Soạn bài Từ tượng hình, từ tượng thanh

• Từ tượng hình là từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái của sự vật. Từ tượng thanh là từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên, của con người.
• Từ tượng hình, từ tượng thanh gợi được hình ảnh, âm thanh cụ thể, sinh động, có giá trị biểu cảm cao; thường dược dùng trong văn miêu tả và tự  sự.

Câu 1: Tìm từ tượng hình, từ tượng thanh trong những câu sau (trích từ “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố).

Ngữ liệu SGK trang 49, 50

• Từ tượng thanh: soàn soạt, bịch, đánh bốp, nham nhảm.
• Từ tượng hình: rón rén, lực điền, chỏng queo.

Câu 2: Tìm ít nhất 5 từ tượng hình gợi tả dáng di của con người 

• Mẫu: đi lò dò
• Gợi ý: Tất bật, hùng hục, thoăn thoắt, lom khom, rón rén

Câu 3: Phân biệt ý nghĩa của các từ tượng thanh tả tiếng cười: cười ha hả, cười hì hì, cười hô hố, cười hơ hớ.

• Cười ha hả: đây là tiếng cười to, không có giới hạn.
• Cười hì hì: cười có vẻ đang thẹn thùng e thẹn.
• Cười hô hố: cười to, có vẻ thô lỗ
• Cười hơ hớ: cười to, thoải mái, không che đậy, …

Câu 4: Đặt câu với các từ tượng hình, tượng thanh sau đây: lắc rắc, lã chã, lấm tấm, khúc khuỷu, lập loè, tích tắc, lộp bộp, lạch bạch, ồm ồm, ào ào

• Gợi ý:
  • Lắc rắc: trời hôm nay mưa lắc rắc suốt ngày.
  • Lã chã: Lão Hạc thương con Vàng khóc hu hu, nước mắt lã chã rơi.
  • Lấm tấm: cô giáo mặc áo dài lấm tấm hoa.
  • Khúc khuỷu: Đoạn đường vào nhà bạn tôi quanh co, khúc khuỷu.
  • Lập lòe: “Ngõ tối đêm khuya đóm lập lòe” (Nguyễn Khuyến)
  • Tích tắc: Tiếng đồng hồ tích tắc, tích tắc vang lên trong đêm
  • Lộp bộp: Mưa rơi lộp bộp trôn mái nhà.
  • Lạch bạch: Những chú vọt xám béo ục chạy lạch bạch trước sân nhà.
  • ồm ồm: Giọng nói nó hôm nay sao nghe ồm vậy nhỉ?
  • ào ào: Gió thổi mạnh, lá cây ào ào trút xuống.

Câu 5*: Sưu tầm bài thơ có sử dụng từ tượng hình, tượng thanh mà em cho là  hay.

Gợi ý:

Chú bé loắt choắt

Cái xắc xinh xinh

Cái chân thoăn thoắt

Cái dầu nghênh nghênh

(Tố Hữu, Lượm)

Hay: 

Tao đi học về nhà

Là mày chạy xồ ra

Đầu tiên mày rối rít

Cái đuôi mừng ngoáy tít

Rồi mày lắc cái đầu

Khịt khịt mũi rung râu

Rồi mày nhón chân sau

Chân trước mày chồm bắt

Bắt tay tao rất chặt

Thể là mày tất bật

Đưa vội tao vào nhà

Dù tao đi đâu xa

Cũng nhớ mày lắm đấy...

(Trần Đăng Khoa, Sao không về Vàng ơi)

Và:

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo

Một chiếc thuyền câu bé tẻo tao

Sóng biếc theo làn hơi gợn tí

Lá vàng trước ngõ khẽ đưa vèo

Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt

Ngõ trúc quanh co khách vắng teo

Tựa gối ôm cần lâu chẳng được

Cá đâu đớp động dưới chân bèo.

(Thu điếu – Nguyễn Khuyến)

Các em có thể tham khảo thêm bài giảng Từ tượng hình, từ tượng thanh để nắm vững hơn nội dung kiến thức trọng tâm của bài học.

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn Chúng tôi sẽ sớm trả lời cho các em.