Bài 42 Nồng độ dung dịch

a) Định nghĩa

• Nồng độ phần trăm (C%) của một dung dịch cho ta biết số gam chất tan có trong 100 gam dung dịch.
• Công thức tính nồng độ phần trăm của dung dịch: \(C\% = \frac{{{m_{ct}}}}{{{m_{dd}}}}.100\%\)​
  • C% là nồng độ phần trăm của dung dịch.
  • m_ct  là khối lượng chất tan (gam)
  • m_dd  là khối lượng dung dịch (gam) với (m_{dung dịch}  =  m_{dung môi}  +  m_{chất tan})

• Các công thức suy ra từ công thức tính nồng độ phần trăm C%

  • Công thức tính khối lượng dung dịch là: \({m_{dd}} = \frac{{{m_{ct}}.100\% }}{{C\% }}\)​

  • Công thức tính khối lượng chất tan: \({m_{ct}} = \frac{{C\% .{m_{dd}}}}{{100\% }}\)

b) Vận dụng

•  Ví dụ 1: Hòa tan 15g NaCl vào 45g nước. Tính C% của dung dịch.
• Hướng dẫn:

Đề bài cung cấp dữ kiện về khối lượng chất tan (NaCl) và khối lượng dung môi (nước) nên ta có khối lượng dung dịch là:

m_dd = m_ct + m_dm= 15+45 = 60 (gam)

Áp dụng công thức tính nồng độ phần trăm của dung dịch có:

\(C\% = \frac{{{m_{NaCl}}}}{{{m_{{\rm{dd}}}}}}.100\% = \frac{{15}}{{60}}.100\% = 25\%\)

Vậy C% của dung dịch là 25%

• Ví dụ 2: Dung dịch H₂SO₄ nồng độ 14%. Tính khối lượng H₂SO₄ có trong 150 gam dung dịch.
• Hướng dẫn:

Nhìn vào công thức tính C% ta nhận thấy có 3 ẩn là m_ct, mdd và C%. Đề bài cho giá trị C% = 14% và khối lượng dung dịch là 150 gam vậy dễ dàng tính được khối lượng chất tan (H2SO4)

Cụ thể như sau: \(C\% = \frac{{{m_{ct}}}}{{{m_{dd}}}}.100\%\) ⇒ \({m_{{H_2}S{O_4}}} = \frac{{C\% .{m_{dd}}}}{{100\% }}\) = \(\frac{{14\% .150}}{{100\% }} = 21(gam)\)

Vậy khối lượng H2SO4 có trong 150 gam dung dịch là 21 gam.

• Ví dụ 3:

Hòa tan 50g đường vào nước, được dung dịch đường có nồng độ 25%.

a. Tính khối lượng dung dịch đường thu được.

b. Tính khối lượng nước cần dùng cho sự pha chế

• Hướng dẫn:

Đề bài cho khối lượng chất tan là 50 gam đường và nồng độ phần trăm của dung dịch C% = 25%.

a. Vận dụng công thức tính khối lượng dung dịch ta có:

\({m_{dd}} = \frac{{{m_{ct}}.100\% }}{{C\% }}\) = \(\frac{{50.100\% }}{{25\% }} = 200(gam)\)

b. Các em lưu ý tới công thức tính khối lượng dung dịch là mdung dịch  =  mdung môi  +  mchất tan

Có khối lượng chất tan (50gam đường), có khối lượng dung dịch vừa tính ở câu a (200 gam dung dịch). Như vậy ta suy ra được khối lượng dung môi (nước)

mdung dịch  =  mdung môi  +  mchất tan ⇒ mdung môi = mdung dịch - mchất tan = 200 - 50 = 150 (gam)

Vậy khối lượng nước cần dùng cho sự pha chế là 150 gam.

a) Định nghĩa

• Nồng độ mol (kí hiệu là C_M) của dung dịch cho biết số mol chất tan có trong 1 lít dung dịch
• Công thức tính nồng độ mol của dung dịch: \({C_M} = \frac{n}{V}(mol/l)\)

  • n: số mol chất tan.

  • V: thể tích dung dịch.

• Các công thức được suy ra từ công thức nồng độ mol của dung dịch:
  • Công thức tính số mol chất tan: \(n = {C_M}.V(mol)\)
  • Công thức tính thể tích dung dịch: \(V = \frac{n}{{{C_M}}}(lit)\)

b) Vận dụng

• Ví dụ 1: Trong 200ml dung dịch có hòa tan 16 gam CuSO₄. Tính nồng độ mol của dung dịch.
• Hướng dẫn:

​Từ công thức tính nồng độ mol của dung dịch nhận thấy có chứa 3 ẩn là số mol (n), thể tích (V) và nồng độ mol (C_M).

Đề bài cung cấp 2 dữ kiện là thể tích dung dịch và số gam chất tan (CuSO₄)

Lưu ý: Vì đơn vị của nồng độ mol là (mol/lit) nên thể tích phải đổi từ ml sang lít, khối lượng chất tan đổi về số mol chất tan.

Cho nguyên tử khối của Cu = 64, S = 32, O = 16

Cụ thể như sau:

Ta đổi 200ml sang lít: \(V=\frac{{200}}{{1000}} = 0,2(lit)\)

Số mol chất tan CuSO₄ là: \({n_{CuS{O_4}}} = \frac{{{m_{CuS{O_4}}}}}{{{M_{CuS{O_4}}}}} = \frac{{16}}{{(64 + 32 + 16.4)}} = 0,1(mol)\)

Thay vào công thức tính số mol ta có:

\({C_M} = \frac{{{n_{CuS{O_4}}}}}{V} = \frac{{0,1}}{{0,2}} = 0,5(mol/l)\)

• Ví dụ 2: Trộn 2 lit dung dịch đường 0,5M với 3 lit dung dịch đường 1M. Tính nồng độ mol của dung dịch đường sau khi trộn.
• Hướng dẫn:

​Ở ví dụ này đề bài cho 2 dung dịch. Mỗi dung dịch lại có chứa lượng chất tan riêng nên ta tính khối lượng chất tan độc lập ở từng dung dịch sau đó cộng tổng lại.

Số mol đường có trong dung dịch 1: \({n_1} = {C_{M(1)}}.{V_1} = 0,5.2 = 1(mol)\)

Số mol đường có trong dung dịch 2: \({n_2} = {C_{M(2)}}.{V_2} = 1.3 = 3(mol)\)

Tổng số mol chất tan của dung dịch sau khi trộn là tổng số mol của hai dung dịch:

\(n = {n_1} + {n_2} = 1 + 3 = 4(mol)\)

Thể tích dung dịch đường sau khi trộn sẽ bằng tổng thể tích của hai dung dịch:

\(V = {V_1} + {V_2} = 2 + 3 = 5(lit)\)

Nồng độ mol của dung dịch sau khi trộn sẽ sử dụng số mol chất tan tổng và thể tích tổng:

\({C_M} = \frac{n}{V} = \frac{4}{5} = 0,8(mol/lit)\)

Vậy nồng độ mol của dung dịch đường sau khi trộn là 0,8 mol/l

Bài 1:

Hòa tan 10 gam muối NaCl vào 40 gam nước. Tính nồng độ phần trăm của dung dịch muối thu được.

Hướng dẫn:

Đề bài cung cấp dữ kiện về khối lượng chất tan (NaCl) và khối lượng dung môi (nước) nên ta có khối lượng dung dịch là:

mdd = mct + mdm= 10+40 = 50 (gam)

Áp dụng công thức tính nồng độ phần trăm của dung dịch có:

\(C\% = \frac{{{m_{NaCl}}}}{{{m_{{\rm{dd}}}}}}.100\% = \frac{{10}}{{50}}.100\% = 20\%\)

Vậy C% của dung dịch là 25%

Bài 2:

Một dung dịch H₂SO₄ có nồng độ 15%. Tính khối lượng H₂SO₄ có trong 200 gam dung dịch?

Hướng dẫn:

Nhìn vào công thức tính C% ta nhận thấy có 3 ẩn là mct, m_dd và C%. Đề bài cho giá trị C% = 15% và khối lượng dung dịch là 200 gam vậy dễ dàng tính được khối lượng chất tan (H2SO4)

Cụ thể như sau: \(C\% = \frac{{{m_{ct}}}}{{{m_{dd}}}}.100\%\) ⇒ \({m_{{H_2}S{O_4}}} = \frac{{C\% .{m_{dd}}}}{{100\% }}\) = \(\frac{{15\% .200}}{{100\% }} = 30(gam)\)

Vậy khối lượng H2SO4 có trong 200 gam dung dịch là 30 gam.

Bài 3:

Hòa tan 20 gam đường vào nước được dung dịch nước đường có nồng độ là 10%

a/ Tính khối lượng dung dịch nước đường thu được?

b/ Tính khối lượng nước cần dùng cho sự pha chế?

Hướng dẫn:

Đề bài cho khối lượng chất tan là 20 gam đường và nồng độ phần trăm của dung dịch C% = 10%.

a. Vận dụng công thức tính khối lượng dung dịch ta có:

\({m_{dd}} = \frac{{{m_{ct}}.100\% }}{{C\% }}\) = \(\frac{{20.100\% }}{{10\% }} = 200(gam)\)

b. Các em lưu ý tới công thức tính khối lượng dung dịch là mdung dịch  =  mdung môi  +  mchất tan

Có khối lượng chất tan (20gam đường), có khối lượng dung dịch vừa tính ở câu a (200 gam dung dịch). Như vậy ta suy ra được khối lượng dung môi (nước)

mdung dịch  =  mdung môi  +  mchất tan ⇒ mdung môi = mdung dịch - mchất tan = 200 - 20 = 180 (gam)

Vậy khối lượng nước cần dùng cho sự pha chế là 180 gam.

Sau bài học cần nắm:

• Nồng độ phần trăm của dung dịch
• Nồng độ mol của dung dịch

Bài kiểm tra Trắc nghiệm Hóa học 8 Bài 42 có phương pháp và lời giải chi tiết giúp các em luyện tập và hiểu bài.

• Câu 1:

  Hoà tan 6,2g Na₂O vào nước được 2 lít dung dịch A. Nồng độ mol/l của dung  dịch A là:

  • A. 0,05M
  • B. 0,01M
  • C. 0,1M
  • D. 1M

• Câu 2:

  Hoà tan hết 10 gam NaCl vào 40g H₂O. Nồng độ % của dung dịch thu được là: (cho rằng nước bay hơi không đáng kể).

  • A. 5%
  • B. 10%
  • C. 15%
  • D. 20%

• Câu 3:

  Hòa tan 20 gam đường vào nước được dung dịch nước muối có nồng độ là 20%.  Khối lượng dung dịch nước đường thu được và khối lượng nước cần dùng cho sự pha chế là?

  • A. 200 gam và 180 gam
  • B. 200 gam và 160 gam
  • C. 100 gam và 80 gam
  • D. 100 gam và 60 gam

• Câu 4:

  Nồng độ phần trăm là nồng độ cho biết:

  • A. Số gam chất tan có trong 100g dung dịch
  • B. Số gam chất tan có trong 100g dung dịch bão hoà
  • C. Số gam chất tan có trong 100g nước
  • D. Số gam chất tan có trong 1 lít dung dịch

Câu 3- Câu 5: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online 

Các em có thể hệ thống lại nội dung bài học thông qua phần hướng dẫn Giải bài tập Hóa học 8 Bài 42.

Bài tập 3 trang 146 SGK Hóa học 8

Bài tập 4 trang 146 SGK Hóa học 8

Bài tập 5 trang 146 SGK Hóa học 8

Bài tập 6 trang 146 SGK Hóa học 8

Bài tập 7 trang 146 SGK Hóa học 8

Bài tập 42.1 trang 57 SBT Hóa học 8

Bài tập 42.2 trang 57 SBT Hóa học 8

Bài tập 42.3 trang 58 SBT Hóa học 8

Bài tập 42.4 trang 58 SBT Hóa học 8

Bài tập 42.5 trang 58 SBT Hóa học 8

Bài tập 42.6 trang 58 SBT Hóa học 8

Bài tập 42.7 trang 58 SBT Hóa học 8

Trong quá trình học tập nếu có bất kì thắc mắc gì, các em hãy để lại lời nhắn ở mục Hỏi đáp để cùng cộng đồng Hóa Chúng tôi thảo luận và trả lời nhé.