Bài 11: Lực hấp dẫn và Định luật vạn vật hấp dẫn

•   Mọi vật trong vũ trụ đều hút nhau với một lực, gọi là lực hấp dẫn.

•   Lực hấp dẫn giữa Mặt Trời và các hành tinh giữ cho các hành tinh chuyển động quanh Mặt Trời.

•   Lực hấp dẫn là lực tác dụng từ xa, qua khoảng không gian giữa các vật

1.2.1. Định luật :  

•   Lực hấp dẫn giữa hai chất điểm bất kì tỉ lệ thuận với tích hai khối lượng của chúng và tỉ lệ nghịch với bình phương khoảng cách giữa chúng.

1.2.2. Hệ thức

\({F_{hd}} = G\frac{{{m_1}.{m_2}}}{{{r^2}}}\)   (1)

G = 6,67Nm/kg² là hằng số hấp dẫn.

•  Hệ thức (1) áp dụng được cho các vật thông thường trong hai trường hợp:

  •  Khoảng cách giữa hai vật rất lớn so với kích thước của chúng.

  •  Các vật đồng chất và có dạng hình cầu. Khi ấy r là khoảng cách giữa hai tâm và lực hấp dẫn nằm trên đường nối tâm. 

• Trọng lực tác dụng lên một vật là lực hấp dẫn giữa Trái Đất và vật đó.

• Trọng lực đặt vào một điểm đặc biệt của vật, gọi là trọng tâm của vật.

• Độ lớn của trọng lực

\(P = G\frac{{m.M}}{{{{\left( {R + h} \right)}^2}}}\)

• Gia tốc rơi tự do :   \(g = \frac{{GM}}{{{{\left( {R + h} \right)}^2}}}\)

• Nếu ở gần mặt đất (h << R) :

\(P = G\frac{{m.M}}{{{R^2}}}\) ,  \(g = \frac{{GM}}{{{R^2}}}\)

• Từ các công thức trên cho thấy, gia tốc rơi tự do phụ thuộc độ cao nếu độ cao h khá lớn và là như nhau đối với các vật ở gần mặt đất (h << R). Các hệ quả này hoàn toàn phù hợp với thực nghiệm và là một bằng chứng về sự đúng đắn của định luật vạn vật hấp dẫn.

Bài 1:

Hai tàu thủy, mỗi chiếc có khối lượng 50000 tấn ở cách nhau 1km. Tính lực hấp dẫn giữa chúng

Hướng dẫn giải:

\(\begin{array}{*{20}{l}}
{{F_{hd}} = G\frac{{m.m}}{{{r^2}}} = }\\
{6,{{67.10}^{ - 11}}\frac{{{{\left( {{{50.10}^6}} \right)}^2}}}{{{{1000}^2}}}}\\
{ = 0,16675{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} N}
\end{array}\)

Bài 2:

Một vật khối lượng 1 kg, ở trên mặt đất có trọng lượng 10N. Khi chuyển vật tới một điểm cách tâm Trái Đất 2R (R là bán kính của Trái Đất) thì nó có trọng lượng bằng bao nhiêu?

Hướng dẫn giải:

• Ta có độ lớn của trọng lực (trọng lực)

 \(P = G \frac{mM}{(R + h)^{2}}\)

• Tại mặt đất \(\Rightarrow P_1 = G\frac{mM}{R^{2}}\)                    (1)

• Ở độ cao cách tâm Trái Đất một đoạn 2R  => h = R

\(\Rightarrow P_2 = G\frac{mM}{(R + R)^{2}}= G\)                (2)

\(\Rightarrow \frac{P_{2}}{P_{1}}=\frac{1}{4}\Rightarrow P_2 =\frac{P_{1}}{4}= 2,5N\)

Qua bài giảng Lực hấp dẫn và Định luật vạn vật hấp dẫn  này, các em cần hoàn thành 1 số mục tiêu mà bài đưa ra như :

• Phát biểu được định luật vạn vật hấp dẫn và viết được công thức của lực hấp dẫn.

• Nêu được định nghĩa trọng tâm của một vật.

• Vận dụng được công thức của lực hấp dẫn để giải các bài tập đơn giản như ở trong bài học.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Vật lý 10 Bài 11 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Hai tàu thủy, mỗi chiếc có khối lượng 50000 tấn ở cách nhau 1km. Tính lực hấp dẫn giữa chúng

  • A. \({0,46675{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} N}\)
  • B. \({0,36675{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} N}\)
  • C. \({0,26675{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} N}\)
  • D. \({0,16675{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} N}\)

• Câu 2:

  Một vật khối lượng 1 kg, ở trên mặt đất có trọng lượng 10N. Khi chuyển vật tới một điểm cách tâm Trái Đất 2R (R là bạn kính của Trái Đất) thì nó có trọng lượng bằng bao nhiêu?

  • A. \(2,0N\)
  • B. \(2,5N\)
  • C. \(1,0N\)
  • D. \(1,5N\)

• Câu 3:

  Tính trọng lượng của một nhà du hành vũ trụ có khối lượng 75kg khi người đó ở trên Mặt Trăng (lấy g_mt = 1,70 m/s²)

  • A. 1100N
  • B. 127,5N
  • C. 127,5N
  • D. 1275N

• Câu 4:

  Trái Đất hút Mặt Trăng với một lực bằng bao nhiêu? Cho biết khoảng cách giữa Mặt Trăng và Trái Đất là R = 38. 10⁷m, khối lượng của Mặt Trăng m = 7,37.10²² kg, khối lượng của Trái Đất M = 6,0.10²⁴kg.

  • A.  2,04.10²³ (N)
  • B.  2,04.10²² (N)
  • C.  2,04.10²¹ (N)
  • D.  2,04.10²⁰ (N)

Câu 5- Câu 12: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online 

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Vật lý 10 Bài 11 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Bài tập 3 trang 79 SGK Vật lý 10 nâng cao

Bài tập 4 trang 79 SGK Vật lý 10 nâng cao

Bài tập 5 trang 79 SGK Vật lý 10 nâng cao

Bài tập 6 trang 79 SGK Vật lý 10 nâng cao

Bài tập 7 trang 79 SGK Vật lý 10 nâng cao

Bài tập 11.1 trang 29 SBT Vật lý 10

Bài tập 11.2 trang 29 SBT Vật lý 10

Bài tập 11.3 trang 29 SBT Vật lý 10

Bài tập 11.4 trang 29 SBT Vật lý 10

Bài tập 11.5 trang 29 SBT Vật lý 10

Bài tập 11.6 trang 30 SBT Vật lý 10

Bài tập 11.7 trang 30 SBT Vật lý 10

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Vật lý Chúng tôi sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!