Soạn bài Lời tiễn dặn

Hướng dẫn chi tiết

1. Tóm tắt nội dung bài học

1.1. Nội dung

  • Qua tâm trạng đầy đau khổ, rối bời của chàng trai và cô gái, đoạn trích đã khắc hoạ nổi bật tình yêu tha thiết thuỷ chung và khát vọng tự do yêu đương của các chàng trai, cô gái Thái.

1.2. Nghệ thuật

  • Kết hợp tự sự và trữ tình.
  • Lối diễn đạt mộc mạc, gần gũi với cách nghĩ cách cảm của người Thái, vừa rất chân tình tha thiết.
  • Mượn thiên nhiên để biểu lộ tâm trạng

2. Soạn bài Tiễn dặn người yêu chương trình chuẩn

2.1. Soạn bài tóm tắt

Câu 1: Diễn biến tâm trạng của chàng trai trên đường tiễn người yêu về nhà chồng như thế nào? Hãy phân tích những câu thơ, những dẫn chứng thể hiện tâm trạng đó.

  • Diễn biến tâm trạng của chàng trai trên đường tiễn người yêu về nhà chồng: vẫn gọi là “người đẹp anh yêu” dù cho cô gái đã có chồng ⇒ thể hiện tình cảm thủy chung, sắt son.
  • Vì không lấy được nhau nên chàng trai đã muốn níu kéo, thậm chí còn ước nguyện sẽ nựng con của cô.
  • Lời thơ ai oán, não nùng nhưng ẩn chứa quyết tâm sắt đá của hai người.

Câu 2: Phân tích những câu thơ mô tả hành động, tâm trạng của cô gái trên đường về nhà chồng. Cách mô tả ấy biểu hiện tình yêu của chàng trai đối với cô gái như thế nào?

  • Những câu thơ mô tả hành động, tâm trạng của cô gái:

Vừa đi vừa ngoảnh lại,

Vừa đi vừa ngoái trông,

Chân bước xa lòng càng đau, nhớ.

Em bước tới rừng ớt ngắt lá ớt ngồi chờ,

Tới rừng cà ngắt lá cà ngồi đợi, tới rừng lá ngón ngóng trông,

Anh tới nơi, em bẻ lá xanh em ngồi.

  • Qua những câu thơ này cho thấy cô gái vì bị ép lấy chồng mà đành ngậm đắng nuốt cay bước đi nhưng là bước đi trong sự chần chừ, cố kéo dài thêm thời gian để được gặp chàng trai.

Câu 3: Phân tích những câu thơ, những chi tiết thể hiện thái độ, cử chỉ ân cần của chàng trai đối với cô gái trong những ngày anh còn lưu lại nhà chồng cô.

  • Chàng trai chứng kiến cảnh người yêu bị đánh “Dậy đi em, dậy đi em ơi! ….tơ vò ta vuốt lại quay guồng”: anh đã đỡ chị dậy, phủi áo, chải đầu, búi tóc hộ, nấu thuốc cho chị, …
  • Anh đã trở thành chỗ dựa tinh thần của chị. Sau đó chàng trai đã vì xót xa cho cô gái mà quyết tâm sẽ đón cô về đoàn tụ với mình.

Câu 4: Đoạn trích sử dụng rất nhiều câu thơ dùng phép điệp (từ ngữ, hình ảnh, kiểu câu). Hãy tìm và nhận xét giá trị biểu cảm của những câu thơ đó.

  • Tác giả dân gian đã kết hợp giữa phép điệp và những hình ảnh so sánh, ẩn dụ để nhấn mạnh sự thủy chung, son sắt của dôi bạn trẻ và khẳng định ý chí và ước mơ đoàn tụ không gì lay chuyển nổi của chàng trai và cô gái.

2.2. Soạn bài chi tiết

Câu 1: Diễn biến tâm trạng của chàng trai trên đường tiễn người yêu về nhà chồng như thế nào? Hãy phân tích những câu thơ, những dẫn chứng thể hiện tâm trạng đó

  • Phải tiễn người yêu về với nhà chồng, lòng chàng trai vô cùng đau xót. Thế nhưng trên đường đưa tiễn, chàng trai gọi cô giá là "người đẹp anh yêu", khẳng định tình yêu trong chảng trai vẫn còn thắm thiết. Nhưng cũng có lúc, tình cảm của chảng trai mâu thuẫn với hiện thực khách quan là Chị đang "cất bước theo chồng" (thậm chí đã có con với chồng).
  • Lúc tiễn đưa, chàng trai có những cử chỉ, hành động dường như muốn níu kéo cho dài ra giây phút được ở thêm bên người yêu. Anh phải được dặn cô gái đôi câu thì mới "đành lòng" quay gót. Anh muốn ngồi lại bên cô gái, âu yếu  để "ủ lấy hương người" cho mai sau "khi chết", lửa xác (của mình) vẫn đượm hơi người thương yêu. Anh nựng con của cô gái mà như nựng chính con mình. Cách ứng xử ấy nói lên tình thương yêu vô bờ mà Anh dành cho cô gái.

→ Như vậy, lúc tiễn đưa, Chàng trai sống trong tâm trạng dằn vặt, day dứt khổ đau. Phải chăng chính vì thế mà hai câu thơ cuối đoạn như là một sự phá phách. Nó khẳng định cái ý chí quyết tâm đoàn tụ của cả hai người.

Câu 2: Phân tích những câu thơ mô tả hành động, tâm trạng của cô gái trên đường về nhà chồng. Cách mô tả ấy biểu lộ tình yêu của chàng trai đối với cô gái như thế nào?

  • Trong đoạn trích không diễn tả tâm trạng của cô gái nhiều vì đây là đoạn thơ lời của Chàng trai nhưng qua việc thể hiện nội tâm, hành động của chàng trai thì ta cũng nhận ra được nỗi niềm của cô gái như thế nào.
    • Bị ép lấy chồng nỗi oan ức, tủi cực biết đến nhường nào, cô gái ngậm đắng nuốt cay bước đi nhưng bước chân cô cứ cố níu kéo cho dài thêm mong chờ chàng trai, được gặp chàng trai.
    • Cô gái “còn ngoảnh lại” mắt còn “ngoái trông chàng trai” mỗi bước chân như chiếc kim đâm càng sâu vào trái tim cô gái. Người đọc hẳn không khỏi xúc động sót thương cho một cuộc tình đẹp phải chia lìa, chính xã hội ấy cũng đã tiếp tay xây nên bờ vực thẳm giữa hai con người ấy.

Câu 3: Phân tích những câu thơ, những chi tiết thể hiện thái độ, cử chỉ ân cần của chàng trai đối với cô gái trong những ngày anh còn lưu lại ở nhà chồng cô.

  • Ở lại nhà chồng cô gái mà anh yêu, chàng trai chứng kiến cảnh cô gái bị chồng đánh, anh bèn chạy lại ân cần đỡ cô gái dậy và dỗ dành cô: “Dậy đi em, dậy đi em ơi! Dậy rủ áo kẻo bọ, Dậy phủi áo kẻo lấm! Đầu bù anh chải cho, Tóc rối đưa anh búi hộ!’’
  • Rồi anh đi chặt tre về làm thuốc cho cô gái uống khỏi đau. Những hành động hết sức chân thành của anh chứng tỏ anh thương cảm người con gái mà anh yêu một cách sâu sắc, anh đã trở thành một chỗ dựa tình cảm cho cô, vực tinh thần cô dậy – cái mà lúc này đây cô rất cần.
  • Anh xót xa cho tình cảnh của người yêu và anh quyết tâm đưa cô trở về. Đoạn thơ thể hiện quyết tâm của anh dài đến 22 câu, nó tỉ lệ với lòng dạ và ý chí của nhân vật.
  • Ngoài ra, cách đối xử hết sức ân cần, dịu dàng kia của anh cũng đồng thời chứng tỏ sự trân trọng của anh dành cho người yêu của mình – đó cũng chính là cái mà khi về nhà chồng cô gái không hề có được. Thái độ trân trọng đó là nét vẽ hoàn thiện cho bức tranh tình yêu mà chàng trai dành cho người yêu của mình.

Câu 4: Đoạn trích sử dụng rất nhiều câu thơ dùng phép điệp (từ ngữ, hình ảnh, kiểu câu). Hãy tìm và nhận xét giá trị biểu cảm của những câu thơ đó.

  • Đoạn trích đã sử dụng lớp lớp những câu thơ đặt theo một số mô hình cấu trúc chung, có những từ ngữ, những hình ảnh được nhắc đi nhắc lại nhiều lần nhằm khẳng định ý chí không có gì có thể lay chuyển được quyết tâm đoàn tụ của nhân vật chính. Việc nhắc đi, nhắc lại nhiều lần ấy còn nhằm thể hiện một cách mạnh mẽ những cảm xúc tưởng như đang trào dâng trong lòng nhân vật cũng chính là đang trào dâng trong lòng người viết.
  • Một số ví dụ tiêu biểu như:

"Em đi vừa ngoảnh lại, Vừa đi vừa ngoái trông

Em tới rừng ớt ngắt lá ớt ngồi chờ

Tới rừng cà ngắt lá cà ngồi đợi

Tới rừng lá ngón ngóng trông.

"Con nhỏ hãy đưa anh ẵm,

Bé xinh hãy đưa anh bồng."

Hay:

"Chết ba năm hình treo còn đó

Chết thành sông, vục nước uống mát lòng,

Chết thành đất, mọc cây trầu xanh thẳm,

Chết thành bèo, ta trôi nổi ao chung,

Chết thành muôi, ta múc xuống cùng bát,

Chết thành hồn, chung một mái, song song."

  • Điệp hình ảnh: Cô gái vừa đi vửa ngoảnh lại (khi nói về quyết tâm đưa người yêu trở về chàng trai đã đưa hình ảnh cái chết ra để nói về việc gắn bó giữa hai người son sắt đến cái chết cũng không chia cắt nổi)… Điệp từ ngữ: đợi, chết, yêu nhau…

3. Soạn bài Tiễn dặn người yêu chương trình nâng cao

Câu 1: Hãy cho biết diễn biến tâm trạng, tình cảm của chàng trai khi đưa tiễn người yêu về nhà chồng. Những câu thơ nào thể hiện tâm trạng, tình cảm đó?

  • Chàng trai xót thương, khẳng định tấm lòng thủy chung của mình đối với cô gái và an ủi động viên khi cô bước về nhà chồng.
  • Những câu thơ thể hiện điều này:

Xin hãy cho anh kề vóc mảnh,

Quấn quanh vai ủ lấy hương người,

Cho mai sau lửa xác đượm hơi,

Một lát bên em thay lời tiễn dặn!

Câu 2: Tìm những hình ảnh, từ ngữ thể hiện nỗi đau khổ của cô gái trong đoạn trích và giải thích nguyên nhân của nỗi đau khổ đó.

  • Nỗi niềm của cô gái như thế nào.
    • Bị ép lấy chồng: tủi cực, ngậm đắng nuốt cay bước đi lấy chồng.
    • Xót thương cho một  cuộc tình đẹp nhưng phải chia lìa, chính xã hội ấy cũng đã tiếp tay xây nên bờ vực thẳm giữa hai con người ấy.

Câu 3: Trong phần đầu của đoạn trích (Từ “Quảy gánh qua đồng ruộng” đến “…khi góa bụa về già”), chàng trai đã dặn cô gái những gì? Hãy so sánh những lời dặn dò ở phần hai (sau khi bị người chồng hành hạ) với những lời dặn dò ở phần một của đoạn trích.

  • Đoạn đầu: lời tiễn dặn thể hiện tâm trạng xót thương của chàng trai và nỗi đau khổ tuyệt vọng của cô gái.
  • Đoạn hai: lời tiễn dặn của chàng trai khẳng định mối tình tha thiết bền chặt của mình
  • Qua hai lời tiễn dặn, đoạn trích làm nổi bật diễn biến tâm trạng từ xót thương trước tình cảm đau khổ tuyệt vọng của cô gái đến khẳng định tình yêu chung thủy và khát vọng hạnh phúc của chàng trai với người mình yêu.

Câu 4: Tại sao có thể nói những lời tiễn dặn tha thiết của chàng trai trong truyện chính là những lời phản kháng tập tục hôn nhân của dân tộc Thái xưa?

  • Vì đây là những lời dặn thể hiện tình yêu nồng nàn, khát vọng yêu đương tự do, khát vọng được giải phóng, được sống trong tình yêu.

4. Một số bài văn mẫu văn bản Tiễn dặn người yêu

Bình luận

Có Thể Bạn Quan Tâm ?