Thông qua bài học này, các em cần nắm được tình hình kinh tế - xã hội Việt Nam trong chiến tranh thế giới thứ nhất và các phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc nổ ra trong cả nước, và sự xuất hiện khuynh hướng cứu nước ở VN đầu thế kỉ XX.
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Tình hình kinh tế - xã hội
1. Những biến động về kinh tế
- Mục đích của Pháp: tiến hành khai thác, vơ vét nhân lực, tài lực, vật lực của nước thuộc địa bù đắp những tổn thất và đỡ những thiệt hại của Pháp trong Chiến tranh thế giới thứ nhất.
- Chính sách của Pháp
- Tăng các thứ thuế.
- Bắt nhân dân VN mua công trái.
- Vơ vét các nguồn lương thực, nông lâm sản, tài nguyên thiên nhiên đưa về Pháp.
- Công – thương nghiệp
- Công nghiệp khai khoáng được tăng cường đầu tư và phát triển ( đặc biệt là dầu mỏ), xuất hiện nhiều công ty mới: Tuyen Quang, Đông Triều.
- Thương nghiệp được nới lỏng, Tư bản người Việt được tự do kinh doanh
- Công ty của người Việt được mở rộng như Công ty của Nguyễn Hữu Thu, Bạch Thái Bưởi, nhiều xí nghiệp mới xuất hiện.
- Công thương nghiệp và giao thông vận tải có điều kiện phát triển và mở rộng.
- Nông nghiệp
- Nông nghiệp trồng lúa nước gặp nhiều khó khăn.
- Thiên tai, hạn hán, vỡ đê làm cho mùa màng bị hư hại.
- Nhân dân bị bần cùng hóa.
2. Tình hình phân hóa xã hội
- Chính sách khai thác của Pháp không chỉ gây tổn thất về kinh tế và nó còn làm cho xã hội bị phân hóa sâu sắc.
- Nông dân: đời sống của nhân dân ngày càng bị bần cùng hóa.
- Công nhân: tăng lên nhanh chóng về số lượng đặc biệt là trong cn khai thác dầu mỏ từ 12000 năm 1913 – 17000 năm 1916, và trồng cao su.
- Tư sản: dần thoát khỏi sự kiềm chế của người Pháp và phát triển: Bạch Thái Bưởi, Nguyễn Hữu Thụ.
- Tiểu tư sản: Ở thành thị TTS cũng tăng lên về số lượng chưa trở thành 1 giai cấp chính thức.
⇒ Tư sản và Tiểu tư sản họ bắt đầu bênh vực quyền lợi cho người trong nước.
1.2. Phong trào đấu tranh vũ trang trong chiến tranh
| Phong trào đấu tranh | Lãnh đạo | Địa bàn | Hình thức đấu tranh | Thành phần tham gia | Kết quả |
| Việt Nam Quang Phục Hội | Phan Bội Châu | Bắc Kì, Trung Kì | Bạo động vũ trang | công nhân, viên chức hỏa xa tuyến Hải Phòng -Vân Nam. | Thất bại |
| Cuộc vận động của Thái Phiên và Trần Cao Vân | Vua Duy Tân, Thái Phiên và Trần Cao Vân | Trung Kì (Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi) | Bạo động vũ trang | Nhân dân và binh lính có sự lãnh đạo của vua Duy Tân | Thất bại |
| Khởi nghĩa của binh lính Thái Nguyên 1917 | Trịnh Văn Cẩn, Lương Ngọc Quyến | Thái Nguyên | Bạo động vũ trang | Tù chính trị và binh lính người Việt | Thất bại |
| Những cuộc khởi nghĩa vũ trang của đồng bào dân tộc thiểu số | Giàng Tả Chay, Nơ-trang Lơng | Miền núi Tây Bắc, Đông Bắc, Tây Nguyên | Bạo động vũ trang | Dân tộc thiểu số | Thất bại ⇒ góp phần vào cuộc đấu tranh chung của dân tộc |
| Phong trào Hội kín ở Nam Kì | Phan Xích Long | Nam Kì | Tuyên truyền tôn giáo | Nông dân Nam Kì | Thất bại |
- Rút ra nhận xét: các phong trào đấu tranh nỗ ra và phát triển rộng khắp lôi kéo nhiều tầng lớp tham gia hoạt động dưới hình thức vũ trang nhưng cuối cùng tất cả các phong trào đấu tranh đó đều thất bại.
- Nguyên nhân thất bại: thiếu đường lối lãnh đạo đúng đắn của giai cấp tiên tiến.
- Ý nghĩa:
- Góp phần vào cuộc đấu tranh chung của dân tộc.
- Biểu lộ tinh thần đấu tranh chống Pháp của nhân dân ta.
- Góp phần tạo nên truyền thống yêu nước của nhân dân ta sau này.
1.3. Sự xuất hiện khuynh hướng cứu nước
1. Phong trào công nhân
- Trong chiến tranh TG thứ nhất, phong trào đấu tranh của công nhân nổ ra ở nhiều nơi.
- Hình thức: chính trị kết hợp đấu tranh vũ trang.
- Mục tiêu: đòi quyền lợi về kinh tế.
- Tính chất: tự phát
- Ý nghĩa: thể hiện tinh thần đoàn kết, ý chí chiến đấu, ý thức kỉ luật của giai cấp công nhân.
2. Buổi đầu hoạt động cứu nước của Nguyễn Tất Thành (1911-1918)
a. Tiểu sử
- Nguyễn Ái Quốc tên thật là Nguyễn Sinh Cung, sinh ngày 19/05/1890 trong một gia đình trí thức yêu nước ở Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An, nên sớm có tinh thần yêu nước và ý chí cứu nước.
- Ngày 05/06/1911, Người rời cảng Nhà Rồng ra đi tìm con đường cứu nước mới cho dân tộc.
b. Hoạt động
- 1911 - 1917, Người đi qua nhiều nước à nhận thức rằng ở đâu bọn thực dân cũng tàn bạo, độc ác và ở đâu, người lao động cũng bị áp bức, bóc lột dã man.
- Cuối năm 1917, Người trở về Pháp, tích cực học tập.
- Tham gia phong trào công nhân Pháp.
- Người đã tích cực viết báo, truyền đơn… tố cáo thực dân Pháp.
- Tuyên truyền cho cách mạng Việt Nam.
- Tiếp nhận tư tưởng của Cách mạng tháng Mười Nga.
⇒ Là cơ sở để sau này Người xác định con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc Việt Nam.
2. Luyện tập và củng cố
Qua nội dung bài học này các em cần nắm lại các nội dung sau.
- Nguyên nhân Pháp tiến hành vơ vét,khai thác của thuộc địa trong chiến tranh thế giới thứ nhất.
- Những biến động về kinh tế, xã hội của Việt Nam trong thời kì 1914-1918
- Xuất hiện khuynh hướng yêu nước mới và buổi đầu hoạt động cứu quốc của Nguyễn Tất Thành.
2.1. Trắc nghiệm
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử 11 Bài 24 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
-
- A. Giai cấp nông dân
- B. Giai cấp công nhân
- C. Giai cấp đại địa chủ phong kiến
- D. Giai cấp tư sản, dân tộc
-
- A. Ở Việt Nam có trữ lượng than lớn.
- B. Than là nguyên liệu chủ yếu phục vụ cho công nghiệp chính quốc.
- C. Để phục vụ cho nhu cầu công nghiệp chính quốc
- D. Tất cả cùng đúng.
-
- A. 1915
- B. 1916
- C. 1917
- D. 1918
Câu 4 - Câu 10: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online
2.2. Bài tập SGK
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử 11 Bài 24 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Bài tập 1.3 trang 115 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 1.4 trang 115 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 1.5 trang 115 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 2 trang 116 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 3 trang 116 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 4 trang 117 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 5 trang 118 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 6 trang 118 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 7 trang 119 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 8 trang 119 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 9 trang 120 SBT Lịch Sử 11
Bài tập 10 trang 121 SBT Lịch Sử 11
3. Hỏi đáp Bài 24 Lịch sử 11
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử Chúng tôi sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
