Giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam

Trước khi bước sang bài văn mẫu phân tích giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Hai đứa trẻ - Thạch Lam mời các em cùng tham khảo thêm video bài giảng tìm hiểu hình ảnh chuyến tàu đêm - một trong ba nội dung trọng tâm thuộc tác phẩm Hai đứa trẻ của cô Phan Thị Mỹ Huệ. Thông qua hình ảnh chuyến tàu đêm giúp các em cảm nhận giá trị nhân đạo được Thạch Lam thể hiện một cách sâu sắc và tinh tếqua hình ảnh những kiếp người tàn, những kiếp người quẩn quanh, khổ cực nơi phố huyện hằng ngày vẫn cố thức để đợi chuyến tàu mang chút ánh sáng, nhịp sống của một thế giới khác. Đó chính là ước mơ, nhu cầu, khao khát muốn thoát khỏi cuộc sống buồn chán hiện tại và sống với một thế giới mới, tươi đẹp hơn, đầy ánh sáng hơn.

A. Sơ đồ tóm tắt gợi ý

B. Dàn ý chi tiết

a. Mở bài

• Giới thiệu về tác giả Thạch Lam và truyện ngắn Hai đứa trẻ
• Dẫn dắt vào vấn đề cần phân tích: Giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Hai đứa trẻ

• Khái quát chung
  • Tóm tắt câu chuyện
  • Chủ đề câu chuyện
  • Giá trị nhân đạo
• Nội dung
  • Giá trị nhân đạo thể hiện ở tình cảm xót thương của tác giả đối với những người sống ở phố huyện nghèo:
    • Những “đứa trẻ con nhà nghèo ở ven chợ”, “chúng nhặt nhạnh thanh nứa, thanh tre hay bất cứ cái gì đó có thể dùng được của các người bán hàng để lại”.
    • Thương mẹ con chị Tí, ngày mò cua bắt tép; tối đến mới dọn hàng nước dưới gốc cây bàng. Cuộc sống của chị vất vả, mòn mỏi, quẩn quanh, leo lét như ngọn đèn của chị, ánh sáng chỉ đủ toả ra một vùng nhỏ mà thôi.
    • Thương bà cụ Thi xuất hiện với tiếng cười khanh khách, với dáng điệu đi lảo đảo, động tác uống rượu thì khác lạ “Cụ ngửa cổ ra đàng sau, uống một hơi cạn sạch”.
    • Thương bác phở Siêu bán phở gánh. Thu nhập quá ít ỏi vì phở là món quà xa xỉ phẩm, hàng của bác thật ế ẩm.
    • Thương gia đình bác xẩm. Cuộc sống gia đình bác lay lắt như ngọn đèn trước gió. Gia tài của bác là chiếc đàn bầu và chiếc thau để xin tiền. Cuộc sống của bác bấp bênh. Cái đói, cái chết luôn kề cận.
    • Thương chị em Liên. Cuộc sống của chị em Liên cũng chẳng khá hơn cuộc sống của mọi người. Cửa hàng tạp hoá của chị em Liên “nhỏ xíu”. Hàng hoá thì lèo tèo mà khách hàng là những người nghèo khó.
  • Ông cảm thương cho cuộc sống quẩn quanh, tẻ nhạt, tù túng của những con người nơi phố huyện nghèo.
    • Giá trị nhân đạo thể hiện ở sự phát hiện của Thạch Lam về những phẩm chất tốt đẹp của những người lao động nghèo nơi phố huyện.
    • Họ là những người cần cù, chịu thương, chịu khó: Mẹ con chị Tí ngày mò cua bắt ốc, tối đến dọn hàng nước dẫu chẳng bán được là bao. Hai chị em Liên thay mẹ trông coi gian hàng tạp hoá. Bác phở Siêu chịu khó bán phở gánh,…
    • Họ là những người giàu lòng thương yêu. Liên thương những đứa trẻ đi nhặt nhạnh những thứ người ta bỏ lại lúc chợ tàn.
  • Giá trị nhân đạo thể hiện ở sự trân trọng của nhà văn trước những ước mơ của người dân nghèo về một cuộc sống tốt đẹp hơn.
    • Ông trân trọng những hoài niệm, mơ ước của chị em Liên: Hai chị em mong ước được thấy ánh sáng của đoàn tàu, nhớ về quá khứ tươi đẹp khi gia đình còn sống ở Hà Nội. Đoàn tàu như đem đến cho hai chị em Liên “một chút thế giới khác”.
    • Ông muốn thức tỉnh những con người ở phố huyện nghèo, hướng họ tới một cuộc sống tốt đẹp hơn.
• Nhận xét:
  • Giá trị nhân đạo được thể hiện thật sâu sắc trong tác phẩm với những tình cảm xót thương những con người nghèo khổ, và bằng sự phát hiện và miêu tả được những phẩm chất tốt đẹp của người lao động để rồi trân trọng những ước mơ về cuộc sống tốt đẹp hơn của họ.
  • Một câu chuyện nhẹ nhàng, và đầy tinh tế, Hai đứa trẻ đã để lại lòng người nhiều dư vị sâu sắc. Ở đó có tiếng nói của của một trái tim đầy tính nhân văn, ở đó giá trị nhân đạo đã lay động trái tim bạn đọc bằng những cảm nhận tinh tế, nhẹ nhàng mà sâu sắc biết bao

c. Kết bài

• Cảm nhận, đánh giá về vấn đề
• Mở rộng vấn đề bằng suy nghĩ và liên tưởng của mỗi cá nhân

Bài văn mẫu

​Đề bài: Giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam

Gợi ý làm bài​

Thạch Lam là một trong những cây bút chủ lực của nhóm “Tự lực văn đoàn”. Sáng tác của ông bao gồm nhiều thể loại: truyện ngắn, tiểu thuyết, kí sự, phê bình…Nhưng lĩnh vực thành công nhất của ông là truyện ngắn. Trong những truyện ngắn có khuynh hướng hiện thực cuộc sống của Thạch Lam có thể nói “Hai đứa trẻ” là một tác phẩm thành công tiêu biểu. Truyện không có những tình tiết hấp dẫn, li kì, gây cấn chỉ xoay quanh sinh hoạt của người dân ở một phố huyện nghèo trong khoảng thời gian ngắn ngủi nhưng qua đó Thạch Lam đã đặt ra những vấn đề có ý nghĩa xã hội sâu sắc.

Đọc “Hai đứa trẻ” chúng ta thấy bao trùm lấy câu chuyện là cuộc sống xơ xác, tiêu điều của một phố huyện nghèo. Cuộc sống đó đã được tác giả miêu tả ở một thời điểm hết sức tiêu biểu-thời điểm ngày lụi tàn: “Trống thu không từng tiếng một vang lên”, “phương Tây đỏ rực như lửa cháy”, “những đám mây ánh hồng như những hòn than sắp tàn”, “ngoài ruộng tiếng ếch nhái kêu rang vọng vào phố chợ..”. Một khoảng không gian mênh mông của đồng ruộng vừa đẹp lại vừa buồn gợi ra trước mắt người đọc.

---Để tham khảo nội dung đầy đủ của tài liệu, các em vui lòng tải về máy hoặc xem trực tuyến---

Bên cạnh giá trị về mặt chủ đề, “Hai đứa trẻ” còn nổi bật lên những đặc sắc về nghệ thuật, thể hiện tập trung qua ngòi bút miêu tả của Thạch Lam trong việc tả người, tả cảnh cũng như miêu tả tâm trạng của con người. Gắn liền với nghệ thuật miêu tả là thủ pháp đối lập đã được nhà văn sử dụng hết sức thành công trong truyện. Trước hết là sự đối lập giữa ánh sáng và bóng tối, đối lập giữa tĩnh và động. Thủ pháp đối lập này đã góp phần đắc lực cho Thạch Lam trong việc làm nổi bật chủ đề tác phẩm.

“Hai đứa trẻ” là một truyện ngắn đặc sắc và rất tiêu biểu cho phong cách Thạch Lam. Qua tác phẩm chúng ta thấy rõ tấm lòng nhân đạo của Thạch Lam đối với con người và nhất là những con người nhỏ bé trong xã hội. Chuyện đượm buồn nhưng đó là nỗi buồn cần thiết bởi nó có giá trị thanh lọc tâm hồn con người.

Vừa rồi là tài liệu văn mẫu cho đề tài giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam, Chúng tôi tin rằng, đề tài này đã mang đến cho các em những kiến thức hay và bổ ích. Chúc các em gặt hái được những kiến thức bổ ích về tác phẩm Hai đứa trẻ trong chương trình Ngữ văn 11 qua tài liệu trên

--MOD Ngữ văn Chúng tôi (tổng hợp và biên soạn)