Với bài học này, các em cần nắm được bước phát triển của lịch sử Việt Nam từ cuối thế kỉ XIX – thực dân Pháp phát động cuộc xâm lược nước ta. Hiểu được nguyên nhân, quá trình thực dân Pháp xâm lược nước ta. Nêu ra được tính chất, kết quả, ý nghĩa lịch sử. Giải thích nguyên nhân dẫn tới kết quả chống Pháp xâm lược của nước ta từ 1858-1918.
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Nước Việt Nam giữa thế kỉ XIX trước cuộc xâm lược của Thực Dân Pháp
a. Tình hình Việt Nam
- Chính trị - xã hội
- Thế kỉ XIX – giữa thế kỉ XX, chế độ phong kiến của Việt Nam lỗi thời lạc hậu bước sang giai đoạn khủng hoảng trầm trọng. Mâu thuẫn xã hội ngày càng gây gắt. ( ví dụ các cuộc khởi nghĩa chống lại triều đình: Kn Nông Văn Vân, Phan Bá Vành, Lê Văn Khôi....)
- Kinh tế suy yếu, kém phát triển.
⇒ Tạo điều kiện cho Pháp xâm lược
b. Tình hình nước Pháp
- Kinh tế Phương Tây phát triển mạnh theo hướng tư bản chủ nghĩa cần nhiều nguồn tài nguyên, thị trường,....
Tiến hành bám sâu, tìm hiểu bằng các âm mưu, thủ đoạn để dọn đường cho cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam.
1.2. Thực dân Pháp nổ súng xâm lược Việt Nam và cuộc kháng chiến của nhân dân ta
| Giai đoạn | Sự kiện chính | Thái độ của triều đình | Thái độ của nhân dân |
| 1858 - 1862 | Pháp đánh chiếm 3 tỉnh miền Đông Nam kì. | Không kiên quyết. Bỏ lỡ cơ hội chống Pháp. Kí hiệp ước Nhâm Tuất 1862 ⇒ nhu nhược, ươn hèn vì quyền lợi của dân tộc. | Nhân dân 3 tỉnh Đông Nam Kì kiên quyết chống Pháp ngay khi chúng nổ súng. |
| 1863 - 1867 | Pháp chiếm Tây Nam kì | Triều đình lúng túng và giao 3 tỉnh Tây Nam Kì cho Pháp.⇒ Tạo cơ hội cho Pháp chiếm luôn 3 tỉnh Tây Nam Kì còn lại. | Nhân dân 6 tỉnh Nam kì kháng chiến mạnh mẽ phát triển khắp nơi. |
| 1868 - 1874 | Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần 1. | Không kiên quyết chống giặc, cầm chừng. Kí hiệp ước Giáp Tuất 1874 | Kiên quyết chống giặc. |
| 1875 - 1884 | Đánh chiếm Bắc kì lần 2. | Triều đình kí hiệp ước Hac Mang và Pa ta nốt. ⇒ Hoàn thành chiến tranh xâm lược | Nhân dân Bắc Kì đứng lên chống Pháp. |
| 1884 - đầu thế kỉ XX | Đàn áp cuộc khởi nghĩa của nhân dân | 1885-1888, Triều đình chỉ huychống Pháp ra chiếu Cần Vương kêu gọi nhân dân chống Pháp. 1888- cuối thế kỉ XIX, Triều đình không chỉ huy chống Pháp | Phong trào yêu nước của nhân dân, văn thân, sĩ phu vẫn tiếp tụ phong trào Cần Vương, khởi nghĩa Bãi Sậy,khởi nghĩa Hương Khê.3 |
1.3. Những chuyển biến trong đời sống kinh tế - xã hội Việt Nam đầu thế kỉ XX
- Nguyên nhân sự chuyển biến: tác động của cuộc khai thác của thực dân Pháp ở Việt Nam và những luồng tư tưởng tiến bộ trên thế giới dội vào; tấm gương tự cường của Nhật.
- Những biểu hiện cụ thể :
- Về chủ trương đường lối : giành độc lập dân tộc, xây dựng một xã hội tiến bộ (quân chủ lập hiến, dân chủ cộng hòa theo mô hình của Nhật Bản).
- Về biện pháp đấu tranh : phong phú, khởi nghĩa vũ trang; Duy Tân cải cách.
- Về thành phần tham gia : đông đảo, nhiều tầng lớp xã hội ở cả thành thị và nông thôn.
1.4. Phong trào yêu nước và cách mạng
- Cuối thế kỉ XIX, ngọn cờ phong kiến trở nên lỗi thời và không thể giương cao được nữa.
- Một trào lưu tư tưởng cách mạng tràn vào Việt Nam.
- Các sĩ phu yêu nước đã đón nhận những ảnh hưởng của các tư tưởng đó từ Nhật Bản, Trung Quốc, Pháp. Họ bắt đàu vận động cứu nước theo khuynh hướng dân chủ tư sản.
- Do tầm nhìn hạn chế và những trở lực không thể vượt qua, cuối cùng đều bị thất bại. Ngoài ra còn có các cuộc khởi nghĩa của nông dân nổ ra như khỡi nghĩa Yên Thế là 1 điển hình.
- Trong những năm Chến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ, phong trào cách mạng Việt Nam rơi vào khủng hoảng trầm trọng về đường lối và giai cấp lãnh đạo, Nguyễn Tât Thành đã ra đi tìm đường cứu nước. từ chủ nghĩa yêu nước, Người đến với Chủ nghĩa Mác – Lê Nin và tìm ra con đường giải phong dân tộc đúng đắn cho cách mạng Việt Nam.
- Khái quát lại bằng các sự kiện được thể hiện trong Bảng sau.
Bảng: Các sự kiện chính của phong trào Yêu nước đầu thế kỉ XX (đến 1918)
| Niên đại | Sự kiện |
| 1905 -1909 | Phong trào Đông Du. |
| 1907 | Đông Kinh Nghĩa Thục. |
| 1908 | Cuộc vận động Duy Tân và phong trào chống thuế ở Trung kì. |
| 1916 | Vụ mưu khởi nghĩa ở Huế. |
| 1917 | Khởi nghĩa của binh lính và tù chính trị ở Thái Nguyên. |
| 1911 | Nguyễn Tất Thành bắt đầu cuộc hành trình tìm đường cứu nước. |
2. Luyện tập và củng cố
Qua nội dung bài học này các em nắm và đánh giá, rút ra nhận xét các nội dung sau.
- Nước VN giữa thế kỉ XIX trước cuộc xâm lược của TDP.
- TDP nổ súng xâm lược VN và cuộc kháng chiến của nhân dân ta.
- Những chuyển biến trong đời sống kinh tế - xã hội VN dầu thế kỉ XX.
- Phong trào yêu nước và cách mạng
2.1. Trắc nghiệm
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử 11 Bài 25 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
-
- A. Chế độ phong kiến Việt Nam khủng hoảng nghiêm trọng, mâu thuẫn xã hội ngày càng sâu sắc, kinh tế chậm phát triển.
- B. Chế độ phong kiến Việt Nam vững mạnh, mâu thuẫn xã hội ngày càng sâu sắc, tuy nhiên nền kinh tế vẫn phát triển.
- C. Chế độ phong kiến Việt Nam vững mạnh, xã hội ổn định, nhưng kinh tế chậm phát triển.
- D. Tất cả đều sai
-
- A. 5/6/1863
- B. 5/6/1862
- C. 6/5/1862
- D. 6/5/1863
-
- A. Phan Chu Trinh
- B. Phan Thanh Giản
- C. Nguyễn Trường Tộ
- D. Huỳnh Thúc Kháng
Câu 4 - Câu 10: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online
2.2. Bài tập SGK
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử 11 Bài 25 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Bài tập 3 trang 156 SGK Lịch sử 11 Bài 25
Bài tập 1.1 trang 122 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 1.2 trang 122 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 1.3 trang 122 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 1.4 trang 122 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 1.5 trang 122 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 1.6 trang 122 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 2 trang 123 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 3 trang 123 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 5 trang 124 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 6 trang 125 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 7 trang 126 SBT Lịch Sử 11
3. Hỏi đáp Bài 25 Lịch sử 11
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử Chúng tôi sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
