Soạn văn 7 Sống chết mặc bay tóm tắt

1. Bố cục văn bản

• Bố cục gồm 4 phần:
  • Phần 1: (Từ đầu đến "Khúc đê này hỏng mất"): Công ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ.
  • Phần 2: (Tiếp theo đến "Điếu mày"): Quan phủ cùng nha lại đánh tổ tôm khi đi hộ đê.
  • Phần 3: (Còn lại): Đê vỡ, nhân dân rơi vào cảnh thảm sầu.

2. Hướng dẫn soạn văn Sống chết mặc bay

Câu 1. Sống chết mặc bay có thể chia làm mấy đoạn? Mỗi đoạn nói gì?

• Bố cục: Tham khảo mục 1 (Bố cục văn bản).

Câu 2. Phép tương phản (cũng gọi là đối lập) trong nghệ thuật là việc tạo ra những hành động, những cảnh tượng, những cảnh tượng, những tính cách trái ngược nhau để qua đó làm nổi bật một ý tưởng bộ phận trong tác phẩm hoặc tư tưởng chính của tác phẩm.

Dựa vào định nghĩa trên, em hãy:

a) Chỉ ra hai mặt tương phản cơ bản trong truyện Sống chết mặc bay.

b) Phân tích làm rõ từng mặt trong sự tương phản đó. (Chú ý đến các chi tiết thuộc về cảnh người dân đang hộ đe trong trạng thái nguy kịch và các chi tiết thuộc về cảnh tên quan đang cùng nha lại chơi bài trong đình với không khí tĩnh mịch, trang nghiêm.)

c) Chỉ ra qua hai mặt tương phản, hình ảnh tên quan phủ đi "hộ đê" được tác giả khắc họa như thế nào. (Chú ý đến các chi tiết thuộc về: chỗ ở, điều kiện sinh hoạt trong khi đi "đốc thúc việc hộ đê"; cách ngồi, tư thế, giọng điệu ngôn ngữ trước bọn nha lại, chánh tổng..., đặc biệt là thái độ, cách nói khi đã có tin đê vỡ.)

d) Nêu lên dụng ý của tác giả trong việc dựng cảnh tương phản này.

Gợi ý:

a) Hai mặt tương phản cơ bản trong truyện: Một bên người dân vật lộn, chống chọi mưa gió căng thẳng. Một bên quan lại bài bạc nhàn nhã.

b) Làm rõ sự tương phản:

• Dân hộ đê: Gần một giờ đêm, mưa tầm tã, nước sông cao. Cảnh tượng nguy kịch, người đã mệt lử nhưng trời vẫn mưa như trút. Sức đê yếu hơn sức nước.
• Quan phủ nha lại ung dung bài bạc: Trong đình cao ráo, vững chãi, không khí tĩnh mịch, trang nghiêm, đường bệ, nguy nga, đương vui cuộc tổ tôm.

c) Qua hai mặt tương phản, hình ảnh tên quan phủ đi “hộ đê” được khắc họa:

• Ngồi nơi an toàn, đẹp đẽ, có người hầu bài.
• Dùng đồ ngon vật lạ, sang trọng.
• Tư thế đường bệ, ung dung, nhàn nhã.
• Không màng chuyện đê vỡ, thậm chí còn khó chịu. Khi quan vui mừng ù ván bài cũng là lúc nước tràn, nhà cửa trôi, kẻ sống người chết.

d) Dụng ý của tác giả trong việc dựng cảnh tương phản này: so sánh nổi bật sự đối lập, tăng sự khổ cực của nhân dân cũng tăng lên sự vô trách nhiệm của kẻ làm quan. Mục đích cuối cùng là tố cáo sự vô trách nhiệm, ham mê bài bạc của lũ quan.

Câu 3. Trong nghệ thuật văn chương còn có phép tăng cấp (lần lượt đưa thêm chi tiết và chi tiết sau phải cao hơn chi tiết trước), qua đó làm rõ thêm bản chất một sự việc, một hiện tượng muốn nói. Trong Sống chết mặc bay, tác giả đã kết hợp khéo léo phép tương phản và phép tăng cấp để bộ lộ rõ nét tính cách của nhân vật.

Em hãy phân tích, chứng minh ý kiến trên bằng cách trả lời các câu hỏi sau:

a) Sự tăng cấp trong việc miêu tả mức độ của trời mưa, của độ nước sông dâng cao, của nguy cơ vỡ đê, của cảnh hộ đê vất vả, căng thẳng của người dân (trong đó có mực độ của tiếng trống đánh, ốc thổi, tiếng người gọi nhau sang hộ đê) như thế nào?

b) Sự tăng cấp trong việc miêu tả mức độ đam mê bài bạc của tên quan phủ như thế nào?

c*) Hãy nhận xét về tác dụng của sự kết hợp hai nghệ thuật tương phản và tăng cấp trong việc vạch trần bản chất "lòng lang dạ thú" của tên quan phủ trước sinh mạng của người dân.

Gợi ý:

a) Sự tăng cấp trong miêu tả người dân hộ đê:

• Mưa mỗi lúc một nhiều.
• Mực nước mỗi lúc càng cao.
• Âm thanh mỗi lúc một ầm ĩ.
• Sức người mỗi lúc một yếu.
• Nguy cơ đê vỡ mỗi lúc một đến gần.

b) Sự tăng cấp trong miêu tả độ đam mê bài bạc của quan:

• Mê bài bạc đến vứt bỏ trách nhiệm.
• Bên ngoài càng ầm ĩ mà vẫn điềm nhiên nhàn nhã.
• Sung sướng cực độ ù ván bài to trong khi bên dưới đã vỡ đê.

c*) Sự kết hợp hai nghệ thuật tương phản và tăng cấp đã bóc trần bản chất “lòng lang dạ thú” của bọn quan phủ: vô trách nhiệm, mải mê ăn chơi, ích kỉ, nhẫn tâm đến mất nhân tính.

Câu 4. Hãy phát biểu chung về giá trị hiện thực, nhân đạo và nghệ thuật (ngôn ngữ, hình tượng nhân vật,...) của truyện Sống chết mặc bay.

• Giá trị hiện thực:
  • Phản ánh bộ mặt giai cấp thống trị.
  • Phản ánh tình cảnh khốn khổ của người dân nghèo trong xã hội phong kiến.
• Giá trị nhân đạo của truyện:
  • Cảm thông với sự vất vả, khốn khổ của người lao động trước cảnh thiên tai xảy ra do thái độ vô trách nhiệm của bọn quan lại.
  • Lên án thờ ơ, vô trách nhiệm đến mức độc ác của bọn quan lại.

Trên đây là bài Soạn văn 7 Sống chết mặc bay tóm tắt. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài soạn chi tiết Sống chết mặc bay.

-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----