Giải thích câu tục ngữ Chết trong còn hơn sống đục

a. Mở bài:

- Giới thiệu về câu tục ngữ.

b. Thân bài:

- Giải thích câu tục ngữ:

+ Chết trong: Chết vì lý tưởng cao đẹp, chết vì lý tưởng vĩ đại.

+ Sống đục: Sống một cách nhục nhã, hèn hạ.

=> Đây là câu tục ngữ thể hiện lối sống cao đẹp, vĩ đại của con người.

- Chứng minh:

+ Lối sống cao đẹp này trong quá khứ và hiện tại.

+ Trách nhiệm của cá nhân, tổ chức trong việc giáo dục nhân cách tốt đẹp:

- Bài học nhận thức và hành động:

+ Hiểu và tiếp thu giá trị cao đẹp của lối sống này.

+ Giữ vững quan điểm lập trường đúng đắn nhưng không bảo thủ, chịu khó lắng nghe.

+ Tích cực hơn trong việc phối hợp với nhà trường để giáo dục con cái.

+ Sống tích cực để làm gương cho con cái noi theo.

c. Kết bài:

- Khẳng định lại giá trị của câu tục ngữ.

Đề bài: Em hãy viết bài văn bàn luận về câu tục ngữ Chết trong còn hơn sống đục.

Gợi ý làm bài:

Sự tự trọng là một trong những khía cạnh rất quan trọng mà con người đặc biệt là người Việt Nam cũng luôn luôn quan tâm. Có lẽ chính vì thế dân gian ta mới có nhiều câu tục ngữ khuyên ngăn đồng thời như cũng răn dạy chúng ta rằng mỗi chúng ta nên có cách sống đúng đắn, đồng thời cũng nên tạo thật nhiều giá trị cho bản thân và đó chính là câu “ Chết trong còn hơn sống đục”.

Câu tục ngữ “Chết trong còn hơn sống đục” được hiểu như thế nào cho đúng? Ta hiểu theo nghĩa hàm ngôn của câu nói thì câu nói dường như cũng đã và đang mang ý nghĩa to lớn trong cuộc sống xưa và nay. “ Chết trong còn hơn sống đục” – câu tục ngữ này thực sự như đã mang ý nghĩa to lớn khuyên ngăn con người nên sống đúng đắn hơn trong cuộc sống. Nó như khuyên chúng ta cũng nên sống vinh còn hơn sống nhục, đồng thời như khuyên chúng ta rằng, mỗi người chúng ta cũng hãy làm sao để mà sống luôn phải ngẩng cao đầu trong cuộc sống không phải luồn cúi ai cả. Mỗi người hãy phải ý thức được những việc của mình làm có gây ra những ảnh hưởng cho những ai và tránh những điều không tốt ra. Câu tục ngữ ngắn gọn nhưng dường như cũng đã luôn luôn đúng đắn, như răn dạy con người ta cũng phải biết được và sống đúng với những chuẩn mực đạo đức, sống cần phải biết được chuẩn mực để có thể hành xử đúng đắn trong cuộc sống.

Lối sống cao cả, xả thân vì nghĩa, thà chết trong chứ không chịu sống đục đã được chứng minh trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc. Đó là Lê Lai xả thân cứu chúa, rồi lại đến Trần Bình Trọng với tư tưởng trung quân quyết làm ma nước Nam chứ không thèm làm Vương đất Bắc. Thời kì chống Pháp khi chúng đổ quân vào Bắc Kì, trong tình thế nguy nan ngàn cân treo sợi tóc hai vị tổng đốc Hà thành là Nguyễn Tri Phương và Hoàng Diệu đã tuần tiết để không rơi vào tay giặc, tự tay kết liễu sinh mạng mình không một chút do dự. Và rồi những năm tháng của cuộc kháng chiến chống Pháp vẫn tiếp trong đầy thử thách và cam go, trong chín năm kháng chiến ấy quân dân Hà Nội đã tự nguyện đốt nhà ngăn giặc, hy sinh của cải và tính mạng của mình để phục vụ công cuộc bảo vệ tổ quốc. Băng qua những ngày tháng gian khổ chống Pháp dân tộc ta lại một lần nữa phải đối chọi với đế quốc Mỹ hùng mạnh bậc nhất thế giới lúc bấy giờ. Dù cho giặc có trang thiết bị hiện đại, được trang bị vũ khí tối tân với uy lực mạnh thế nhưng quân và dân ta vẫn cứ thế anh dũng xông lên chiến đấu, bất chấp tất cả dù biết đi là không thể trở về, đi là phải hy sinh. Và một trong những tấm gương anh dũng đó là anh hùng Nguyễn Văn Trỗi, Nguyễn Văn Đừng. Họ là những con người bằng da bằng thịt nhưng có tinh thần thép, dũng cảm chiến đấu hết mình mặc cho có phải hy sinh cả tính mạng. Bài ca vang dội về chiến công hiển hách của những vị anh hùng sẽ còn được vang lên mãi, trở thành tấm gương sáng ngời về lối sống cao đẹp " Chết trong còn hơn sống đục" của dân tộc.

Có thể nhận thấy được câu tục ngữ trên là hoàn toàn đúng đắn, nó dường như cũng đã để lại cho con người nhiều suy ngẫm trước những vấn đề của cuộc sống. Thật sự ta như thấy được rằng chính mỗi chúng ta đều phải tự nhìn nhận lại chính mình trong các mối quan hệ xã hội. Và ta cũng nên hiểu được rằng chúng ta khi được sống trong ở đây được hiểu là sống đúng đắn, đồng thời mỗi chúng ta cũng sống đúng với quy tắc chuẩn mực mà xã hội đề ra, đồng thời chúng ta cũng nên phải biết sống đúng với chuẩn mực giá trị của cuộc sống.

Câu tục ngữ “Chết trong còn hơn sống đục” dường như cũng đã để lại cho con người nhiều giá trị to lớn cho cuộc sống. Thực sự nó cũng chính là kim chỉ nam cho chúng ta. Và nó dường như cũng đã khuyên ngăn con người cần sống đúng đắn hơn trong cuộc sống của mình. Câu tục ngữ như đã luôn luôn sống và đi đôi với những trải nghiệm từ thực tế. Chính vì như vậy cuộc sống của chúng ta mới thực sự có ý nghĩa, đồng thời dường như cũng đã đem đến nhiều bài học có giá trị, luôn nhắc nhở mỗi chúng ta cần phải biết cách sống đúng tiêu chuẩn mà xã hội quy định cho chúng ta.

Vậy nên sống sao cho đúng, sao cho xứng với công sức nuôi dạy của cha mẹ mới gọi là sống. Để hành động đúng đắn thì trước tiên suy nghĩ của chúng ta cũng cần phải đúng đắn. Luôn giữ vững lập trường, quan điểm, không sợ khó, ngại khổ, đừng thất bại mà nản lòng, nên thấy được những giá trị của khó khăn mà cuộc sống đem lại. Sống hài hòa, không bảo thủ và sẵn sàng lắng nghe sự đóng góp từ người khác sẽ giúp mình phát triển bản thân, sống tốt đẹp hơn. Đừng nghĩ rằng thời thế thay đổi và người có tiền là có tất cả. Dù xã hội có đổi thay nhưng chúng ta vẫn luôn tôn trọng và nể phục những tấm gương xả thân vì nước, những vị anh hùng cả đời minh bạch sáng trong. Và khi đất nước không còn gian khổ đớn đau như trước thì chúng ta phải học cách sống trong, lối sống cao đẹp toát ra từ cả lời nói lẫn hành động và suy nghĩ.

Thực sự ta như thấy được rằng chính trong cuộc sống của mỗi chúng ta luôn đi liền với biết bao nhiêu giá trị ý nghĩa mà cuộc sống đề ra. Chúng ta sống trên đời này cũng nên phải sống trong sạch, thiên lương trong sáng, đúng đắn với mọi người. Hơn nữa ta như phải luôn luôn thể hiện được bản chất của mình với cuộc sống, con người chúng ta cũng sống đúng đắn đó là những điều đem đến cho con người nhiều bài học có giá trị, đồng thời có ý nghĩa to lớn nhất trong cuộc sống của mình.

Ta như biết được rằng chính mỗi con người chúng ta cần phải luôn cố gắng học hỏi, tu dưỡng và rèn luyện bản thân của mình. Hơn nữa mỗi chúng ta cũng không nên vì lợi ích cá nhân mà bán rẻ lương tâm của mình. Thực sự điều này cũng đúng như dân gian ta đã có rất nhiều câu tục ngữ hay nói về vấn đề này như: “Chết vinh còn hơn sống nhục".

Cuộc sống luôn là những thử thách, là những khó khăn không thể ngờ trước. Thật vậy nếu mỗi người không kiên cường vượt qua sẽ dễ dàng bị cuốn vào những cám dỗ của cuộc sống để rồi đánh mất nhân phẩm, nhân cách. Ai cũng có một lần để sống, nhưng sống sao cho đúng, cho đẹp thì không phải là một điều dễ dàng. Và thông điệp về lối sống cao đẹp đã được cha ông ta gửi gắm qua câu tục ngữ: "Chết trong còn hơn sống đục".

Đúng vậy, ai trên đời cũng phải sống, lớn lên và trưởng thành, thế nhưng sống sao cho đúng, sống sao cho đẹp thì không phải là một điều dễ dàng. Câu tục ngữ "Chết trong còn hơn sống đục đã khẳng định một chân lý của cuộc sống, đó là lối sống cao đẹp, sẵn sàng chết vì lý tưởng của mình, sống hết mình, cố gắng hết sức để đạt được lý tưởng ấy. Khi mình đã đặt ra mục tiêu thì đồng nghĩa với việc phải tự mình vượt qua những thử thách, dẫu con đường phía trước có gian nan, dẫu nhiều khổ đau, nhưng đó là lựa chọn của mình, đã là đam mê thì không thể từ bỏ. "Chết trong" là cách nói ẩn dụ cho lối sống ngay thẳng, trong sạch, thà chấp nhận thiệt thòi, mất mát về vật chất nhưng quyết không đi ngược lại lẽ phải hay lí tưởng sống mà bản thân theo đuổi. Trái ngược với "Chết trong" là "Sống đục". Sống trong hèn nhát mà không có một chút cố gắng, sống mà cứ phải sợ hãi đủ thứ, chôn vùi khát vọng của bản thân mình hoặc hèn nhát và chọn con đường tắt đi đến vạch đích của mình để rồi trở thành tội phạm, trở thành kẻ xấu xa, bị tha hóa. Và không chỉ có vậy, kẻ sống đục còn là kẻ vong ân bội nghĩa, không coi trọng danh dự bản thân để rồi lừa lọc buôn gian bán lận nhằm thu lợi nhuận về phía mình.

Câu tục ngữ trên đã xuất hiện từ xưa đến nay, nó được xem như quy chuẩn sống của rất nhiều con người, nó là kim chỉ nam cho con người cố gắng phấn đấu và sống đúng đắn hơn trong cuộc sống của mình. Cuộc sống con người luôn phải trải nghiệm và vượt qua nhiều điều có giá trị cho cuộc sống, con người cần phải vượt qua nhiều vật cản để đạt được giá trị, mục đích của mình trong cuộc sống.

Câu tục ngữ trên là hoàn toàn đúng đắn, nó để lại cho con người nhiều suy ngẫm trước những vấn đề của cuộc sống, mỗi chúng ta đều phải tự nhìn nhận lại chính mình trong các mối quan hệ xã hội, sống trong ở đây được hiểu là sống đúng đắn, sống đúng với quy tắc chuẩn mực mà xã hội đề ra, biết sống đúng với chuẩn mực giá trị của cuộc sống.

“Trong” và đục” khiến chúng ta liên tưởng đến đặc điểm của nước ở trong một phạm vi nào đó, có thể là nước uống, nước ao hồ, sông suối. “Trong” ý chỉ nước sạch, không có tạp chất, bụi bẩn nào trái ngược với “đục” tức là nhiều tạp chất bụi bẩn. Nước trong thường sẽ được tận dụng làm những việc tốt, yêu cầu đến vệ sinh còn nước bẩn chỉ làm việc xấu, thậm chí còn không thể sử dụng. Qua hai khía cạnh “đục” và “trong” để nói về nhân cách, lối sống của mỗi người trong cuộc sống. “Trong” biểu tượng cho người lối sống thanh sạch, sống đẹp, sống đúng với các chuẩn mực đạo đức và đúng pháp luật. Trái lại “đục” biểu hiện cho lối sống trái với luân thường đạo lý, làm cả những việc trái đạo đức, trái pháp luật chỉ để bản thân hưởng lợi. Câu tục ngữ nhằm khuyên nhủ chúng ta rằng phải sống tốt, trong sạch chứ không luồn cúi, làm trái lương tâm.

Mỗi con người chúng ta cần phải luôn cố gắng học hỏi, tu dưỡng và rèn luyện bản thân của mình, không nên vì lợi ích cá nhân mà bán rẻ lương tâm của mình, đúng như dân gian ta đã có rất nhiều câu tục ngữ hay nói về vấn đề này như: “ chết vinh còn hơn sống nhục. Như chúng ta đều thấy anh hùng Võ Thị Sáu, dám hy sinh cuộc đời của mình, thà chết chứ không chịu bán đứng đất nước, trước sự tra tấn dã man của kẻ thù nhưng chị vẫn ngẩng cao đầu mình trước lý tưởng của cách mạng, luôn thể hiện đúng đắn được giá trị của cuộc sống, đúng đắn thể hiện mọi lý tưởng, kiên định trên con đường tương lai của mình.

Là học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường mỗi chúng ta cần phải tự ý thức rèn luyện cho mình những phẩm chất đáng quý, luôn sống đúng đắn, không chỉ rèn luyện về trí tuệ mà chúng ta cần phải trau dồi và rèn luyện về mặt đạo đức, thà sống chết trong vinh quang, còn hơn sống trong những nỗi tủi nhục, khổ cực.

Tự trọng là phẩm chất cần có ở mỗi người và nó còn được hình thành ngay từ những việc thường ngày trong cuộc sống và ngay từ khi chúng ta còn nhỏ. “Vô công bất thụ lộc”, tránh xa những cám dỗ của cuộc sống, không vì lợi ích của bản thân mà bán rẻ lương tâm làm những việc trái với luân thường đạo lý, dù “chết” không sờn giống như ông cha ta từng nói: “Chết vinh còn hơn sống nhục”.

-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----