Bài 17: Ôn tập chương II và chương III

Thời gian, sự kiện

Thời Lý

Thời Trần

Thời Hồ

Niên đại

• 1009-1225

• 1225-1400

• 1400-1407

Vua sáng lập

• Lý Công Uẩn – Lý Thái Tổ

• Trần Cảnh – Trần Thái Tông

• Hồ Quý Ly

Tên nước

• Đại Việt

• Đại Việt

• Đại Ngu

Kinh đô

• Thăng Long

• Thăng Long

• Năm 1397 dời đô vào Tây Đô (An Tôn-Thanh Hóa )

Triều đại

Thời gian

Tên cuộc kháng chiến

LÝ

• 10-1075
• 3-1077

• Lý thường Kiệt lãnh đạo kháng chiến chống Tống thắng lợi

TRẦN

• 1258
• 1285
• 1288

• Chiến thắng chống quân Mông cổ lần thứ nhất
• Chiến thắng chống quân Nguyên lần thứ hai
• Chiến thắng chống quân Nguyên lần thứ ba

 Nhà Lý kháng chiến chống Tống

Nhà Trần kháng chiến chống Mông – Nguyên

• Tiến công trước để tự vệ
• Xây dựng phòng tuyến sông Như Nguyệt, không cho chúng tiến vào Thăng Long, tìm cách phản công, tiêu hao lực lượng địch, buộc chúng  chấp nhận hàng và rút quân.

• Cách đánh giặc đúng: khi giặc mạnh, khôn khéo rút lui để bảo  toàn lực lượng; huy động toàn dân đánh giặc; thời cơ đến quyết chiến giành thắng lợi cuối cùng; buộc địch từ thế chủ động sang bị động ”Lấy ít đánh nhiểu, lấy yếu đánh mạnh”; ”đỏan binh thắng trường trận”

NHÀ LÝ

NHÀ TRẦN

Lý thường Kiệt; Lý kế Nguyên; Tông Đản; Hoằng Chân

Trần Thủ Độ; Trần Quốc Tuấn; Trần Quốc Toản…

NHÀ LÝ

NHÀ TRẦN

• Sự đoàn kết giữa quân triều đình và các dân tộc ít người.

• Nhân dân theo lệnh triều đình “vườn không nhà trống”, phối hợp với quân triều đình chống giặc.

NHÀ LÝ kháng chiến chống Tống

NHÀ TRẦN: Kháng chiến chống Mông – Nguyên

• Độc lập được giữ vững, đem lại cho nhân dân lòng tự hào, lòng tin tưởng ở sức mạnh  và tiền đồ của dân tộc.Nhà Tống không xâm lược ta nữa.

• Bảo vệ độc lập tòan vẹn lãnh thổ. Nâng cao lòng tự hào, tự cường của dân tộc, củng cố niềm tin cho nhân dân.
• Góp phần xây đắp nên truyền thống  quân sự Việt nam.
• Để lại bài học kinh nghiệm quý giá đó là xây dựng khối đoàn kết toàn dân.
• Kế hoạch bành trướng  xuống phương Nam và Đông Nam Á bị phá tan

Các lĩnh vực

Thời Lý  1009-1225

Thời Trần 1225 –1400

Về kinh tế :

• Nông nghiệp phát triển:
  • Ruộng đất công làng xã thuộc quyền sở hữu nhà vua, dân làng chia nhau cày cấy, nộp thuế và đi lính lao dịch cho vua.
  • Vua làm lễTịch Điền
  • Khuyến khích khai hoang
  • Đắp đê phòng lụt
  • Cấm mổ trộm trâu bò để bảo vệ sức kéo.
• Thủ công nghiệp:
  • Thủ công nghiệp nhà nước phát triển.
  • Thủ công nghiệp trong nhân dân phát triển như dệt, gốm.
  • Buôn bán với người nước ngoài mở rộng ở Biên giới Việt Trung, Vân Đồn

• Nông nghiệp
  • Nhà Trần thực hiện chính sách khuyến khích sản xuất, mở rộng diện tích
  • Ruộng khai hoang mở rộng gồm ruộng công và ruộng tư phát triển
  • Ruộng tư như điền trang, thái ấp
  • Ruộng đất công làng xã chiếm ưu thế về diện tích
  • Đắp đê quai vạc từ đầu nguồn đến bờ biển để ngăn nước lũ.
• Thủ công nghiệp phát triển:
  • Mở rộng xưởng thủ công nhà nước, trình độ kỹ thuật được nâng cao, như dệt tơ lụa,đóng thuyền lớn đi trên biển, chế tạo được súng.
  • Hàng thủ công trong nhân dân tăng như làm gốm, rèn sắt, đúc đồng, làm giấy …….
  • Thợ thủ công cùng nghề họp thành làng  nghề (làng gốm Bát Tràng ),tại Thăng Long thành phường nghề. Trình độ kỹ thuật cao
  • Buôn bán tấp nập, các chợ ra đời:Thăng Long,Vân Đồn

Thời Lý

Thời Trần

• Văn hóa:
  • Phật giáo phát triển, các nhà sư có học được tôn trọng
  • Nhân dân ưa ca hát nhảy múa, hát chèo, múa rối nước, đá cầu, đấu vật, đua thuyền

• Văn học chữ Hán: Nam Quốc Sơn Hà của Lý Thường Kiệt

• Văn hóa:
  • Thờ cúng tổ tiên, các anh hùng dân tộc,phát triển hơn thời Lý
  • Đạo Phật thịnh hành
  • Nho học phát triển do xây dựng bộ máy nhà nước  thống trị.
  • Nhân dân ưa thích ca hát, nhảy múa, chèo tuồng, múa rối, đua thuyền, đấu vật.
  • Cuộc sống giản dị, có tinh thần thượng võ,
• Văn học: phong phú mang tính yêu nước, niềm  tự hào dân tộc
  • Văn học chữ Hán như Hịch Tướng Sĩ của Trần Hưng Đạo; Phú Sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu.
  • Chữ Nôm có Nguyễn Thuyên, Nguyễn Sĩ Cố làm giàu cho tiếng Việt.

Thời Lý

Thời Trần

• Giáo dục:
  • Năm 1070 lập Văn Miếu ở Thăng Long thờ Khổng Tử, dạy con vua học.
  • Năm 1075 mở khoa thi đầu tiên để chọn quan lại.
  • 1076 mở Quốc tử giám cho con em quý tộc học, trường đại học đầu tiên của Việt Nam
  • Giáo dục và thi cử còn hạn chế vì việc học chỉ giành cho con em  vua, quan, nhà giàu

• Giáo dục phát triển hơn thời Lý:
  • Quốc tử Giám mở rộng, đào tạo con em quý tộc, quan lại.
  • Lộ, phủ, kinh thành có trường công.
  • Các kì thi quốc gia được tổ chức đều để chọn nhân tài. (Nhân tài như Mạc Đĩnh Chi- được phong làm trạng nguyên 2 lần; Nguyễn Trung Ngạn, Chu Văn An...)

Thời Lý

Thời Trần

• Kiến trúc và điêu khắc phát triển:
  • Chùa Một Cột (Diên Hựu), tháp Báo Thiên.
  • Tượng Rồng mình trơn, toàn thân uốn khúc, uyển chuyển  như một ngọn lửa.
  • Nền nghệ thuật phong phú độc đáo, và linh hoạt đã đánh dấu sự ra đời nền Văn hoá Thăng Long.

• Sử học: Quốc sử  viện do Lê Văn Hưu đứng đầu; 1272 Đại Việt Sử Ký của Lê Văn Hưu, bộ sử đầu tiên.
• Quân sự: Binh Thư Yếu Lược của Trần Hưng Đạo.
• Thiên văn có Đăng Lộ,Trần Nguyên Đán.
• Y học với Tuệ Tĩnh nghiên cứu thuốc nam.
•  Chế tạo súng thần cơ và thuyền chiến có Hồ Nguyên Trừng.