Từ Hán Việt

• Khái niệm
  • Trong tiếng Việt có một khối lượng khá lớn từ Hán Việt. Tiếng để cấu tạo từ Hán Việt gọi là yếu tố Hán Việt.
    • Ví dụ minh họa
      • Giải nghĩa các yếu tố Hán Việt trong bài "Nam quốc sơn hà"
        • "Nam": phương Nam
        • "Quốc": nước
        • "Sơn": núi
        • "Hà": sông

→ Sông núi nước Nam.

• Cách dùng các yếu tố
  • "Nam": Có thể dùng độc lập như từ đơn hoàn chỉnh.
    • Ví dụ: miền nam, phía nam, gió tây nam, ...
  • "Quốc", "sơn", "hà": không thể dùng độc lập như từ đơn.
    • Ví dụ: không thể nói yêu quốc, leo sơn, lội hè

⇒ Phần lớn các yếu tố Hán Việt không dùng độc lập như từ mà dùng để cấu tạo nên từ ghép.

• Yếu tố đồng âm
  • Ví dụ
    • "Thiên": Có các nghĩa
      • Trời
        • Ví dụ: thiên hạ, thiên tai, thiên ý, thiên thanh...
      • Nghìn (năm)
        • Ví dụ: thiên thu, thiên niên kỉ...
      • Dời đi, di chuyển
        • Ví dụ: thiên lý mã, ...

⇒ Có nhiều yếu tố Hán Việt đồng âm nhưng nghĩa khác xa nhau.

• Giải thích yếu tố Hán Việt
  • Tứ: bốn (phương).
  • Hải: biển.
  • Giai: đều.
  • Huynh đệ: anh em.

→ Bốn biển đều là anh em.

• Các từ ghép Hán Việt trong bài "Nam quốc sơn hà"
  • Sơn hà: núi sông.
  • Xâm phạm: chiếm lấn.

→ Từ ghép đẳng lập.

• Các từ ghép Hán Việt trong bài ""Tụng giá hoàn kinh sư"
  • Giang san: sông núi.

→ Từ ghép chính phụ

⇒ Từ ghép Hán Việt có 2 loại chính (giống như từ ghép Thuần Việt): từ ghép đẳng lập và từ ghép chính phụ.

• Ái quốc: yêu nước
• Thủ môn: cầu thủ canh giữ cầu môn và được chơi bóng bằng tay
• Chiến thắng: thắng trận trong cuộc chiến

→ Từ ghép chính phụ có yếu tố chính đứng trước yếu tố phụ ⇒ Giống với trật tự từ ghép Thuần Việt.

• Thiên thư: sách trời
• Thạch mã: ngựa đá
• Tái phạm: tiếp tục phạm lỗi

→ Từ ghép chính phụ có yếu tố phụ đứng trước yếu tố chính ⇒ Khác với trật tự từ ghép Thuần Việt.

⇒ Trật tự sắp xếp trong từ ghép chính phụ Hán Việt là chính phụ và phụ chính

• Từ ghép đẳng lập
  • Thiên địa: trời đất.
  • Khuyển mã: chó ngựa.
  • Kiên cố: vững chắc.
  • Hoan hỉ: mừng vui.
• Từ ghép chính phụ
  • Đại lộ: đường lớn.
  • Hải đăng: đèn trên biển.
  • Tân binh: lính mới.
  • Quốc kì: cờ của một nước.

Đề bài: Hãy viết một số đoạn văn với đề tài tự chọn có sử dụng từ ghép Hán Việt.

Gợi ý làm bài

1. Đoạn văn về môi trường có sử dụng từ ghép Hán Việt

Môi trường có ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống của con người. Hiện nay môi trường đang bị ô nhiễm nghiêm trọng.Hầu hết nguyên nhân gây ô nhiễm đều xuất phát từ chính con người. Bên cạnh những hành động tàn phá rừng gây ô nhiễm không khí, nguồn nước thì chúng ta cũng cần quan tâm đến mọi thói quen xấu của người dân thành thị. Đó chính là xả rác và phóng uế nơi công cộng. Tất cả những hành vi đó đã à đang làm mất đi vẻ đẹp của thành phố, ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân. Để cứu lấy trái đất, cứu lấy nhân loại chúng ta hãy có những hành động cụ thể, thiết thực để cải thiện môi trường. Đồng thời chúng ta hãy lên án mạnh mẽ những hành vi gây ô nhiễm môi trường.

→ Các từ Hán Việt: Môi trường, ô nhiễm, phóng uế, nhân loại,  hành vi

2. Đoạn văn về vấn đề giao thông có sử dụng từ Hán việt

An toàn giao thông đang là một trong những vấn đề được mọi người quan tâm hiện nay. Bởi mỗi ngày trên phạm vi cả nước đã xảy ra ngàn ca cấp cứu do tai nạn giao thông. Những trường hợp tử vong đang là lời cảnh báo đối với toàn xã hội. Là học sinh để chung tay giữ gìn trật tự an toàn giao thông, chúng ta hãy luôn nghiêm túc chấp hành luật giao thông và các quy định an toàn giao thông. Trước hết mỗi người hãy tự giác đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông, không lạng lách, đánh võng, đua xe, phóng nhanh vượt ẩu trên đường, chấp hành nghiêm chỉnh tín hiệu đèn giao thông… Đồng thời hãy tích cực tuyên truyền để mọi người cùng nhau nghiêm túc thực hiện.

→ Các từ Hán Việt: Quan tâm, tử vong, nghiêm túc, tuyên truyền.

3. Đoạn văn về vấn đề gia đình trong đó có sử dụng từ Hán Việt.

Gia đình là vô cùng quan trọng trong cuộc sống của mỗi người. Gia đình em cũng vậy. Nơi em được sinh ra, được chăm sóc và lớn lên trong vòng tay yêu thương của cha mẹ. Mỗi khi gặp chuyện buồn. Gia đình chính là nơi an ủi, vỗ về, động viên em để em có thêm nghị lực bước đi trên con đường chông gai của cuộc sống. Hình ảnh mẹ tần tảo sớm hôm, cha vất vả mưu sinh  sẽ luôn ghi dấu trong tâm trí em trog suốt cuộc đời. Em nguyện hứa với lòng sẽ học thật giỏi để gia đình tự hào hơn về em và gia đình mãi mãi được hạnh phúc.

→ Các từ hán Việt: Gia đình, động viên, mưu sinh, hạnh phúc

4. Đoạn văn về game online có sử dụng từ Hán Việt.

Game online là một trò chơi giải trí cho mọi người. Sau những giờ học tập và làm việc mệt mỏi, căng thẳng, game online giúp chúng ta cảm thấy thoải mái, vui vẻ, có thêm tinh thần để học tập và làm việc nếu chúng ta chơi vừa đủ. Còn nếu chúng ta phụ thuộc vào game online quá nhiều thì ta có thể dính vào tình trạng nghiện game. Nghiện game làm cho việc học của trẻ em trở nên sa sút, có những hành hành vi trộm cắp làm cho, làm cho người lớn không kiểm soát được hành vi của mình. Vì thế em khuyên mọi người hãy chơi game vừa đủ mức độ hoặc ta có thể thay game bằng những trò chơi bổ ích khác để tất cả mọi người vẫn đảm bảo được giải trí đồng thời vẫn sống vui vẻ, thoải mái mà không bị ức chế, hao tốn tài sản của mình. Các game thủ ơi! Hãy dừng lại khi chưa quá muộn.

→ Các từ Hán Việt: Phụ thuộc, hành vi, tài sản.

Đề bài 2: Viết đoạn văn chủ đề tự chọn từ 7 - 9 câu có sử dụng các từ ghép Hán Việt sau: tấm lòng, tri kỉ, thi phẩm, thi ca, thi nhân, độc giả, vô tận, sáng tác, vô tận, tuyệt tác

Gợi ý làm bài

Trăng là một đề tài quen thuộc của thi ca, mang đến cảm hứng sáng tác vô tận cho các thi nhân từ xưa đến nay. Với Bác Hồ, ánh trăng là người bạn tri kỉ, thường xuyên xuất hiện trong thơ Bác. Một trong những thi phẩm tuyệt tác về ánh trăng của Bác là bài "Rằm tháng Giêng". Bài thơ chẳng những truyền vào tâm hồn độc giả một tấm lòng yêu thiên nhiên vô tận mà còn gợi niềm cảm phục, trân trọng tấm lòng hết mình vì dân vì nước của Bác Hồ.

 Để nắm được khái niệm từ Hán Việt, cách nhận biết cấu tạo của từ ghép Hán Việt và mở rộng vốn từ Hán Việt, các em có thể tham khảo bài soạn từ Hán Việt.