy mặt trời rồi mất hết tinh nhụy, còn hơn giữ nguyên hình nụ búp trong sương lạnh vĩnh cửu của mùa đông.
Suy nghĩ của anh (chị) về nhận định trên.
Gợi ý làm bài
Yêu cầu về kĩ năng
Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội: Bố cục và hệ thống ý sáng rõ. Biết vận dụng phối hợp nhiều thao tác nghị luận. Hành văn trôi chảy. Lập luận chặt chẽ. Dẫn chứng chọn lọc, thuyết phục. Không mắc các lỗi diễn đạt, dùng từ, ngữ pháp, chính tả.
Yêu cầu về kiến thức
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo những ý cơ bản sau:
Giải thích ý nghĩa của lời nhận định
- Hoa sen: ủ mầm trong bùn đất, tối khuất, nhơ bẩn nhưng mạnh mẽ vươn lên. Hoa sen là biểu tượng cho phẩm cách thanh sạch, biết vươn lên trong cuộc sống của con người.
- Mặt trời: Đó là ánh sáng vĩnh cửu đem lại sự sống cho vạn vật. Mặt trời tượng trưng cho sức sống mạnh mẽ, sự huy hoàng.
- Nụ búp: cái mới nhô ra, nhú lên của cây, còn non yếu. Nụ búp ẩn dụ cho cái non nớt, nhút nhát, e sợ của con người.
- Sương lạnh vĩnh cửu: là môi trường lạnh giá, khắc nghiệt, ở đó vạn vật phải ẩn mình, thu mình, không thể sinh sôi phát triển. Vì thế nó tượng trưng cho những khó khăn, thử thách trong cuộc sống.
=> Ý kiến của Ta- go là một triết lí sống mạnh mẽ, tích cực và tiến bộ. Trong cuộc sống có rất nhiều khó khăn thử thách, nhưng nếu biết sống và cống hiến hết mình ta sẽ nhận được thành quả xứng đáng. Nếu sống nhút nhát, thụ động thì cuộc đời thật nhạt nhẽo, vô nghĩa.
Bàn luận, mở rộng vấn đề
Tại sao nên chọn cách sống như “bông hoa sen”?
- Cuộc sống rất quý giá nhưng lại ngắn ngủi, và chỉ đến duy nhất một lần. Ta phải sống thế nào cho xứng đáng, phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những tháng năm đã sống hoài, sống phí. Ta cần có một trái tim đầy nhiệt huyết để sống hết mình, để cảm nhận từng hơi thở trong khoảnh khắc của đời mình.
- Đã là con người thì cần phải có ước mơ, lý tưởng và khát khao thực hiện những điều đó. Tuy nhiên, cuộc sống luôn ẩn chứa những khó khăn, thử thách và những điều tốt đẹp không bỗng dưng mà có. Thay vì để khó khăn đánh bại, ta hãy đón nhận chúng như một cơ hội để rèn luyện bản lĩnh của chính mình, để ta thêm trưởng thành.
- Khi ta chọn làm “bông hoa sen nở trong ánh mặt trời” đó là lúc ta sống hết mình và cống hiến hết mình. Ta sẽ có cơ hội được toả sáng, được khẳng định, lưu lại dấu chân trên con đường đã đi và tận hưởng những điều tuyệt diệu mà cuộc sống mang lại. Đó cũng chính là cách khiến cuộc sống của ta thêm ý nghĩa và trở nên có ích. Đó mới là cuộc sống đích thực của con người.
-------Nội dung đầy đủ chi tiết vui lòng xem tại online hoặc đăng nhập để tải về máy---------
Trên đây là trích dẫn một phần nội dung tài liều Quy trình làm một bài văn nghị luận về một tư tưởng, đạo lí - Trường THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm. Để xem được đầy đủ nội dung, mời quý thầy cô và các em vui lòng đăng nhập vào Chúng tôi. Chúc các em học tập tốt.
---Mod Ngữ Văn tổng hợp và biên soạn---
