Luyện nói về văn miêu tả

Câu 1. Đọc đoạn văn sau đây:

Xong bài giảng, chuyển sang viết tập. Thầy Ha-men đã chuẩn bị cho ngày hôm đó những tờ mẫu mới tinh, trên có viết bằng “chữ rông” thật đẹp: Pháp, An-dát, Pháp, An-dát. Những tờ mẫu treo trước bàn học trông như những lá cờ nhỏ bay phấp phới khắp xung quanh lớp. Ai nấy đều chăm chú hết sức, và cứ im phăng phắc! Chỉ nghe thấy tiếng ngòi bút sột soạt trên giấy. Có lúc những con bọ dừa bay vào nhưng chẳng ai để ý, ngay cả những trò nhỏ nhất cũng vậy, chúng đang cặm cụi vào vạch những nét sổ với một tấm lòng, một ý thức, như thể cái đó cũng là tiếng Pháp… Trên mái nhà trường, chim bồ câu gù thật khẽ […]

(A. Đô-đê)

Từ đoạn văn trên, em hãy tả lại bằng miệng quang cảnh lớp học trong Buổi học cuối cùng.

Gợi ý:

• Bài tập này yêu cầu các em dựa vào đoạn văn đã học về tả cảnh để chuyển thành lời nói miệng về quang cảnh lớp học trong buổi học cuối cùng.
• Các em có thể tham khảo dàn bài:
  • Mở bài: Giới thiệu đối tượng sẽ được miêu tả: cảnh lớp học trong giờ tập viết.
  • Thân bài: Miêu tả chi tiết cảnh lớp tập viết:
    • Cảnh lớp học:
      • Những tờ mẫu chữ mà thầy Ha-mn đã chuẩn bị treo trước bàn học.
      • Trong tờ mẫu có viết bằng " chữ rông" thật đẹp.
      • Những tờ mẫu tạo trước bàn học như những lá cờ nhỏ bay phấp phới.
    • Cảnh học sinh tập viết:
      • Học sinh chăm chú viết và im phăng phắc.
      • Những trò nhỏ nhắt cặm cụi vạch những nét sổ.
      • Âm thanh:
        • Tiếng ngòi bút sột soạt trên giấy.
        • Tiếng chim bồ câu gù khe khẽ trên mái nhà.
  • Kết bài: Suy nghĩa của em về giờ tập viết này.
• Chú ý: Dựa vào dàn bài tham khảo trên, các em tập luyện tập ở nhà để đến lớp nói một cách tự nhiên, lưu loát. Giữa các phần có từ chuyền tiếp hoặc câu văn chuyển tiếp để các phần gắn bó với nhau thành một đoạn văn tả cảnh hoàn chỉnh.

Câu 2. Từ truyện Buổi học cuối cùng, em hãy tả lại bằng miệng cho các bạn nghe về hình ảnh thầy giáo Ha-men (chú ý làm nổi bật sự khác biệt của thầy so với buổi học thường ngày).

Hãy nói cho các bạn nghe về điều đó theo gợi ý sau:

a) Thầy Ha-men trong buổi học cuối cùng là một người thầy như thế nào?

b) Hôm đó thầy mặc có gì khác với mọi ngày lên lớp bình thường?

c) Giọng nói của thầy ra sao? Cử chỉ và thái độ của thầy như thế nào khi Phrăng đến muộn và không thuộc bài?

d) Nét mặt, lời nói và hành động của thầy vào cuối buổi học như thế nào?

Chú ý: Cần xem lại văn bản Buổi học cuối cùng, liệt kê nội dung trả lời của các câu hỏi trên, sau đó phát biểu theo các nội dung đã chuẩn bị. Chỉ ghi vắn tắt các ý và các chi tiết (gạch đầu dòng), tránh viết thành văn để đọc theo.

Gợi ý:

• Bài tập yêu cầu các em tả lại bằng miệng cho các bạn nghe về hình ảnh thầy giáo Ha-men trong truyện ngắn Buổi học cuối cùng.
• Đây là bài văn tả người nên các em có thể dựa vào phương pháp tả người đã được học để lập dàn bài cho bài nói này.
• Dàn bài tham khảo:
  • Mở bài: Giới thiệu chung về thầy Ha-men:
    • Là người thiết tha yêu nước.
    • Yêu tiếng mẹ đẻ - tiếng Pháp.
    • Là tấm gương trong việc giữ gìn, bảo vệ tiếng mẹ để và tình cảm đối với quê hương, đất nước.
  • Thân bài: Miêu tả các chi tiết:
    • Ngoại hình:
      • Để tôn vinh buổi học cuối cùng, thầy vận trang phục trang trọng khác hẳn ngày thường.
      • Thầy mặc chiếc áo rơ-đanh-gốt màu xanh lục, điểm lá sen, gấp nếp mịn và đội cái mũ tròn bằng lục đen thêu mà thầy chỉ dùng vào những hôm có thanh tra hoặc phát phần thường.
    • Cử chỉ, hành động:
      • Trong lúc giảng bài, chốc chốc thầy lại đứng lặng im, mắt đăm đăm nhìn những đồ vật quanh mình như muốn mang theo ánh mắt toàn bộ ngôi trường nhỏ bé của thầy,... thấy thầy tan nát lòng...
      • Nghe thấy tiếng chuông đồng hồ nhà thờ điểm mười hai giờ và tiếng kèn của bọn lính Phổ xâm lược, người thầy Ha-men tái nhợt, thầy nghẹn ngào không nói được thành lời.
      • Buổi học cuối cùng, thầy để cho cả dân làng vào dự lớp.
      • Trong buổi học này, thầy nói nhiều về tiếng Pháp và tình yêu tha thiết vô đối với tiếng mẹ đẻ của mình.
      • Hành động cuối cùng trong buổi học của thầy cầm một hòn phấn và dằn mạnh hết sức, thầy cố viết thật to: NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM! là hành động biểu hiện tâp trung nhất lòng yêu tiếng mẹ đẻ, yêu quê hương đất nước của thầy.
    • Thái độ, lời nói:
      • Thái độ ân cần, âu yếm. Lời nói dịu dàng, yêu thương, không mắng học sinh khi chú bé Phrăng đi học muộn.
      • Thầy giảng bài trong sự xúc động nghẹn ngào, tuy nhiên thầy vẫn kiên nhẫn và cam đảm dạy cho đến hết buổi.
  • Kết bài:
    • Cảm nghĩ của em về thầy Ha-men.
    • Tình cảm của em đối với tiếng mẹ đẻ.

Câu 3*. Cho đề văn sau đây: Nhân ngày Nhà giáo Việt Nam 20-11, em theo mẹ đến chúc mừng thầy giáo cũ của mẹ, nay đã nghỉ hưu. Em hãy tả lại hình ảnh thầy giáo trong phút giây xúc động gặp lại người học trò của mình sau nhiều năm xa cách.

a) Lập dàn ý cho đề văn trên.

b) Thảo luận trong tổ và cử một đại diện trình bày trước lớp.

Gợi ý:

a) Bài tập này yêu cầu các em tả lại hình ảnh thầy giáo cũ của mẹ em trong giây phút xác động gặp lại người học trò của mình sau nhiều năm xa cách.

• Dựa theo phương pháp tả người đã được học, các em tự lập dàn ý cho bài nói.
• Khi tả, các em lưu ý một số điểm sau:
  • Mở bài: giới thiệu khung cảnh diễn ra cuộc gặp gỡ, tên thầy giáo...
  • Thân bài: Nội dung bài nói chủ yếu là tả thầy giáo và giây phút gặp gỡ đầy xúc động khi hai thầy trò sau nhiều năm mới gặp nhau. Bởi vậy, các em nhấn mạnh một số điểm sau:
    • Sự xúc động, ngỡ ngàng của thầy trong giây phút đầu tiên khi gặp lại học trò cũ.
    • Sự thay đổi về ngoại hình của thầy dưới cái nhìn của mẹ.
    • Tình cảm của thầy khi gặp hai mẹ con.
    • Lời nói, cử chỉ của thầy đối với học trò cũ.
    • Nói qua về sự xcus động của tình cảm của mẹ đối với thầy giáo cũ.
  • Kết bài: Nêu cảm nghĩ của em về tình cảm thầy trò giữa thầy giáo cũ và mẹ cũng như về nghề dạy học.

b) Thảo luận trong tổ và cử một đại diện trình bày trước lớp.

 Để dễ dàng lập được dàn bài cho bài văn miêu tả, rèn luyện kỹ năng làm văn miêu tả, các em có thể tham khảo thêm bài soạn Luyện tập nói về văn miêu tả.