Soạn bài Lòng yêu nước - I-li-a Ê-ren-bua

2.1. Soạn bài tóm tắt

Câu 1. Nêu đại ý của bài văn Lòng yêu nước (I. Ê-ren-bua).

• Bài văn Lòng yêu nước nêu lên và chứng minh một chân lí: lòng yêu nước bắt nguồn từ lòng yêu những vật bình thường gần gũi, từ tình yêu gia đình, làng quê, đồng thời khẳng định tình cảm thiêng liêng ấy được thử thách và bộc lộ mạnh mẽ trong cuộc chiến đấu bảo vệ quê hương.

Câu 2. Đọc đoạn văn từ đầu đến "lòng yêu Tổ quốc" và hãy cho biết:

a) Câu mở đầu và câu kết đoạn.

b) Tìm hiểu trình tự lập luận trong đoạn văn.

Gợi ý:

a) Câu mở đầu: Lòng yêu nước ban đầu là lòng yêu những vật tầm thường nhất: yêu cái cây trồng trước nhà, yêu cái phố nhỏ đổ ra bờ sông, yêu vị thơm chua mát của trái lê mùa thu hay mùa cỏ thảo nguyên có hơi rượu mạnh.

• Câu kết đoạn: Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê trở nên lòng yêu Tổ quốc.

b) Trình tự lập luận trong đoạn văn:

• Lập luận của đoạn văn rất linh hoạt, sáng tạo, kết hợp giữa diễn dịch và tổng - phân - hợp trong từng đoạn nhỏ. Chẳng hạn:
  • Mở đầu tác giả nêu nhận định giản dị mang tính quy luật lòng yêu nước bắt nguồn từ những điều nhỏ bé, giản dị thường ngày.
    • Lòng yêu nước bắt nguồn từ những cái nhỏ tới cái lớn
• Tác giả đặt "lòng yêu nước" trong thử thách những cuộc chiến tranh vệ quốc để mỗi công dân Xô viết nhận ra vẻ đẹp thanh tú của quê hương:
  • Người Vùng Bắc
  • Người xứ U-crai-na
  • Người xứ Gru-di-ca
  • Người Matxcova
• Kết lại tác giả tổng kết rằng tình yêu nhà, yêu quê hương trở thành tình yêu Tổ quốc.

Câu 3. Nhớ đến quê hương, người dân Xô viết ở mỗi vùng đều nhớ đến vẻ đẹp tiêu biểu của quê hương mình. Đó là những vẻ đẹp nào? Nhận xét về cách chọn lọc và miêu tả những vẻ đẹp đó.

• Khi miêu tả vẻ đẹp tiêu biểu của mỗi vùng quê Xô viết, I-li-a Ê-ren-bua đã chọn lọc những hình ảnh rất cụ thể, gần gũi. Với người vùng Bắc thì đó là "cánh rừng, là những đêm tháng sáu sáng hồng"; "tiếng cô nàng gọi đùa người yêu"; với người U-crai-na, nhà văn nhắc đến "bóng thùy dương tư lự bên đường"; "cái bằng lặng của trưa hè vàng ánh". Nếu như tác giả miêu tả nét đẹp, nét đáng nhowscuar người Gru-di-a là "khí trời của núi cao"; "những tảng đá rực sáng"; "dòng suối óng ánh bạc"; "vị mát của nước đóng thành băng"; "rượu vang cay sẽ tu trong bọc đựng rượu bằng da dê"; "những lời thân ái, giản dị"... thì ông cũng không quên nhắc tới "sương mù"; "dòng sông Nê-va rộng và đường bệ"; "tượng bằng đồng tạc những con chiến mã lồng lên"; "lá hoa rực rỡ của công viên mùa hè"... nơi thành Lê-nin-grat. Còn với thành phố Mát-xcơ-va, tác giả đã phác họa vẻ đẹp nơi đây: "những phố cũ chạy ngoằn ngoèo, lan man như một hoài niệm"; "điện Krem-li"; "những tháp cổ"; "những ánh sao đỏ"...
• Những hình ảnh có tính chất đại diện cho những vùng quê được nhắc đến trong bài đã được tác giả chọn lọc rất cụ thể và gần gũi nên có một sức gợi cảm rất lớn. Qua năm vùng đất mà nhà văn miêu tả, có thể thấy hiện lên cả đất nước Xô viết tươi đẹp, trữ tình. Chính điều này sẽ khơi dậy trong mỗi người dân lòng yêu tha thiết đối với quê hương, đất nước.

Câu 4. Bài văn nêu lên một chân lí phổ biến và sâu sắc về lòng yêu nước. Em hãy tìm trong bài câu văn thâu tóm chân lí ấy, ghi lại và học thuộc.

• Câu văn thâu tóm chân lí phổ biến và sâu sắc về lòng yêu nước chính là câu: "Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê trở nên lòng yêu Tổ quốc". Đây cũng chính là ý nghĩa của toàn bài.

Các em có thể tham khảo thêm bài giảng Lòng yêu nước để củng cố hơn nội dung bài học.

Đề bài: Nếu cần nói đến vẻ đẹp tiêu biểu về quê hương mình (hoặc quê hương em đang ở) thì em sẽ nói những gì?

Gợi ý:

• Nếu cần nói về vẻ đẹp quê hương mình:
  • Giới thiệu về vị trí địa lý, đặc điểm về dân số, diện tích.
  • Nêu truyền thống lịch sử, văn hóa.
  • Điểm nổi bật về phong cảnh, con người.
  • Thế mạnh trong công cuộc phát triển đất nước.

Bài văn Lòng yêu nước trích từ bài báo Thử lửa của I-li-a Ê-ren-bua viết năm 1942, giai đoạn đầu cuộc chiến tranh ái quốc vì đại chống phát xít Đức. Nó được coi là bài ca bất diệt về cội nguồn và sức mạnh lòng yêu nước của nhân dân Nga. Để thấy và cảm nhận sâu sắc được những điều đẹp đẽ đó, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn Chúng tôi sẽ sớm trả lời cho các em.