Soạn bài Chữa lỗi về chủ ngữ và vị ngữ (tiếp theo)

• Những lỗi thường gặp về chủ ngữ và vị ngữ:
  • Câu thiếu cả chủ ngữ lẫn vị ngữ.
  • Câu sai về quan hệ ngữ nghĩa giữa các thành phần câu

Câu 1. Chỉ ra chỗ sai trong những câu dưới đây và nêu lên cách chữa:

a) Mỗi khi đi qua cầu Long Biên.

b) Bằng khối óc sáng tạo và bàn tay lao động của mình, chỉ trong vòng sáu tháng.

Gợi ý:

• Hai câu trên thiếu chủ ngữ lẫn vị ngữ.

a) Mỗi khi đi qua cầu Long Biên, [chưa thành câu, đây chỉ có phần trạng ngữ].

• Cách sửa: thêm chủ ngữ và vị ngữ:
  • Mỗi khi đi qua cầu Long Biên, tôi đều đưa mắt nhìn về ngôi nhà của ngoại.

b) Bằng khối óc sáng tạo và bàn tay lao động của mình, chỉ trong vòng sáu tháng.

• Câu mới chỉ có thành phần trạng ngữ, thiếu chủ ngữ lẫn vị ngữ.
• Cách sửa: Bằng khối óc và bàn tay lao động của mình, chỉ trong một thời gian ngắn anh Hà đã hoàn thành xuất sắc công việc được giao.

Câu 1. Cho biết mỗi bộ phận in đậm trong câu sau nói về ai? 

Hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa, ta thấy dượng Hương Thư ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh, hùng vĩ.

Gợi ý:

• Mỗi bộ phận in đậm trong câu Hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa, ta thấy dượng Hương Thư ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh, hùng vĩ nói về dượng Hương Thư.

Câu 2. Câu văn này sai như thế nào? Nêu cách sửa.

Gợi ý:

• Câu trên là một câu sai về quan hệ ngữ nghĩa bởi mỗi bộ phận được in đậm trong câu là nói về dượng Hương Thư nhưng nếu viết như thế, người đọc lại hiểu các bộ phận đó là của ta (người thấy dượng Hương Thư)
• Chữa lại: Ta thấy dượng Hương Thư, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa, ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ Trường Sơn oai linh, hùng vĩ.

Câu 1. Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu sau:

a) Năm 1945, cầu được đổi tên thành cầu Long Biên.

b) [...] Cứ mỗi lần ngẩng lên nhìn bầu trời Hà Nội trong xanh, lòng tôi lại nhớ những năm tháng chống đế quốc Mĩ oanh liệt và oai hùng.

c) Đứng trên cầu, nhìn dòng sông Hồng đỏ rực nước cuồn cuộn cháy với sức mạnh không gì ngăn nổi, nhấn chìm bao màu xanh thân thương, bao làng mạc trù phú đôi bờ, tôi cảm thấy chiếc cầu như chiếc võng đung đưa, nhưng vẫn dẻo dai, vững chắc.

Gợi ý:

a) Năm 1945, cầu // được đổi tên thành cầu Long Biên.

       TN          CN               VN

b) [...] Cứ mỗi lần ngẩng lên nhìn bầu trời Hà Nội trong xanh,/ lòng tôi // lại nhớ những năm tháng chống đế quốc Mĩ oanh liệt và oai hùng.

                                         TN                                                CN                                        VN

c) Đứng trên cầu, nhìn dòng sông Hồng đỏ rực nước cuồn cuộn cháy với sức mạnh không gì ngăn nổi, nhấn chìm bao màu xanh thân thương, bao làng mạc trù phú đôi bờ, / tôi// cảm

                                                                                                                  TN                                                                                                                                    CN  

thấy chiếc cầu như chiếc võng đung đưa, nhưng vẫn dẻo dai, vững chắc.

                                          VN

Câu 2. Hãy viết thêm chủ ngữ và vị ngữ phù hợp để tạo thành câu hoàn chỉnh.

a) Mỗi khi tan trường, .....

b) Ngoài cánh đồng, ......

c) Giữa cánh đồng lúa chín, .....

d) Khi chiếc ô tô về đến đầu làng, ......

Gợi ý:

a) Mỗi khi tan trường, tôi thường ghé vào nhà sách Fahasa.

b) Ngoài cánh đồng, những bác nông dân đang chăm chỉ gặt lúa.

c) Giữa cánh đồng lúa chín, những cánh cò trắng trông thật nổi bật.

d) Khi chiếc ô tô về đến đầu làng, những đứa trẻ đã chạy ùa ra ngắm nghía.

Câu 3. Hãy chỉ ra chỗ sai và nêu cách trong các câu sau đây

a) Giữa hồ, nơi có một toà tháp cổ kính.

b) Trải qua mấy nghìn năm đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc ta, một dân tộc anh hùng.

c) Nhằm ghi lại những chiến công lịch sử của quân và dân Hà Nội bảo vệ cây cầu trong những năm tháng chiến tranh ác liệt.

Gợi ý:

a) Giữa hồ, nơi có một toà tháp cổ kính.

• Lỗi: thiếu cả chủ ngữ, vị ngữ.
• Cách sửa: thêm C - V: Giữa hồ, nơi có một toà tháp cổ kính, một chú rùa nổi lên.

b) Trải qua mấy nghìn năm đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc ta, một dân tộc anh hùng.

• Lỗi: thiếu cả chủ ngữ, vị ngữ.
• Sửa lại: Trải qua mấy nghìn năm đấu tranh chống ngoại xâm, dân tộc ta là một dân tộc anh hùng.

c) Nhằm ghi lại những chiến công lịch sử của quân và dân Hà Nội bảo vệ cây cầu trong những năm tháng chiến tranh ác liệt.

• Lỗi: thiếu cả chủ ngữ, vị ngữ.
• Sửa lại: Nhằm ghi lại những chiến công lịch sử của quân và dân Hà Nội bảo vệ cây cầu trong những năm tháng chiến tranh ác liệt, chúng ta đã dựng bia ghi công.

Câu 4. Các câu sau đây sai chỗ nào? Nên chữa như thế nào?

a) Cây cầu đưa những chiếc xe vận tải nặng nề vượt qua sông và bóp còi rộn vang cả dòng sông yên tĩnh.

b) Vừa đi học về, mẹ đã bảo Thuý sang đón em. Thúy cất vội cặp sách rồi đi ngay.

c) Khi em đến cổng trường thì Tuấn gọi em và được bạn ấy cho một cây bút mới.

Gợi ý:

a) Cây cầu đưa những chiếc xe vận tải nặng nề vượt qua sông và bóp còi rộn vang cả dòng sông yên tĩnh.

• Lỗi về ý nghĩa từ ngữ: cây cầu không thể bóp còi.
• Sửa: Cây cầu đưa những chiếc xe vận tải nặng nề vượt qua sông và còi xe rộn vang cả dòng sông yên tĩnh.

b) Vừa đi học về, mẹ đã bảo Thuý sang đón em. Thúy cất vội cặp sách rồi đi ngay.

• Lỗi: Phần vị ngữ được đặt sai vị trí.
• Sửa thành: Thúy vừa đi học về, mẹ đã bảo sang đón em.

c) Khi em đến cổng trường thì Tuấn gọi em và được bạn ấy cho một cây bút mới.

• Lỗi: Thiếu chủ ngữ.
• Sửa thành: Khi em đến cổng trường thì Tuấn gọi em và em được bạn ấy cho một cây bút mới.

Các em có thể tham khảo thêm bài giảng Chữa lỗi về chủ ngữ và vị ngữ (tiếp theo) để củng cố hơn nội dung bài học.

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn Chúng tôi sẽ sớm trả lời cho các em.