Soạn bài Xây dựng đoạn văn trong văn bản

• Đoạn văn là đơn vị trực tiếp tạo nên văn bản, bắt đầu từ chữ viết hoa dầu dòng. Kết thúc bằng dấu chấm xuống dòng và thường biểu đạt một ý tương đối hoàn chỉnh. Đoạn văn thường do nhiều câu tạo thành.
• Đoạn văn thường có từ ngữ chủ đề và câu chủ đề. Từ ngữ chủ đề là các từ ngữ được dùng làm đề mục hoặc các từ ngữ được lặp lại nhiều lần (thường là chủ từ, đại từ, các từ đồng nghĩa) nhằm duy trì đổi tượng được biểu đạt. Câu chủ đề mang nội dung khái quát, lời lẽ ngắn gọn, thường đủ hai thành phần chính và đứng ở dầu hoặc cuối đoạn văn.
• Các câu trong đoạn văn có nhiệm vụ triển khai và làm sáng tỏ chủ đề của đoạn bằng các phép diễn dịch, quy nạp, song hành...

Câu 1: Văn bản sau đây có thể chia thành mấy ý? Mỗi ý được diễn đạt bằng mấy đoạn văn?

Ngữ liệu SGK trang 36

• Văn bản được chia làm hai ý, mỗi ý được trình bày bằng một đoạn văn.
  • Thầy đồ chép văn tế của ông thân sinh để tế người khác
  • Gia chủ có người chết trách thầy đồ viết nhầm, thầy đồ cãi là người chết nhầm.

Câu 2: Hãy phân tích cách trình bày nội dung trong các đoạn văn sau:

Ngữ liệu SGK trang 36, 37

• Đoạn văn (a) được trình bày bằng phép diễn dịch.
  • Câu chủ đề đứng đầu đoạn: “Trần Đăng Khoa rất biết yêu thương”, hai câu sau nêu dẫn chứng diễn giải cho câu chủ đề đó.
• Đoạn văn (b) được triển khai theo phép song hành
  • Tả cảnh thiên nhiên sau cơn mưa từ khi mưa ngớt đến lúc mưa tạnh (trình tự thời  gian).
• Đoạn văn (c) được triển khai theo phép song hành.
  • Nội dung giới thiệu về nhà văn Nguyên Hồng. Trình bày theo trình tự thời gian trước cách mạng, sau cách  mạng.

Câu 3: Với câu chủ đề "Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của nhân dân ta", hãy viết một đoạn văn theo cách diễn dịch, sau đó biến đổi đoạn văn diễn dịch thành đoạn văn quy nạp.

• Gợi ý:
  • “Lịch sử đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đãi chứng tỏ tinh thần yêu nước của nhân dân ta. Hồ Chủ Tịch đã nói “Chúng ta có quyền tự hào về những trang sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung… Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng”.
  • Chuyển đoạn văn thành văn quy nạp: “Chúng ta có thể tự hào về những trang sử vẻ vang từ thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,.. Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng. Lịch sử đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của nhân dân ta”.

Câu 4: Để giải thích câu tục ngữ Thất bại là mẹ thành công, một bạn đã đưa ra các ý sau:

a. Giải thích ý nghĩa câu tục ngữ

b. Giải thích tại sao người xưa lại nói Thất bại là mẹ thành công

c. Nêu bài học vận dụng câu tục ngữ ấy trong cuộc sống

• Hãy chọn một trong ba ý trên để viết thành một đoạn văn, sau đó phân tích cách trình bày nội dung trong đoạn văn đó.
  • Gợi ý
    • Em có thể chọn bất cứ ý nào và viết một đoạn văn theo yêu cầu có thể theo cách diễn dịch, quy nạp, song hành...
    • Đoạn văn tham khảo:
      • “Sau mỗi thất bại bao giờ cũng đưa đến cho ta những kinh nghiệm quý báu. Thất  bại một lần để đưa đến thành công của những lần khác. Sau mỗi lần vấp ngã ta lại chín chắn, trưởng thành hơn bởi mỗi lần vấp là một lần bạo dạn. vấp ngã cũng như thành công, rất cần thiết cho con người.”

Các em có thể tham khảo thêm bài giảng Xây dựng đoạn văn trong văn bản để nắm vững hơn các kiến thức trọng tâm của bài học.

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn Chúng tôi sẽ sớm trả lời cho các em. 

• Điểm khác nhau giữa đoạn văn và bài văn ngắn

  1, Điểm khác nhau giữa đoạn văn và bài văn ngắn.

  2, Khi viết bài văn ngắn có cấu trúc như thế nào.

  Help me !!

• Thế nào là đoạn văn

  1, Em hiểu thế nào là đoạn văn ? Đoạn văn có những đặc điểm nào?

  2, Người ta dùng phương tiện gì để liên kết đoạn văn?

  3, Văn nghị luận là gì? Văn nghị luận có những đặc điểm nào?

  4, Em đã học những kiểu bài nghị luận nào? Phương pháp chủ yếu được dùng trong các kiểu bài nghị luận?

  5, Đặc điểm chung về cấu trúc văn nghị luận là gì ?