Công thức về Nguyên phân - Giảm phân Sinh học 9

MỘT SỐ CÔNG THỨC NGUYÊN PHÂN – GIẢM PHÂN

Công thức Nguyên Phân
Gọi x là số tế bào mẹ ban đầu có bộ lưỡng bội = 2n, k là số lần nguyên phân liên tiếp
1. Tổng số TB con được tạo thành = 2^k .x
2. Số TB mới được tạo thành từ nguyên liệu môi trường = (2^k – 1) x
3. Số TB mới được tạo thành hoàn toàn từ nguyên liệu môi trường =(2^k – 2) x
4. Tổng NST có trong các TB con = 2n. x. 2^k
5. Môi trường nội bào cung cấp nguyên liệu tương đương với số NST = 2n.(2^k – 1) x
Công thức Giảm Phân
Gọi x là số TB mẹ ban đầu( 2n NST)
1. x tế bào sinh dục sơ khai sau k lần nguyên phân = x. 2^k TBSD chín
2. Môi trường nội bào cần cung cấp nguyên liệu tương ứng với số NST đơn cho k lần nguyên phân liên tiếp = x. 2n (2^k – 1)
3. x. 2^k TBSD chín ---- giảm phân ----> 4. x. 2^k tbào con
( 4. x. 2^k tế bào con thì có 4. x. 2^k tinh trùng ở giống đực, x. 2^k trứng ở giống cái )

• Tổng NST trong 4. x. 2^k tinh trùng = n.4. x. 2^k
• Tổng NST trong . x. 2^k trứng = n. x. 2^k

4. Môi trường nội bào cần cung cấp nguyên liệu tương ứng với số NST đơn cho quá trình giảm phân = x. 2n .2^k
- Tổng nguyên liệu môi trường cung cấp cho x tế bào sinh dục sơ khai sau k lần nguyên phân và giảm phân = x. 2n ( 2.2^k – 1)
5. Gọi n là số cặp NST tương đồng có cấu trúc khác nhau, r là số cặp NST tương dồng xảy ra trao đổI chéo tại 1 điểm( r ≤ n)
* Nếu không xảy ra TĐC :

• Số loại giao tử tạo ra = 2n
• Tỉ lệ mỗi loại giao tử = 1/2n
• Số loại hợp tử tạo ra = 4n

* Nếu xảy ra TĐC :

• Số loại giao tử tạo ra = 2n +r
• Tỉ lệ mỗi loại giao tử =1/2n +r
• Số loại hợp tử tạo ra phụ thuộc vào TĐC xảy ra ở 1 hay 2 bên đực , cái

Công thức Nguyên phân – Giảm phân
Số lượng NST đơn mới cung cấp cho nguyên phân.

• Nguyên liệu cung cấp tương đương: (2^k – 1)2n - k là số đợt nguyên phân liên tiếp của một tế bào, 2n là bộ NST lưỡng bội của loài.
• Nguyên liệu cung cấp tạo nên các NST đơn có nguyên liệu mới hoàn toàn: (2^k – 2)2n

Số lượng thoi tơ vô sắc được hình thành (hoặc bị phá huỷ) để tạo ra các tế bào con sau k đợt nguyên phân: (2^k – 1)
Số lượng NST đơn môi trường cung cấp cho 2k tế bào sinh tinh hoặc sinh trứng qua giảm phân để tạo ra tinh trùng hoặc trứng: 2^k.2n
Số lượng thoi tơ vô sắc hình thành (hoặc phá huỷ) để cho 2k tế bào sinh dục thực hiện giảm phân:2^k.3
Số tinh trùng hình thành khi kết thúc giảm phân của 2k tế bào sinh tinh trùng: 2^k.4
Số lượng trứng hình thành khi kết thúc giảm phân của 2k tế bào sinh trứng là: 2^k
Số loại trứng (hoặc số loại tinh trùng) tạo ra khác nhau về nguồn gốc NST: 2n (n là số cặp NST)
Số cách sắp xếp NST ở kỳ giữa I của giảm phân:

• Có 1 cặp NST → có 1 cách sắp xếp
• Có 2 cặp NST → có 2 cách sắp xếp
• Có 3 cặp NST → có 4 cách sắp xếp (9)

Vậy nếu có n cặp NST sẽ có 2n/2 cách sắp xếp NST ở kì giữa I.
Số loại giao tử tạo ra khi có trao đổi đoạn.

• Trường hợp 1: loài có n cặp NST mà mỗi cặp NST có cấu trúc khác nhau trong đó có k cặp NST mà mỗi cặp có trao đổi đoạn tại một điểm với điều kiện n>k:
• Số loại giao tử = 2n + k (10)
• Trường hợp 2: Loài có n cặp NST, có Q cặp NST mà mỗi cặp có 2 trao đổi đoạn không xảy ra cùng lúc với n > Q:
• Số loại giao tử = 2n.3Q (11)
• Trường hợp 3: loài có n cặp NST, có m cặp NST mà mỗi cặp có 2 trao đổi đoạn không cùng lúc và 2 trao đổi đoạn cùng lúc:

Số loại giao tử: 2n + 2m (12)
Số loại giao tử thực tế được tạo ra từ một tế bào sinh tinh hoặc một tế bào sinh trứng:

• Từ một tế bào sinh tinh trùng:
  • Không có trao đổi đoạn: 2 loại tinh trùng trong tổng số 2n loại
  • Có trao đổi đoạn 1 chỗ trên k cặp NST của loài: có 4 loại tinh trùng trong tổng số 2n + k loại
  • Có trao đổi đoạn 2 chỗ không cùng lúc trên Q cặp NST của loài: có 4 loại tinh trùng trong tổng số nn.3Q
  • Có trao đổi đoạn 2 chỗ cùng lúc và 2 chỗ không cùng lúc: có 4 loại tinh trùng trong tổng số 2n + 2m
• Từ một tế bào sinh trứng: Thực tế chỉ tạo ra một loại trứng trong tổng số loại trứng được hình thành trong mỗi trường hợp:1/2n, 1/2n+k, 1/23.3Q, ½ n+2m,

Số lượng tế bào con đơn bội được tạo ra sau giảm phân.
Ở tế bào sinh tinh và sinh trứng, mỗi tế bào sau khi kết thúc giảm phân tạo được 4 tế bào đơn bội. Vậy nếu có 2k tế bào bước vào giảm phân thì ở động vật sẽ tạo ra:

• 2^k x 4 tế bào đơn bội (22)
• Ở thực vật mỗi tế bào sinh hạt phấn, khi kết thúc giảm phân tạo ra được 4 tế bào đơn bội, mỗi tế bào này tiếp tục nguyên phân 2 lần chỉ tạo nên 3 tế bào đơn bội, hình thành nên hạt phấn chín. Vậy số lượng tế bào đơn bội tạo ra từ 2k tế bào thành hạt phấn bằng: 2^k x 4 x 3 = 2^k x 12 (23)

Đối với tế bào sinh noãn cầu, mỗi tế bào sau khi kết thúc giảm phân tạo ra 4 tế bào đơn bội trong đó có một tế bào kích thước lớn lại tiếp tục nguyên phân liên tiếp 3 đợt vừa để tạo ra 8 tế bào con đơn bội, trong đó có 1 tế bào trứng chín. Vậy nếu có 2k tế bào sinh noãn khi kết thúc quá trình tạo giao tử sẽ tạo được một số lượng tế bào đơn bội bằng: 2^k x 3 + 2^k x 8 = 2^k x 11 (24)

Trên đây là nội dung Một số công thức Nguyên phân - Giảm phân để xem đầy đủ nội dung đề thi các em vui lòng đăng nhập website Chúng tôi chọn Xem online hoặc Tải về máy tính. Chúc các em học tốt và thực hành hiệu quả!