TỔNG QUAN VỀ CẤU TRÚC ĐỊA HÌNH VIỆT NAM
A. LÝ THUYẾT
1. Đồi núi là bộ phận quan trọng nhất của cấu trúc địa hình Việt Nam
- Trên đất liền, đồi núi chiếm 3/4 diện tích lãnh thổ nhưng chủ yếu là đồi núi thấp. Địa hình thấp dưới 1000 m chiếm tới 85%, núi cao trên 2000m chiếm 1%.
- Địa hình đồng bằng chỉ chiếm 1/4 lãnh thổ đất liền.
2. Địa hình nước ta được Tân kiến tạo nâng lên và tạo thành nhiều bậc kế tiếp nhau
- Sau giai đoạn Cổ kiến tạo, lãnh thổ nước ta được tạo lập vững chắc và bị ngoại lực bào mòn, phá hủy tạo nên những bề mặt cổ, thấp và thoải.
- Giai đoạn Tân kiến tạo, vận động tạo núi Hi-ma-lay-a đã làm địa hình nước ta nâng cao và phân thành nhiều bậc kế tiếp nhau, địa hình thấp dần theo hướng tây bắc-đông nam.
- Địa hình nước ta có hai hướng chính là tây bắc – đông nam và vòng cung.
3. Địa hình nước ta mang tính chất nhiệt đới gió mùa và chịu tác động mạnh mẽ của con người
- Các hoạt động ngoại lực của khí hậu, của dòng nước là của con người là những nhân tố ảnh hưởng đến hình thành địa hiện tại của nước ta.
B. BÀI TẬP VÍ DỤ
Câu 1: Em hãy tìm trên hình 28.1 (SGK trang 103) các vùng núi cao, các cao nguyên ba dan, các đồng bằng trẻ, phạm vi thềm lục địa. Nhận xét về sự phân bố và hướng nghiêng của chúng.
Trả lời
Hình 28.1 (SGK):
- Vùng núi cao: dãy Hoàng Liên Sơn
- Các cao nguyên ba dan: Đắk Lắk, Plây Ku, Kon Tum, Lâm Viên, Mơ Nông, Di Linh.
- Các đồng bằng trẻ: đồng bằng sông Hồng, đồng bằng sông Cửu Long, đồng bằng Duyên hải miền Trung.
- Phạm vi thềm lục địa: mở rộng ở Bắc Bộ và Nam Bộ, thu hẹp ở miền Trung.
=> Nhận xét: địa hình núi ở nước ta có hai hướng chủ yếu là tây bắc - đông nam và vòng cung. Núi, cao nguyên phân bố chủ yếu ở phía tây của lãnh thổ, đồng bằng phân bố chủ yếu ở phía đông.
Câu 2: Các dạng địa hình sau đây ở nước ta được hình thành như thế nào ?
- Địa hình các-xtơ.
- Địa hình cao nguyên badan
- Địa hình đồng bằng phù sa mới
- Địa hình đê sông, đê biển.
Trả lời
- Địa hình cácxtơ nhiệt đới :
+ Địa hình này nước ta chiếm khoảng 50000 km2, bằng 1/6 lãnh thổ đất liền. Trong nước mưa có thành phần CO2 khi tác dụng với đá vôi gây ra phản ứng hòa tan đá :
CaCO3 + H2CO3 = Ca(HCO3)2
+ Sự hòa tan đá vôi ở vùng nhiệt đới như nước ta xảy ra rất mãnh liệt. Địa hình cácxtơ nước ta có đỉnh nhọn, sắc sảo (đá tai mèo) với nhiều hang động có những hình thù kì lạ.
- Địa hình cao nguyên badan : hình thành vào giai đoạn tân sinh do dung nham núi lửa phun trào theo các đứt gãy. Chúng tập trung ở Tây Nguyên và rải rác ở một số nơi như Nghệ An, Quảng Trị, Đông Nam Bộ,…Tổng diện tích badan tới hơn 20000 km2
- Địa hình đồng bằng phù sa mới :
+ Ở Việt Nam, các đồng bằng này là những vùng sụt lún vào giai đoạn Tân sinh. Sau đó được bồi đắp dần bằng vật liệu trầm tích do sông ngòi bóc mòn từ miền núi đưa tới.
+ Đồng bằng châu thổ: đồng bằng sông Hồng được bồi đắp bởi phù sa hệ thống sông Hồng, đồng bằng sông Cửu Long được bồi đắp bởi phù sa sông Tiền, sông Hậu. Ngoài ra có dải đồng bằng nhỏ hẹp ven biển được bồi đắp bởi một phần phù sa sông và phù sa biển (Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh..).
+ Hai đồng bằng châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long hằng năm vẫn tiếp tục được mở rộng về phía biển.
- Địa hình đê sông, đê biển:
+ Đê sông được xây dựng chủ yếu ở đồng bằng Bắc Bộ, dọc hai bờ sông Hồng sông Thái Bình... để chống lụt. Hệ thống đê dài trên 2700km đã ngăn đồng bằng thành các vùng trũng nằm thấp hơn mực nước sông vào mùa lũ từ 3 đến 7m.
+ Đê biển được xây dựng dọc ven biển Thái Bình, Nam Định... để ngăn mặn,chống sự xâm nhập của thủy triều...
C. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
Câu 1: Địa hình chủ yếu trong cấu trúc địa hình của phần đất liền Việt Nam là
A. Đồi núi
B. Đồng bằng
C. Bán bình nguyên
D. Đồi trung du
Đáp án: A. Đồi núi
Giải thích: Trên đất liền, đồi núi chiếm 3/4 diện tích lãnh thổ nhưng chủ yếu là đồi núi thấp. (trang 101 SGK Địa lí 8).
Câu 2: Địa hình thấp dưới 1000m chiếm khoảng bao nhiêu % của phần đất liền Việt Nam
A. 55%
B. 65%
C. 75%
D. 85%
Đáp án: D. 85%
Giải thích: Trên đất liền, đồi núi chiếm 3/4 diện tích lãnh thổ nhưng chủ yếu là đồi núi thấp. Địa hình thấp dưới 1000 m chiếm tới 85%, núi cao trên 2000m chiếm 1%. (trang 101 SGK Địa lí 8).
Câu 3: Dãy núi cao nhất nước ta là
A. Hoàng Liên Sơn
B. Pu Đen Đinh
C. Pu Sam Sao
D. Trường Sơn Bắc
Đáp án: A. Hoàng Liên Sơn
Giải thích: cao nhất là dãy Hoàng Liên Sơn với đỉnh Phan-xi-phăng cao 3143m (trang 101 SGK Địa lí 8).
Câu 4: Hướng nghiêng của địa hình Việt Nam
A. Tây-Đông
B. Bắc - Nam
C. Tây Bắc-Đông Nam
D. Đông Bắc – Tây Nam
Đáp án: C. Tây Bắc-Đông Nam
Giải thích: Địa hình thấp dần từ nội địa ra tới biển, trùng với hướng tây bắc-đông nam và được thể hiện rõ qua hướng chảy của các dòng sông lớn. (trang 101 SGK Địa lí 8).
Câu 5: Địa hình nước ta được nâng cao và phân thành nhiều bậc kế tiếp nhau trong giai đoạn
A. Tiền Cambri
B. Cổ sinh
C. Trung sinh
D. Tân kiến tạo
Đáp án: D. Tân kiến tạo
Giải thích: Đến Tân kiến tạo, vận động tạo núi Hi-ma-lay-a đã làm cho địa hình nước ta nâng cao và phân thành nhiều bậc kế tiếp nhau: đồi núi, đồng bằng, thềm lục địa... (trang 101 SGK Địa lí 8).
Câu 6: Địa hình nước ta có hai hướng chủ yếu là
A. Tây bắc-đông nam và vòng cung
B. Tây bắc-đông nam và tây-đông
C. Vòng cung và tây-đông
D. Tây-đông và bắc- nam
Đáp án: A. Tây bắc-đông nam và vòng cung
Giải thích: Địa hình nước ta có hai hướng chủ yếu là hướng tây bắc-đông nam và vòng cung, ngoài ra còn có một số hướng khác trong phạm vi hẹp. (trang 102 SGK Địa lí 8).
Câu 7: Các cao nguyên bazan phân bố ở
A. Đông Bắc
B. Tây Bắc
C. Bắc Trung Bộ
D. Tây Nguyên
Đáp án: D. Tây Nguyên
Giải thích: (hình 28.1 trang 103 SGK Địa lí 8).
Câu 8: Địa hình đặc trưng của vùng núi đá vôi ở nước ta là
A. Địa hình cacxtơ
B. Địa hình đồng bằng
C. Địa hình bán bình nguyên
D. Địa hình cao nguyên
Đáp án: A. Địa hình cacxtơ
Giải thích: (trang 102 SGK Địa lí 8).
Câu 9: Địa hình nào sau đây là địa hình nhân tạo
A. Địa hình cacxtơ
B. Địa hình đồng bằng
C. Địa hình đê sông, đê biển
D. Địa hình cao nguyên
Đáp án: C. Địa hình đê sông, đê biển
Giải thích: (trang 102 SGK Địa lí 8).
Câu 10: Địa hình nước ta hình thành và biến đổi theo những nhân tố chủ yếu
A. Cổ kiến tạo và Tân kiến tạo
B. Hoạt động ngoại lực: khí hậu, dòng nước…
C. Hoạt động của con người
D. Cả 3 nhân tố trên
Đáp án: D. Cả 3 nhân tố trên.
Giải thích: (trang 102 SGK Địa lí 8).
---(Hết)---
Trên đây là toàn bộ nội dung Chuyên đề Tổng quan về cấu trúc địa hình Việt Nam môn Địa Lý 8 năm 2021. Để xem thêm nhiều tài liệu hữu ích khác, các em đăng nhập vào trang Chúng tôi để tải tài liệu về máy tính.
Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập.
Chúc các em học tốt!
