Nhưng nó phải bằng hai mày

• Truyện cười trào phúng

• Bố cục: 3 phần.
  • Mở truyện (câu 1): Giới thiệu nhân vật lí trưởng và tài đặc biệt của y (xử kiện giỏi).
  • Thân truyện (Tiếp đến "Xin xét lại, lẽ phải thuộc về con mà! ”): Diễn biến vụ kiện giữa Ngô và Cải nhờ thầy lí xử.
  • Kết truyện (Còn lại): Lời giải thích của thầy lí cho cách xử kiện của mình.

• Mẫu thuẫn làm bật lên tiếng cười trong tác phẩm: giữa sự đồn đại về danh tiếng xử kiện giỏi với phẩm chất bên trong tham lam của thầy lí. 

• Dùng cử chỉ kết hợp với lời nói của các nhân vật để làm tiếng cười bật ra
• Lời nói và cử chỉ của thầy Cải trước mặt thầy lí như muốn nhắc số tiền anh ta đưa trước.
• Thầy lí xòe năm ngón tay trái úp lên năm ngón tay phải → cử chỉ phù hợp với điều thầy lí nói với thầy Cải. Nó còn ẩn chứa một nghĩa khác: đó là cái phải đã bị cái trái - là tiền, nhiều tiền và lễ vật lo lót úp lên, che đi mất rồi.
• Dùng cách chơi chữ để gây cười: "phải" trong câu nói mang nhiều nét nghĩa
  • Nghĩa thứ nhất: là lẽ phải chỉ cái đúng đối lập với cái sai
  • Nghĩa thứ hai: là điều bắt buộc phải có
• Lời thầy lí lập lờ, cả hai nghĩa ấy kết hợp với hai bàn tay úp lên nhau thì rõ ràng Ngô đã gấp hai. Tiếng cười bật ra từ chính nét đa nghĩa đó.

• Phê phán việc xử kiện ở chốn công đường thời phong kiến - nơi lẽ phải được đo bằng tiền.
• Cách nhìn khách quan về người nông dân: vừa phê phán vừa cảm thông

Nhằm mục đích phê phán và đả kích, truyện Nhưng nói phải bằng hai mày đã lên án tố cáo thói tham lam của các vị quan xử án trên công đường thời phong kiến. Bên cạnh việc đả kích những thói xấu ấy, truyện cũng đã tạo nên tiếng cười sảng khoái cho người đọc thông qua những chi tiết, những lí lẽ gây cười. Để nắm được những nội dung cần đạt khi học tiết văn này, các em có thể tham khảo bài soạn tại đây: Bài soạn Nhưng nó phải bằng hai mày.