Soạn bài Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm

Câu 1. Xây dựng hệ thống luận điểm

Một bạn dự định đưa vào bài viết của mình những luận điểm dưới đây;

a) Lớp ta có nhiều bạn học giỏi, lao động tốt, làm vui lòng thầy cô, cha mẹ, xứng đáng là tấm gương sáng cho mọi người noi theo.

b) Các thầy, cô giáo và nhiều bậc phụ huynh của lớp ta đang rất lo buồn.

c) Thế mà một số bạn trong lớp còn tỏ ra chểnh mảng trong học tập.

d) Vậy thì ngay lúc này, các bạn ấy hãy chuyên cần học tập hơn.

e) Các bạn ấy chưa thấy rằng, bây giờ càng ham vui chơi, không chịu học hành thì sau này càng khó có được niềm vui trong cuộc sống.

Hệ thống luận điểm này có chỗ nào chưa chính xác? Nếu có, thì theo em, bạn ấy cần phải điều chỉnh, sắp xếp lại như thế nào?

Gợi ý:

• Những chỗ chưa chính xác trong hệ thống luận điểm trên:
  • Có những luận điểm không phục vụ cho nội dung chính cần bàn luận.
  • Thêm một số luận điểm: Vai trò của tri thức và con đường tích lũy tri thức, hiện tượng chưa chăm học và hiệu quả của nó, lợi ích của việc chăm chỉ, cố gắng học tập.
• Hệ thống luận điểm đã được điều chỉnh, sắp xếp lại:
  • Thực trạng: Một số bạn trong lớp chểnh mảng việc học tập khiến thầy cô và các bậc phụ huynh buồn, lo lắng.
  • Nguyên nhân: Các bạn chưa thấy rằng bây giờ càng ham vui chơi, không chịu học hành thì sau này càng khó có được niềm vui trong cuộc sống.
  • Vai trò của tri thức và con đường tích lũy tri thức, lợi ích của việc chăm chỉ, cố gắng học tập.
  • Hậu quả nếu như không chăm chỉ học tập.
  • Đưa ra lời khuyên cho các bạn.

Câu 2. Trình bày luận điểm

Em phải giúp bạn trình bày luận điểm (e) thành một đoạn văn nghị luận. Hãy cho biết:

a) Trong các câu sau, có thể dùng những câu nào để giới thiệu luận điểm (e)? Trong số đó, em thích câu nào nhất.

(1) Tuy nhiên, các bạn ấy chưa thấy rằng, bây giờ càng ham vui chơi, không chịu học hành thì sau này càng khó có được niềm vui trong cuộc sống.

(2) Do đó, các bạn ấy chưa thấy rằng, bây giờ càng ham vui chơi, không chịu học hành thì sau này càng khó có được niềm vui trong cuộc sống.

(3) Nhưng các bạn có nên cứ chểnh mảng trong học tập như thế hay không? Xin hãy nhớ rằng, bây giờ càng ham vui chơi, không chịu học hành thì sau này càng khó có được niềm vui trong cuộc sống.

Hãy nghĩ thêm một vài câu giới thiệu luận điểm khác.

b) Nên sắp xếp những luận cứ dưới đây theo trình tự nào để sự trình bày luận điểm trên được rành mạch, chặt chẽ?

(1) Sau này, khi lớn lên, bạn sẽ sống trong thời đại mà trình độ khoa học - kĩ thuật và văn hóa - nghệ thuật ngày một nâng cao.

(2) Trong xã hội ấy, làm việc gì cũng cần phải có tri thức.

(3) Muốn có tri thức thì phải chăm chỉ học tập, ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

(4) Do đó, người học sinh hôm nay càng ham chơi, không chăm học thì ngày mai càng khó có thể làm được việc gì có ý nghĩa, và do đó, càng khó có được niềm vui trong cuộc sống.

c) Bạn em muốn kết thúc đoặn văn bằng một câu hỏi giống câu kết đoạn trong văn bản Hịch tướng sĩ: "Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi muốn vui vẻ phỏng có được không?". Theo em, nên viết câu kết đoạn như thế nào cho phù hợp với yêu cầu của bạn? Ngoài cảnh vừa nêu, em còn có thể kết thúc đoạn văn ấy theo cách nào khác nữa?

d) Đoạn văn viết theo các trên đây là đoạn văn diễn dịch hay quy nạp? Vì sao?

Em có thể biến đổi đoạn văn ấy từ diễn dịch thành quy nạp (hoặc từ quy nạp thành diễn dịch) được không?

Gợi ý:

a) Câu dùng để giới thiệu

• Các câu có thể dùng để giới thiệu luận điểm (e): Câu 1 và 3
• Câu em thích nhất: câu 3
• Câu em nghĩ thêm: Có một điều các bạn cần hiểu rằng nếu bây giờ càng ham vui chơi không chịu học hành thì sau này càng khó có được niềm vui trong cuộc sống

b) Trình tự sắp xếp hợp lí:

• Câu (1) nêu một vấn đề về tương lai, trong đó trình độ khoa học - kỹ thuật và văn hoá - nghệ thuật ngày một nâng cao.
• Câu (2) xác định vai trò của tri thức trong xã hội đó.
• Câu (3) muốn có tri thức thì phải chăm chỉ học tập.
• Câu (4) là một kết luận có tính tất yếu và giàu sức thuyết phục

c) Câu kết của bạn: Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi muốn vui vẻ phỏng có được không ?

• Câu kết đoạn nên viết cho phù hợp với yêu cầu của bạn: Ngay từ bây giờ, các bạn hãy tích cực học tập, tự giác rèn luyện chăm chỉ vì tương lai của chính bản thân mình.

d) Kiểu trình bày của đoạn văn này là quy nạp. Bởi câu chủ đề ở cuối đoạn văn được đặt ở cuối. Có thể biến đổi kiểu trình bày của đoạn văn thành diễn dịch.

Câu 3. Hãy phát biểu (đọc) luận điểm mà em vừa chuẩn bị (viết) trước tổ (trước lớp); sau đó, lắng nghe sự góp ý của các bạn và của thầy, cô giáo để rút ra những kinh nghiệm bổ ích cho bản thân.

Gợi ý:

• Các luận điểm sẽ trình bày:
  • Thực trạng một số bạn trong lớp chưa chăm chỉ học hành
  • Nguyên nhân các bạn lười học
  • Hậu quả của việc chưa chăm chỉ học hành
  • Đưa ra lời khuyên
• Những ý kiến góp ý: Trình bày trôi chảy mạch lạc hơn, thoát li tài liệu, bổ sung thêm một số ý trong bài.
• Những kinh nghiệm cần nhớ: Chuẩn bị bài đầy đủ, kĩ lưỡng, phát biểu trước lớp tự tin.
• Dàn ý đã sửa:
  • Mở bài: Nêu vấn đề
  • Thân bài: Thực trạng, nguyên nhân, hậu quả, biện pháp, lời khuyên
  • Kết bài: Đưa ra bài học cho bản thân

Câu 4. Theo trình tự luyện tập trên lớp, hãy viết ở nhà một đoạn văn để trình bày luận điểm "Đọc sách là công việc vô cùng bổ ích, vì nó giúp ta hiểu biết thêm về đời sống".

Gợi ý:

• Hệ thống luận điểm:
  • Vì sao sách có vai trò quan trọng như thế?
  • Sách đã đem đến cho ta những tri thức gì?
  • Bản thân đã thu nhận được những kiến thức gì từ sách?
• Đoạn văn tham khảo:
  • Sách là kho tàng tri thức khổng lồ của nhân loại. Sách cung cấp cho ta những tri thức về hầu hết các lĩnh vực của đời sống. Tiếp xúc với sách, con người có cơ hội tiếp xúc với toàn bộ kho tàng văn hoá của văn minh nhân loại. Đó là một phương tiện không gì thay thế được. Bởi vậy, đọc sách là công việc vô cùng bổ ích mà qua đó, con người có thể không ngừng làm giàu vốn tri thức của mình.

Để hiểu bài hơn, các em tham khảo bài giảng Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm.

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn Chúng tôi sẽ sớm trả lời cho các em.