Bài 13: Phản ứng hóa học

• Phản ứng hóa học là quá trình biến đổi từ chất này thành chất khác.
  • Chất ban đầu bị biến đổi trong phản ứng gọi là chất tham gia hay chất phản ứng.
  • Chất mới sinh ra trong phản ứng gọi là sản phẩm.
• Phương trình chữ: Tên các chất phản ứng → Tên các sản phẩm
• Lưu ý: 

  • Dấu "→" đọc là tạo thành (hay sinh ra)

  • Dấu " +" phía trước dấu "→" đọc là tác dụng với (hay phản ứng với, hóa hợp với).

  • Dấu " +" phía sau dấu "→" đọc là: và

• Ví dụ: 

(1) Lưu huỳnh   +    oxi     →   lưu huỳnh đioxít

(chất tham gia)                       (sản phẩm )

⇒ Đọc là: Lưu huỳnh tác dụng với Oxi sinh ra lưu huỳnh đioxít

(2) Canxicacbonat    canxioxit    + khí cacbonic

(chất tham gia)           (sản phẩm )    (sản phẩm )

⇒ Canxicacbonat sinh ra canxioxit và khí cacbonic

(3) Parafin       +  oxi  khí cacbonic + nước

(chất tham gia)                      (sản phẩm ) 

⇒ Parafin tác dụng với oxi tạo thành khí cacbonic và nước

• Trong phản ứng hóa học, các chất tham gia giảm dần, lượng sản phẩm tăng dần.

Hình 1: Sơ đồ tượng trưng cho phản ứng hóa học giữa khí Hidro và khí Oxi tạo thành nước

• Kết luận: Trong các phản ứng hóa học, chỉ có liên kết giữa các nguyên tử thay đổi làm cho phân tử này biến đổi thành phân tử khác.
• Lưu ý: Nếu có đơn chất kim loại tham gia phản ứng thì sau phản ứng nguyên tử kim loại phải liên kết với nguyên tử của nguyên tố khác.

• Quan sát thí nghiệm sau:

Video 1: Phản ứng giữa kẽm và dung dịch axit clohodric HCl

• Muốn phản ứng hóa học xảy ra: Các chất tham gia phản ứng phải tiếp xúc với nhau.

Ví dụ: đường cát dễ tan hơn so với đường phèn. Vì đường cát có diện tích tiếp xúc nhiều hơn đường phèn.

• 1 số phản ứng hóa học muốn xảy ra phải được đun nóng đến t⁰ thích hợp.
• Có những phản ứng muốn xảy ra cần có mặt của chất xúc tác.

Ví dụ: Quá trình chuyển hóa tinh bột sang rượu cần "men". Men lúc này đóng vai trò là chất xúc tác, giúp phản ứng xảy ra nhanh hơn, nhưng không biến đổi khi phản ứng kết thúc.

• Dựa vào dấu hiệu có chất mới tạo thành, có tính chất khác chất phản ứng để nhận biết có phản ứng hóa học xảy ra hay không.

• Dựa vào: màu sắc, trạng thái, tính tan, …

Ví dụ: Đường bị cháy đen, tạo thành Cacbon

Video 2: Axit sunfuric H₂SO₄ tác dụng với đường

• Ngoài ra, sự toả nhiệt và phát sáng cũng có thể là dấu hiệu để xảy ra phản ứng hóa học. 

Hình 2: Sơ đồ tư duy bài Phản ứng hóa học

Bài 1:

Viết phương trình chữ cho phản ứng hóa học sau: Đốt bột nhôm trong không khí, tạo ra nhôm oxit.

Xác định chất tham gia và sản phẩm tạo thành?

Hướng dẫn:

Phương trình chữ của phản ứng: 

Nhôm + Khí oxi   Nhôm oxit

(Chất tham gia)             (Sản phẩm)

Bài 2:

Đánh dấu X vào ô ứng với hiện tượng hoá học hay hiện tượng vật lí. Viết phương trình chữ của phản ứng hoá học ?

Bài 3:

Hình dưới đây là sơ đồ tượng trưng cho phản ứng giữa khí Hiđrô H₂ và khí Clo Cl₂ tạo ra Axítclohiđríc HCl

Hãy cho biết.

a) Liên kết giữa những nguyên tử trong phân tử nào bị tách rời?

b) Phân tử nào được tạo ra?

Hướng dẫn:

a) Liên kết giữa những nguyên tử trong phân tử hiđrô và clo bị tách rời.

Bài 4:

Khi để ngọn lửa đến gần là cồn (rượu etylic) đã bắt cháy?

Biết rằng cồn cháy được là có sự tham gia của khí oxi, tao ra hơi nước và khí cacbonic. Viết phương trình chữ của phản ứng trên.

Hướng dẫn:

Phương trình chữ của phản ứng là:

Rượu etylic  +  Khí oxi   Nước  +  Khí cacbonic.

Sau bài học cần nắm:

• Kĩ năng quan sát thí nghiệm, hình vẽ hoặc hình ảnh cụ thể, rút ra được nhận xét về phản ứng hoá học, điều kiện và dấu hiệu để nhận biết có phản ứng hoá học xảy ra
• Viết được phương trình hoá học bằng chữ để biểu diễn phản ứng hoá học
• Xác định được chất phản ứng (chất tham gia, chất ban đầu) và sản phẩm

Bài kiểm tra Trắc nghiệm Hóa học 8 Bài 13 có phương pháp và lời giải chi tiết giúp các em luyện tập và hiểu bài.

• Câu 1:

  Trong phản ứng hoá học các chất tham gia và các chất sản phẩm đều có cùng:

  • A. Số nguyên tử của mỗi nguyên tố.  
  • B. Số nguyên tố tạo nên chất.
  • C. Số phân tử của mỗi chất.         
  • D. Số nguyên tử trong mỗi chất. 

• Câu 2:

  Dấu hiệu nhận biết có phản ứng hóa học xảy ra dựa vào:

  • A. Có ánh sáng phát ra.     
  • B. Có sinh nhiệt.
  • C. Có chất mới tạo thành.
  • D. Có chất không tan trong nước.

• Câu 3:

  Điều kiện để một phản ứng hóa học xảy ra là:

  • A. Không thể thiếu chất xúc tác.    
  • B. Các chất phản ứng phải tiếp xúc nhau.
  • C. Cần phải được đun nóng  
  • D. Cả 3 điều kiện trên

• Câu 4:

  Trong phản ứng : magie   +   axitsunfuric  →   magie sunfat +  khí hiđrô. Magie sunfat là:

  • A. Chất phản ứng
  • B. Sản phẩm   
  • C. Chất xúc tác            
  • D. Chất môi trường

Câu 2- Câu 5: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online 

Các em có thể hệ thống lại nội dung bài học thông qua phần hướng dẫn Giải bài tập Hóa học 8 Bài 13.

Bài tập 3 trang 50 SGK Hóa học 8

Bài tập 4 trang 50 SGK Hóa học 8

Bài tập 5 trang 51 SGK Hóa học 8

Bài tập 6 trang 51 SGK Hóa học 8

Bài tập 13.1 trang 18 SBT Hóa học 8

Bài tập 13.2 trang 18 SBT Hóa học 8

Bài tập 13.3 trang 18 SBT Hóa học 8

Bài tập 13.4 trang 19 SBT Hóa học 8

Bài tập 13.5 trang 19 SBT Hóa học 8

Bài tập 13.6 trang 19 SBT Hóa học 8

Bài tập 13.7 trang 19 SBT Hóa học 8

Bài tập 13.8 trang 19 SBT Hóa học 8

Trong quá trình học tập nếu có bất kì thắc mắc gì, các em hãy để lại lời nhắn ở mục Hỏi đáp để cùng cộng đồng Hóa Chúng tôi thảo luận và trả lời nhé.