SỞ GD&ĐT QUẢNG TRỊ ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI
TRƯỜNG THCS&THPT BẾN QUAN NĂM HỌC: 2018 -2019
MÔN: NGỮ VĂN 9
Câu 1. (1 điểm)
Xác định nghĩa của từ “mà” trong hai câu sau và cho biết đây là hiện tượng nhiều nghĩa hay đồng âm?
a. Quyển sách mà anh tặng, đến nay tôi vẫn giữ.
b. Chiều nay mà mưa thì chúng ta không học thể dục.
Câu 2. (2 điểm)
Trong sáng tác văn học, nhiều tác giả văn học viết đã vận dụng sáng tạo chất liệu văn học dân gian. Theo em, có những câu tục ngữ, thành ngữ nào đã được vận dụng trong những câu thơ dưới đây:
a. Ở bầu thì dáng ắt nên tròn
Xấu tốt, đều thì lắp khuôn.
(Nguyễn Trãi)
b. Ở đẳng thấp, thì nên đẳng thấp
Đen gần mực, đỏ gần son.
(Nguyễn Trãi)
c. Cố đấm ăn xôi, xôi lại hẩm.
Cầm bằng làm mướn, mướn không công.
(Hồ Xuân Hương)
Câu 3. (2 điểm)
Hãy chỉ ra và phân tích hiệu quả thẩm mĩ của các biện pháp tu từ từ vựng trong đoạn thơ sau:
Đồng chiêm phả nắng lên không,
Cánh cò dẫn gió qua thung lúa vàng.
Lúa nâng tiếng hát chói chang,
Long lanh lưỡi hái liếm ngang chân trời.
( Tiếng hát mùa gặt- Nguyễn Duy)
Câu 4. (5 điểm)
Từ câu thơ:
Biển cho ta cá như lòng mẹ
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.
(Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận)
em có suy nghĩ gì về vai trò của thiên nhiên đối với con người và trách nhiệm, thái độ của con người đối với thiên nhiên.
...........HẾT.........
HƯỚNG DẪN GIẢI CHI TIẾT
Câu 1. (1 điểm)
Xác định nghĩa:
Mà ở câu (a) có nghĩa là do; mà ở câu (b) có nghĩa là nếu.
Hai từ mà ở hai câu trên là hiện tượng đồng âm.
Câu 2. (2 điểm) Những câu tục ngữ, thành ngữ đã được vận dụng theo thứ tự là:
a. Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài.
b. Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.
c. Cố đấm ăn xôi.
Làm mướn không công.
Câu 3. (2 điểm)
- Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: Đồng chiêm phả nắng: vừa gợi tả được cái vàng rực rỡ của nắng hè, vừa tạo ấn tượng về một vụ mùa bội thu ( phải là đồng lúa chín mênh mông bát ngát màu vàng, vàng hơn cả nắng mới có thể làm đảo lộn tương quan tự nhiên trong cảm nhận của con người như vậy).
- Nhân hóa: Cánh cò dẫn gió: Cánh cò- một biểu tượng về sự bình yên, thong thả của làng quê Việt Nam, người bạn thân thiết của người nông dân Việt Nam trên đồng ruộng - như hiểu sự vất vả của người nên đã dẫn gió về để làm dịu đi sự oi ả, nhọc nhằn của công việc để niềm vui được mùa càng trọn vẹn.
- Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: Tiếng hát chói chang: Tiếng hát vui, hòa vào nắng, gió, tràn ngập cả không gian.
- Nói quá: Long lanh lưỡi hái liếm ngang chân trời: Hình ảnh khoa trương, lãng mạn nâng tầm vóc con người lớn lao ngang tầm vũ trụ.
=> Với các biện pháp tu từ trên và những hình ảnh gợi cảm, giọng điệu bay bổng, lãng mạn, Nguyễn Duy đã tạo nên một bức tranh mùa gặt no ấm, đẹp đẽ, tươi vui; thể hiện tình yêu, sự gắn bó sâu nặng với làng quê và người nông dân.
Câu 4 (5 điểm)
I. Yêu cầu chung:Bài viết phải là một bài văn nghị luận xã hội hoàn chỉnh, bố cục các phần rõ ràng, hệ thống luận điểm mạch lạc, lập luận chặt chẽ; dùng thao tác giải thích và chứng minh, kết hợp lí lẽ và dẫn chứng ( ưu tiên dẫn chứng thực tiễn); diễn đạt trôi chảy, có sức thuyết phục.
II. Yêu cầu cụ thể:
1. Mở bài:
- Dẫn dắt, nêu xuất xứ câu thơ và ý nội dung khái quát của nó: Đề cao vai trò lớn lao của biển cả mà rộng ra là của thiên nhiên đối với đời sống con người và lòng trân trọng, biết ơn của tác giả đối với thiên nhiên
- Khẳng định đây là một nhận thức đúng đắn và câu thơ này gợi cho người đọc suy nghĩ về vai trò của thiên nhiên cũng như trách nhiệm với thiên nhiên của mỗi chúng ta
2. Thân bài:
a. Từ câu thơ có thể thấy vai trò của thiên nhiên nhiên đối với con người:
- Thiên nhiên là mẹ, là “tổ sống” của con người, nuôi dưỡng con người cả về đời sống vật chất lẫn đời sống tinh thần. Con người có thể sống được (về mặt sinh học) nếu thiếu môi trường xã hội nhưng không thể tồn tại được nếu không có thiên nhiên - (Dẫn chứng).
- Thiên nhiên còn là “tổ sống” của các loài thực, động vật khác mà sự tồn tại, phát triển của chúng quyết định đến sự sống của con người - (Dẫn chứng).
- Thiên nhiên rất bao dung, hào phóng mang đến cho con người mọi nguồn lợi mà không hề đòi hỏi được đền đáp - (Dẫn chứng).
b. Thái độ, cách xử sự của con người với thiên nhiên:
- Vì lợi ích trước mắt, vì lòng tham, vì cả sự hào phóng của thiên nhiên mà con người đã khai thác vô tội vạ, tàn phá thiên nhiên - (Dẫn chứng).
- Hành động thiếu trách nhiệm của con người đã làm cạn kiệt mọi nguồn tài nguyên thiên nhiên, làm cho “tổ sống” ngày một không an toàn- (Dẫn chứng).
- Nhận thức được vấn đề trên, trong vài thập niên trở lại đây, đã có nhiều tổ chức, cá nhân có nhiều hành động thiết thực nhằm bảo vệ môi trường song công tác bảo vệ môi trường chưa được thực hiện quyết liệt, mạnh mẽ và đồng bộ khắp toàn cầu- (Dẫn chứng).
- Đã đến lúc tất cả mọi người phải biết thay đổi nhận thức, hành động chung tay bảo vệ thiên nhiên vì sự sống của chính mình và thế hệ tương lai.
3. Kết bài:
- Câu thơ khẳng định công lao, sự hào phóng, cao thượng của thiên nhiên. Qua đó, nhà thơ ngầm nhắc nhở mọi người cần biết ơn, trân trọng, bảo vệ thiên nhiên.
- Liên hệ: Trách nhiệm, hành động của bản thân.
Trên đây là trích dẫn một phần đề thi kèm đáp án chi tiết và thang điểm Đề thi HSG năm 2019 môn Ngữ Văn 9 - Trường THCS&THPT Bến Quan. Để xem được đầy đủ nội dung đề thi, mời quý thầy cô và các em vui lòng đăng nhập vào Chúng tôi. Hy vọng rằng đây sẽ là tài liệu tham khảo bổ ích cho các thầy cô làm tài liệu ôn tập và ra đề thi thử cho học sinh. Đồng thời, tài liệu này giúp các em học sinh có bước ôn thi và luyện đề thật tốt để có một kết quả cao trong bài thi của mình nhé.
---Mod Ngữ Văn tổng hợp và biên soạn---
Thảo luận về Bài viết