SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KÌ THI TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 THPT
QUẢNG TRỊ Khóa ngày 04 tháng 6 năm 2018
ĐỀ CHÍNH THỨC Môn thi: NGỮ VĂN
Thời gian làm bài: 120 phút
(Không kể thời gian giao đề)
ĐỌC HIỂU: (4,0 điểm)
Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi nêu ở dưới:
Tiếng vọng rừng sâu
Có một cậu bé ngỗ nghịch thường bị mẹ khiển trách. Ngày nọ giận mẹ, cậu chạy đến một thung lung cạnh rừng rậm. Lấy hết sức mình, cậu hét lớn: “Tôi ghét người”. Từ khu rừng có tiếng vọng lại: “Tôi ghét người”. Cậu hoảng hốt quay về sà vào lòng mẹ khóc nức nở. Cậu không sao hiểu được từ trong khu rừng lại có người ghét cậu.
Người mẹ nắm tay con, đưa trở lại khu rừng. Bà nói: “ Giờ thì con hãy hét thật to: “Tôi yêu người”. Lạ lùng thay, cậu vừa dứt tiếng thì có tiếng vọng lại: “Tôi yêu người”. Lúc đó người mẹ mới giải thích cho con hiểu: “Con ơi, đó là định luật trong cuộc sống của chúng ta. Con cho điều gì con sẽ nhận điều đó. Ai gieo gió thì gặt bão. Nếu con thù ghét người thì người cũng thù ghét con. Nếu con yêu thương người thì người cũng yêu thương con”.
(Theo Quà tặng cuộc sống, NXB Trẻ, 2002)
Câu 1. (0,5 điểm)
Phương thức biểu đạt chính của văn bản trên.
Câu 2. (0,5 điểm)
Xác định và gọi tên thành phần biệt lập trong câu sau: “Con ơi, đó là định luật trong cuộc sống của chúng ta.”
Câu 3. (1,0 điểm)
Thông điệp mà câu chuyện mang đến cho người đọc.
Câu 4. (2,0 điểm)
Viết đoạn văn (khoảng 10 dòng) trình bày suy nghĩ của em về vấn đề cho và nhận trong cuộc sống.
II. LÀM VĂN: (6,0 điểm)
Cảm nhận của em về đoạn thơ sau:
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc,
(Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải, SGK Ngữ văn 9, tập hai, tr. 56)
--------HẾT---------
GỢI Ý LÀM BÀI
I. ĐỌC HIỂU: (4,0 điểm)
Câu 1:
- Phương thức biểu đạt chính của văn bản: Tự sự
Câu 2:
- Thành phần biệt lập – thành phần gọi – đáp: Con ơi
Câu 3:
- Thông điệp: Con người nếu cho đi những điều gì thì sẽ nhận lại những điều như vậy, cho đi điều tốt đẹp thì sẽ nhận lại điều tốt đẹp.
Câu 4:
* Nếu vấn đề
* Giải thích vấn đề:
- Cho tức là hành động đem cho những thức thuộc về mình mang đến cho người khác. Cho chính là sự san sẻ, giúp đỡ, yêu thương xuất phát từ tâm, từ tim của một người. Dù “cho” rất nhỏ, rất đời thương nhưng đó là cả một tấm lòng đáng quý.
- Nhận là hành động cầm lấy cái được trao cho mình. Nhận ở đây là nhận sự yêu thương của người khác với mình, là nhận lại sự đáp trả, đền ơn.
-> Cho và nhận là mối quan hệ nhân quả nhưng ẩn chứa trong đó nhiều mối quan hệ tương trợ, bổ sung cho nhau.
* Bàn luận vấn đề:
- Nếu con người biết cho và nhận, cuộc sống sẽ trở nên hạnh phúc hơn, các mối quan hệ xã hội trở nên tốt đẹp hơn.
- Phê phán những người cho đi có mục đích, chỉ biết nhận mà không biết cho.
- Liên hệ bản thân: Em đã cho và nhận những gì trong cuộc sống. Con người nếu cho đi những điều gì thì sẽ nhận lại những điều như vậy, cho đi điều tốt đẹp thì sẽ nhận lại điều tốt đẹp.
II. LÀM VĂN: (6,0 điểm)
1. Giới thiệu chung
- Tác giả
+ Là một nhà thơ cách mạng, sự nghiệp thơ văn của ông gắn liền với hai cuộn kháng chiến của dân tộc.
+ Thanh Hải để lại số lượng tác phẩm không nhiều nhưng vẫn tạo được dấu ấn riêng nhờ vẻ đẹp bình dị, trong sáng, gôn ngữ thơ giàu nhạc điệu, cảm xúc chân thành, đằm thắm.
- Tác phẩm:
+ Bài thơ được viết vào tháng 11 năm 1980 – thừi điểm Thanh Hải ốm nặng và chỉ mấy tuần lễ sau ông qua đời.
+ Được sáng tác trong hoàn cảnh đặc biệt nhưng bao trùm bài thơ lại là tình yêu, là sự gắn bó thiết tha với quê hương, đất nước, là cả một khát vọng sống đẹp của tác giả.
+ Mùa xuân đất nước đã khơi dậy trong lòng nhà thơ những khát vọng sống cao quý.
2. Phân tích
a. Niềm nguyện ước chân thành của tác giả
- Niềm khát khao dâng hiến cuộc đời được khơi gợi từ những cảm nhận về một mùa xuân mới, mùa xuân của thiên nhiên đất trời, mùa xuân của cuộc sống lao động và chiến đấu của dân tộc.
- Niềm khát khao dâng hiến cuộc đời được thể hiện một cách khiêm nhường nhưng rất đỗi chân thành:
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến
+ Điệp từ “ta làm”, lặp lại cấu trúc, liệt kê, giúp tác giả bày tỏ ước nguyện được hiến dâng cuộc đời mình cho quê hương, xứ sở.
+ Các hình thức “con chim hót”, “một cành hoa”, “nốt nhạc trầm”: giản dị, tự nhiên mà đẹp đẽ, thể hiện ước nguyện khiêm nhường mà đáng quý.
+ Có sự ứng đối với các hình ảnh ở đầu bài thơ, cho thấy lí tưởng cống hiến cho đời là một lẽ tự nhiên, tất yếu; gợi liên tưởng đến mỗi quan hệ giữa cá nhận và cộng đồng, giữa con người – đất nước.
Tấm lòng thiết tha đựơc hòa nhập, được ống hiến cho cuộc đời, cho đất nước.
- Khát vọng sống đẹp được nâng lên thành lí tưởng sống cao cả:
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
+ “Mùa xuân nhỏ nhỏ”: ẩn dụ cho những gì đẹp nhất, tinh túy nhất của cuộc đời con người để góp phần làm nên mùa xuân của đất nước. Là cách nói khiêm nhường, giản dị, gợi một tâm hồn đẹp, một lối sống đẹp, một nhân cách đẹp “lặng lẽ dâng cho đời”.
+ Điệp từ “dù là” + hình ảnh tương phản “tuổi hai mươi” – “khi tóc bạc” khẳng ddingj sự tồn tại bền vững của những khát vọng và lí tưởng sống ấy. Cả cuộc đời mình, ông vẫn chắt chiu những gì tốt đẹp nhất để hiến dâng cho đời.
⇒ Khổ thơ là lời tổng kết của nhà thơ vè cuộc đời mình. Cho đến tận cuối đời ông vẫn khát khao cống hiến cho đất nước.
Tình yêu đất nước, yêu cuộc đời đã giúp tâm hồn Thanh Hải bay lên với những khát vọng sống cao đẹp.
- Liên hệ với các nhà thơ khác: Biết lặng lẽ dâng đời, biết sống vì mọi người cũng là cách sống mà nhà thơ Tố Hữu đã viết:
Nếu là con chim chiếc lá
Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay mà không trả
Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình
- Nguyễn Trãi từng tâm niệm:
Bui một tấc lòng trung lẫn hiếu
Mài chăng khuyết, nhuộm chăng đen
- Bài thơ khép lại trong giai điệu của khúc ca xuân Huế:
Mùa xuân ta xin hát
Khúc Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Mước non ngàn dặm tinh
Nhịp phách tiền đất Huế.
+ Khúc Nam ai buồn thương da diết, khúc Nam bình êm ái, dịu ngọt: gợi con đường nhiều gian khổ, hi sinh mà đất nước đã đi qua; gợi màu xuân hiện tại với cuộc sống thanh bình, no ấm.
+ Nhịp phách tiền rộn ràng trải khắp nước non ngàn dặm là giai điệu của cuộc sống mới.
- Tình yêu đất nước, yêu cuộc đời đã giúp tâm hồn Thanh Hải bay lên những khát vọng sống cao đẹp.
b. Đặc sắc nghệ thuật
+ Thể thơ 5 chữ, cách gieo vần giữa các khổ thơ tạo sự liền mạch của cảm xúc.
+ Ngôn ngữ, hình ảnh giản dị, trong sáng.
+ Cảm xúc chân thành, tha thiết
3. Đánh giá chung:
+ Niềm khát khao dâng hiến cuộc đời được thể hiện một cách khiêm nhường nhưng rất đỗi chân thành, đó là ước nguyện được hòa nhập, được làm một con chim hót, một nhành hoa tỏa ngát hương, một nốt trầm xao xuyến, một mùa xuân nho nhỏ…bất chấp thời gian, bất chấp tuổi tác.
+ Niềm khát khao ấy càng có ý nghĩa và xúc động khi là ước nguyện của một người đang nằm trên giường bệnh.
