Qua bài học giúp các em củng cố và hệ thống hóa kiến thức về dấu câu, nhận ra và biết cách chữa các lỗi thường gặp về dấu câu, biết vận dụng để làm các bài tập về dấu câu.
Tóm tắt bài
1.1. Tổng kết dấu câu
Dựa vào các bài đã học về dấu câu ở các lớp 6,7,8 lập bảng tổng kết về dấu câu theo mẫu dưới đây.
| STT | Dấu câu | Công dụng |
1 | Dấu chấm, kí hiệu (.) | Thường dùng ở cối câu trần thuật, báo hiệu hết câu. Khi đọc phải ngắt ở dấu chấm tương đối dài |
| 2 | Dấu chấm hỏi, kí hiệu ( ?) | Thường dùng ở cuối câu hỏi (câu nghi vấn). Khi đọc phải ngắt câu ở dấu chấm hỏi với ngữ điệu hỏi (thường lên giọng ở cuối câu) |
| 3 | Dấu chấm lửng, kí hiệu (…) |
|
| 4 | Dấu chấm phẩy, kí hiệu ( ;) |
|
| 5 | Dấu chấm than, kí hiệu ( !) | Dấu câu đặt cuối câu cảm thán hoặc cuối câu khiến, báo hiệu khi đọc phải ngắt câu và có ngữ điệu (cảm hoặc cầu khiến) phù hợp từng hoàn cảnh cụ thể. |
| 6 | Dấu ngạch ngang kí hiệu (-) |
|
| 7 | Dấu hai chấm, kí hiệu (:) |
|
| 8 | Dấu ngoặc đơn, kí hiệu () | Dấu ngoặc đơn dùng để đánh dấu phần chú thích (giải thích, thuyết minh, bổ sung thêm). |
| 9 | Dấu ngoặc kép, kí hiệu (‘’ ‘’) |
|
| 10 | Dấu phẩy, kí hiệu (,) |
|
1.2. Các lỗi thường gặp về dấu câu
a. Thiếu dấu ngắt câu khi câu đã kết thúc
Xét ví dụ sau và trả lời câu hỏi.
Tác Phẩm "Lão Hạc" làm em vô cùng xúc động trong xã hội cũ, biết bao người nông dân đã sống nghèo khổ cơ cực như Lão Hạc.
Ví dụ trên thiếu dấu ngắt ở chỗ nào? Nên dùng dấu gì để kết thúc câu ở chỗ đó.
- Lời văn ở đoạn văn thiếu dấu ngắt câu sau từ "xúc động ".
- Phải dùng dấu chấm để ngắt câu và viết hoa chữ T ở đầu câu.
b. Dùng dấu ngắt khi câu chưa kết thúc
Xét ví dụ sau và trả lời câu hỏi.
Thời còn trẻ, học ở trường này. Ông là học sinh xuất sắc nhất.
Dùng dấu chấm sau từ này đúng hay sai? Vì sao? Ở chỗ này nên dùng dấu gì?
- Dùng dấu ngắt câu sau từ "này" là sai vì câu chưa kết thúc.
c. Thiếu dấu thích hợp để tách các bộ phận của câu khi cần thiết
Xét ví dụ sau và trả lời câu hỏi.
Cam quýt bưởi xoài là đặc sản của vùng này.
Câu này thiếu dấu gì để phân biệt ranh giới giữa các thành phần đồng chức?
- Câu thiếu dấu phẩy để tách các bộ phận liên kết.
- Cam, quýt, bưởi, xoài là đặc sản của vùng này.
d. Lẫn lộn công dụng của các dấu câu
Xét ví dụ sau và trả lời câu hỏi.
Quả thật, tôi không biết nên giải quyết vấn đề này như thế nòa và bắt đầu từ đâu? Anh có thể cho tôi một lời khuyên không. Đùng bỏ mặc tôi lúc này.
Đặt dấu chấm hỏi ở cuối câu thứ nhất và dấu chấm ở cuối câu thứ hai trong đoạn văn này đã đúng chưa? Vì sao? Ở các vị trí đó nên dùng dấu gì?
- Lẫn lộn công dụng của các dấu câu.
- Dấu chấm hỏi ở cuối câu 1 dùng sai vì đây không phải là câu hỏi.
- Đó là câu trần thuật, phải dùng dấu chấm.
- Dấu câu ở cuối thứ hai là sai, vì đây là câu hỏi, phải dùng dấu chấm hỏi.
1.3. Ghi nhớ
- Khi viết, cần tránh các lỗi sau đây về dấu câu:
- Thiếu dấu ngắt câu khi câu đã kết thúc.
- Dùng dấu ngứt câu khi chưa có kết thúc.
- Thiếu dấu thích hợp để tách các bộ phận của câu khi cần thiết.
- Lẫn lộn công dụng của các dấu câu.
2. Soạn bài Ôn luyện về dấu câu
Để củng cố và hệ thống hóa kiến thức về dấu câu, nhận ra và biết cách chữa các lỗi thường gặp về dấu câu, biết vận dụng để làm các bài tập về dấu câu, các em có thể tham khảo thêm bài soạn Ôn luyện về dấu câu.
