Phân tích truyện ngắn Lão Hạc của nhà văn Nam Cao

A. Sơ đồ tóm tắt gợi ý

B. Dàn ý chi tiết

a. Mở bài

• Giới thiệu truyện ngắn Lão Hạc và nhà văn Nam Cao
• Dẫn dắt vào vấn đề cần phân tích

• Khái quát chung:
  • “Lão Hạc” là một trong những truyện ngắn xuất sắc viết về người nông dân của Nam Cao; đăng báo lần dầu năm 1943.
  • Tóm tắt tác phẩm:
  • Bố cục
    • Đoạn 1: “Hôm sau…cũng xong” → Lão Hạc kể chuyện bán chó và nhờ ông giáo hai việc…ông giáo an ủi lão Hạc
    • Đoạn 2: “Luôn mấy hôm…đáng buồn” → cuộc sống của Lão Hạc sau đó, thái độ của Binh Tư và ông giáo 
    • Đoạn 3: “Không! Cuộc đời…một sào” → Cái chết của Lão Hạc
• Phân tích:
  • Nhân vật lão Hạc
    • Tâm trạng của lão Hạc xung quanh việc bán “cậu Vàng”:
      • Tình cảm của lão Hạc đối với “cậu Vàng”: gọi con chó là cậu Vàng như một bà hiếm hoi gọi con cái, bắt rận, đem ra ao tắm, cho ăn cơm….cái bát như một nhà giàu, nhắm vài miếng lại gắp cho nó một miếng và chửi yêu, nói với nó như nói một đứa cháu “À không, ông không giết… ông nuôi” → Tình yêu tha thiết với loài vật, một người giàu tình cảm
      • Sau khi bán “cậu Vàng”: lão cố làm ra vui vẻ, cười như mếu, đôi mắt lão ầng ậng nước, mặt … co rúm, vết nhăn xô lại, ép …nước mắt, cái đầu ….ngoẹo, miệng móm mém…mếu, lão hu hu khóc → Lão Hạc là người sống tình nghĩa thủy chung, yêu thương loài vật; người cha có tình yêu thương con sâu sắc.
    • Việc làm của lão Hạc trước khi chết: Nhờ ông giáo: giữ hộ ba sào vườn cho con trai, gửi 30 đồng để lo hộ đám tang cho mình, duy trì cuộc sống: ăn khoai, củ chuối, sung luộc, rau má, củ ráy, bữa trai bữa ốc và từ chối mọi sự giúp đỡ gần như là hách dịch → Coi trọng bổn phận làm cha, coi trọng danh giá làm người.
    • Nguyên nhân cái chết của lão Hạc
      • Tình cảnh đói khổ túng quẫn (đó cũng là số phận cơ cực đáng thương của những người dân nghèo trước CMT8)
      • Muốn bảo toàn căn nhà, mảnh vườn cho con; không muốn gây phiền hà cho hàng xóm láng giềng.
  • ⇒ Bộc lộ rõ số phận, nhân phẩm của người nông dân nghèo trước CMT8: nghèo khổ, bế tắc, cùng đường, giàu tình thương và lòng tự trọng. Qua đó, tố cáo mạnh mẽ sự tàn ác bất nhân của chế độ phong kiến
  • Nhân vật ông Giáo
    • Tình cảm đối với lão Hạc
      • “Tôi muốn ôm choàng lấy lão mà khóc”
      • Giữ hộ lão Hạc mảnh vườn và ba mươi đồng bạc
      • Giữ hộ lão Hạc mảnh vườn và ba mươi đồng bạc
      • ⇒ Đồng cảm, xót thương cho hoàn cảnh lão Hạc, luôn tìm cách giúp đỡ, an ủi và tỏ lòng quý trọng nhân cách lão Hạc
    • Suy nghĩ của ông Giáo về cuộc đời
      • Khi nói chuyện với Binh Tư
      • “Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn”
      • Buồn vì: đói nghèo có thể đổi trắng thay đen, biến người lương thiện như lão Hạc trở thành kẻ trộm cắp như Binh Tư
      • Buồn vì: một con người như lão Hạc đành phải biến chất vì không còn tìm đâu ra miếng ăn tối thiểu hàng ngày
    • Khi chứng kiến lão Hạc chết
    • Khi nói chuyện với vợ:
  • → Ông giáo là người hiểu đời, hiểu người, chan chứa tình yêu thương và lòng nhân ái sâu sắc. Người trọng nhân cách không mất niềm tin vào những điều tốt đẹp của con người.
  • Nhận xét:
    • Nội dung
      • Tác phẩm phản ánh hiện thực số phận người nông dân trước CMT8 qua tình cảnh của lão Hạc: nghèo túng, không có lối thoát, phải chọn cái chết để bảo toàn tài sản cho con và không phiền hà hàng xóm
      • Cảm thông, trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp tiềm ẩn của người nông dân trong cảnh khốn cùng vẫn giàu lòng tự trọng.
    • Nghệ thuật
      • Sử dụng ngôi kể thứ nhất, người kể là nhân vật hiểu, chứng kiến toàn bộ câu chuyện và cảm thông với lão Hạc.
      • Nghệ thuật phân tích tâm lí già dặn, kể chuyện chân thực, màu sắc trữ tình đan xen triết lí sâu sắc.
      • Xây dựng được nhân vật có tính cá thể hóa cao

c. Kết bài

• Nêu cảm nhận, đánh giá chung về vấn đề
• Mở rộng vấn đề bằng suy nghĩ, cảm nhận của mỗi cá nhân

Bài văn mẫu

​Đề bài: Phân tích truyện ngắn Lão Hạc của nhà văn Nam Cao

Gợi ý làm bài​

Bài văn mẫu 1

Trong giai đoạn 1930 – 1945, có lẽ những tác phẩm văn học hiện thực đạt đến đỉnh cao nhất đã khắc họa thành công hình tượng người nông dân. Trong tác phẩm ấy, Lão Hạc đứng ở một vi trí vô cùng quan trọng và đã gây được ấn tượng sâu sắc đối với người đọc bởi cách nhìn người nông dân của Nam Cao. Đó là cách nhìn của một con người đồng cảm với nỗi đau khố của người nông dân, gần gũi, yêu thương và nhìn ra những phẩm chất cao quý của họ.

Trước hết, ta phải đề cập tới cuộc sống con người của nông dân, cu thể là lão Hạc, nhân vật chính, qua cách nhìn của các tác giả. Nam Cao đã thấy được một cuộc sống hiện đại tại khổ đau, cùng cực của ông lão và tác phẩm đã phản ánh rõ nét. Với ngòi bút sắc sảo mà gợi cảm của một nhà văn hiện thực lớn, người đọc thực sự cảm nhận được nỗi đau cả về vật chất lẫn tinh thần của lão Hạc. Lão sống một cuộc đời nghèo khổ với số tiền ít ỏi “bòn vườn” và “làm thuê”. Nhưng Nam Cao không chỉ nói thế, nhà văn đã dám nhìn thẳng vào cái cuộc sống vật chất không phải dành cho con người của lão Hạc cho dù nó có đau xót biết bao. Bởi lẽ, Nam Cao là nhà văn hiện thực, ông không ưa cái nhìn bóng bẩy bên ngoài, không cố vươn lên những cái được coi là “tươi đẹp” của một số ngòi bút lãng mạn đương thời, ông không tìm đến một sự thoát li, mà lại dùng ngòi bút chân thật nhất, trung thành nhất của một người thư ký trong cuộc đời. Và ông cùng đã mang theo ngòi bút, cách nhìn ấy vào Lão Hạc và nó trở nên sâu sắc hơn ở đây. 

---Để tham khảo nội dung đầy đủ của tài liệu, các em vui lòng tải về máy hoặc xem trực tuyến---

Cái chết vật vã, đau đớn của lão Hạc được Nam Cao miêu tả với lòng xót thương vô hạn: Tôi xồng xộc chạy vào. Lão Hạc đang vật vã ở trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sọc. Lão tru tréo, bọt mép sùi ra, khắp người chốc chốc lại bị giật mạnh một cái, nảy lên. Hai người đàn ông lực lưỡng phải đè lên người lão. Lão vật vã đến hai giờ đồng hồ rồi mới chết. Cái chết thật là dữ dội. Chẳng ai hiểu lão chết vì bệnh gì mà đau đớn và bất thình lình như vậy. Chỉ có tôi với Binh Tư là hiểu.

Nhà văn Nam Cao đã giúp chúng ta hiểu được nỗi khổ tâm, bất hạnh vì nghèo đói cùng những vẻ đẹp cao quý trong tâm hồn người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám. Từ những trang sách của Nam Cao, hình ảnh lão Hạc luôn nhắc nhở chúng ta nhớ đến những con người nghèo khổ mà trong sạch với một tình cảm xót thương và trân trọng.

Mong rằng, với sơ đồ tư duy, bài văn mẫu và dàn ý chi tiết cho đề tài phân tích truyện ngắn Lão Hạc của nhà văn Nam Cao phía trên đã hỗ trợ các em ôn tập thật tốt truyện ngắn Lão Hạc. Chúc các em có thêm tài liệu văn mẫu hay và thú vị.

--MOD Ngữ văn Chúng tôi (tổng hợp và biên soạn)