Soạn bài Ôn tập văn biểu cảm

• Khái niệm văn biểu cảm
• Đặc điểm của văn biểu cảm
• Cách lập ý cho bài văn biểu cảm
• Các yếu tố tự sự, miêu tả trong bài văn biểu cảm

Câu 1. Đọc lại đoạn văn về hoa hải đường (bài 5), về An Giang (bài 6), bài Hoa học trò (bài 6), bài Cây sấu Hà Nội (bài 7), các đoạn văn biểu cảm (bài 9), bài Cảm nghĩ về một bài ca dao (bài 12) và các văn bản trữ tình khác, hãy cho biết văn miêu tả và văn biểu cảm khác nhau như thế nào

• Giống nhau. 
  • Cả hai đều sử dụng các biện pháp tu từ: so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, điệp… 
  • Đều sử dụng các phương tiện biểu đạt: miêu tả, tự sự, biểu cảm. 
• Khác nhau:

Câu 2. Đọc lại bài Kẹo mầm (bài 11) hãy cho biết văn biểu cảm khác văn tự sự ở điểm nào?

• Giống nhau: 
  • Tự sự và biểu cảm cùng sử dụng các biện pháp tu từ: nhân hóa, so sánh, ẩn dụ, liên tưởng và tưởng tượng. 
  • Đều sử dụng các phương pháp biểu đạt: miêu tả, bình luận, tự sự, biểu cảm. 
• Khác nhau:

Câu 3. Tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm đóng vai trò gì? Chúng thực hiện nhiệm vụ biểu cảm như thế nào? Nêu ví dụ?

• Miêu tả và tự sự trong văn miêu tả đóng vai trò làm nền cho người viết bộc lộ cảm xúc, tình cảm của mình về đối tượng được đề cập đến. 
• Nếu không có tự sự miêu tả thì tình cảm, cảm xúc của người viết sẽ trở nên mơ hồ, thiếu cụ thể, bài viết sẽ không tạo được ấn tượng.
• Không có tình cảm nào lại không nảy sinh từ cảnh vật, con người, câu chuyện cụ thể, vì vậy ta có thể kết luận: không thể thiếu yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm.
• Tất cả những bà ta đã học: “Hoa hải đường”, “Về An Giang”, “Hoa học trò”, “Cây sấu Hà Nội”,… đều là những ví dụ cụ thể.

Câu 4. Cho một đề tài biểu cảm, chẳng hạn: Cảm nghĩ mùa xuân, em sẽ thực hiện bài làm qua những bước nào? Tìm ý và sắp xếp ý như thế nào?

• Các bước thực hiện khi viết bài văn.
  • Tìm hiểu đề và tìm ý. 
  • Lập dàn bài.
  • Viết bài.
  • Đọc và sữa chữa bài viết. 
• Tìm ý và sắp xếp ý.
• Các em có thể tìm thêm ý và sắp xếp các ý sau thành một trình tự hợp lí:
  • Mùa xuân là mùa mở đầu của một năm, là mùa cây cối đâm chồi nảy lộc, vạn vật sinh sôi, nảy nở.
  • Mùa xuân là mùa mỗi người thêm một tuổi, mở đầu cho những dự định kế hoạch. 
  • Mùa xuân còn là biểu tượng của sức sống, của tuổi trẻ.

Câu 5. Bài văn biểu cảm thường sử dụng những biện pháp tu từ nào? Người ta nói ngôn ngữ văn biểu cảm gần với thơ, em có đồng ý không? vì sao?

• Bài văn biểu cảm thường sử dụng tất cả các biện pháp tu từ, so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, điệp ngữ, láy,… 
• Nói ngôn ngữ biểu cảm gần với thơ là hoàn toàn đúng, vì biểu cảm và thơ có đặc điểm giống nhau: thể hiện cảm xúc của tác giả → tính trữ tình.

Để hiểu bài hơn, các em tham khảo bài giảng Ôn tập văn biểu cảm.