Soạn bài Ôn tập phần văn học (Kì 2)

Thơ trung đại

Thơ mới

Ra đời trong xã hội phong kiến. Chịu ảnh hưởng thi pháp văn học Trung Quốc.

Ra đời trong xã hội thực dân nửa phong kiến. Chịu ảnh hưởng thi pháp văn học Phương Tây.

Tác giả là tầng lớp nho sĩ, quan lại.

Tác giả là trí thức Tây học.

Thể hiện “ cái đại chúng”

Thể hiện “ cái tôi” một cách tuyệt đối, ý thức cá nhân phát triển.

So sánh

Lưu biệt khi xuất dương

Hầu trời

Nội dung

• Chí làm trai là chủ động xoay trời đất, làm việc kì lạ, làm chủ cuộc sống
• Khẳng định sự đóng góp của cá nhân với cuộc đời, tin tưởng vào thế hệ mai sau.
• Xót xa trước hiện thực đất nước, phê phán nền thi cử Nho học.
• Khát vọng hành động và tư thế buổi lên đường.

• Khẳng định tài năng văn chương hơn người, khao khát muốn thể hiện cái tôi tài hoa, phóng túng giữa cuộc đời của tác giả.
• Cuộc sống của người cầm bút.

Nghệ thuật

• Thể thơ thất ngôn bát cú.
• Luật và ngôn ngữ thuộc phạm trù văn học trung đại.
• Xây dựng được hình tượng mang vẻ đẹp lãng mạn, hào hùng, hình ảnh kì vĩ, mạnh mẽ
• Viết năm 1905.

• Hư cấu truyện Hầu trời -> có sự sáng tạo trong sáng tác.
• Thể thơ thất ngôn tự do.
• Giọng thơ tự nhiên, ngôn ngữ giản dị, hóm hỉnh…
• “Cái tôi cá nhân” vần phảng phất tính “ cái ngông “ của nhà văn Nho tài tử trong thơ ca trung đại thời kỳ cuối.
• Viết năm 1921

Tính chất giao thời

• Về thi pháp cơ bản vẫn thuộc phạm trù văn học trung đại (thể thơ Đường luật, hình ảnh ước lệ...).
• Nét mới ở bài thơ là chất lãng mạn hào hùng toát ra từ nhiệt huyết cách mạng sôi nổi của nhà cách mạng Phan Bội Châu.

• Hình thức vẫn theo lối thơ cổ, cách dùng từ, hình ảnh, cách diễn đạt vẫn mang dấu ấn văn học trung đại nhưng sự cách tân tương đối rõ: thể thơ trường thiên khá tự do; đặc biệt là bài thơ đã thể hiện một "cái tôi" cá nhân phóng túng, ý thức được tài năng và khát khao khẳng định mình giữa cuộc đời.

Tác phẩm

Nội dung

Nghệ thuật

Vội vàng

• Sự giao cảm hết mình với thiên nhiên, với con người, với cái đẹp của thiên nhiên, cái vẻ đẹp của con ngưởi. Từ đó có quan niệm mới mẻ về nhân sinh. Nỗi buồn về thới gian một đi không bao giờ trở lại, đời người hữu hạn. Để từ đó có cách sống vội vàng.

• Giọng điệu say mê sôi nổi, có nhiều sáng tạo về ngôn ngữ và hình ảnh.
• Kết hợp giữa cảm xúc và mạch luận lý.

Tràng giang

• Huy Cận gửi nỗi buồn của mình, cái tôi cô đơn trước thiên nhiên sông dài trời rộng và cả những vật hữu hình nhỏ bé, trôi nổi. Đồng thờii đọng lại trong tình yêu quê hương đất nước

• Bài thơ mang màu sắc cổ điển mà vẫn có giọng điệu gần gũi thân thuộc ở hình ảnh trong thơ.

Đây thôn Vĩ Dạ

• Bức tranh đẹp trong sự giao cảm với thiên nhiên và con người, để từ đó nhà thơ bộc lộ nỗi buồn gợi nhớ đến bâng  khuâng. Một nỗi buồn với bao uẩn khúc trong lòng. Một tình cảm tha thiết với đời, với người

Giàu hình ảnh biểu hiện nội tâm. Ngôn ngữ tinh tế, giàu sức liên tưởng.

Tương tư

• Diễn tả tâm trạng của chàng trai lúc tương tư. Để từ đó thấy được hồn quê hoà lẫn với cảnh quê. Từ thương nhớ đến hờn giận, trách móc, chàng trai bộc lộ khát vọng hạnh phúc lứa đôi.

• Miêu tả diễn biến tâm trạng. Kết hợp giữa hồn quê và cảnh quê. Thể thơ lục bát, ngôn ngữ giản dị, giọng thơ ngọt ngào, tha thiết làm sống dậy hồn xưa đất nước.

Chiều xuân

• Bức tranh chiều xuân tiêu biểu ở đống bằng Bắc Bộ hiện lên với không khí  và nhịp sống ở nông thôn.
• Với cảnh vật của mùa xuân êm ả.

• Thủ pháp gợi tả làm nổi bật không khí, nhịp sống ở nông thôn.
• Dùng cái động để tả cái tĩnh.

Tác phẩm

Nội dung

Nghệ thuật

Chiều tối

• Tình yêu thiên nhiên, yêu cuôc sống ý chí vươn lên hòan cảnh khắc nghiệt của người tù cộng sản. Bài thơ thể hiện tinh thần lạc quan của Bác

• Bài thơ là sự kết hợp giữa vẻ đẹp cổ điển mà hiện đại. Mạch thơ có sự vận động mạnh mẽ.

Lai Tân

• Bài thơ như một ý cười hóm hỉnh đầy tính trào lộng thâm thúy vào Trung Hoa dân quốc.

• Tạo nên kết cấu đặc biệt ở câu cuối để có giọng điệu châm biếm nhẹ nhàng mà đau.

Từ ấy

• Lời tâm sự của người thanh niên trên bước đường giác ngộ lý tưởng Đảng. Đồng thời bộc lộ niềm vui, say mê, tràn trề sức sống khi đón nhận lý tưởng Đảng.

• Vận động về tâm trạng thể hiện qua ngôn từ, hành động, nhạc điệu.

Nhớ đồng

• Nỗi nhớ da diết của nhà thơ với quê hương, con người. Qua đó bộc lộ niềm say mê lý tưởng, khát khao tự do.

• Sử dụng thơ có kết cấu điệp (từ, kiểu câu).
• Thể hiện diễn biến tâm trạng.