Bài học Đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết sẽ giúp các em hiểu hơn về tiếng Việt, biết được những đặc trưng cơ bản của ngôn ngữ nói và viết, đồng thời cũng giúp các em sử dụng tiếng Việt trong giao tiếp được tốt hơn. Chúc các em có thêm một bài giảng hay và thú vị.
Tóm tắt bài
1.1. Đặc điểm của ngôn ngữ nói
a. Khái niệm
- Là ngôn ngữ âm thanh, dùng trong giao tiếp tự nhiên hằng ngày; trong đó người nghe, người nói tiếp xúc trực tiếp với nhau, có thể thay phiên nhau trong vai nói và vai nghe.
b. Đặc điểm
- Ngôn ngữ nói là ngôn ngữ của âm thanh
- Ngôn ngữ nói đa dạng về ngữ điệu; có sự phối hợp với nét mặt, cử chỉ, ánh mắt, điệu bộ.
- Ngôn ngữ nói có từ ngữ đa dạng (Từ mang tính khẩu ngữ, từ địa phương, trợ từ, thán từ, từ đưa đẩy...và các hình thức tỉnh lược)
- Chú ý: Cần phân biệt nói và đọc (thành tiếng) một văn bản.
- Đọc (thành tiếng) cũng phát ra âm thanh để mọi người nghe, nhưng lệ thuộc vào văn bản đến từng dấu chấm, dấu phẩy. Cho nên đọc chỉ là hành động phát âm một văn bản viết, nhưng người đọc cố gắng tân dụng những ưu thế của ngôn ngữ nói (ngữ điệu) để diễn cảm.
1.2. Đặc điểm của ngôn ngữ viết
a. Khái niệm
- Là ngôn ngữ được thể hiện bằng chữ viết trong văn bản và được tiếp nhận bằng thị giác
b. Đặc điểm
- Ngôn ngữ viết được thể hiện bằng chữ viết
- Ngôn ngữ viết được hỗ trợ bởi hệ thống dấu câu, các kí hiệu văn tự
- Từ ngữ được lựa chọn, có tính thay thế nên từ ngữ đạt tính chính xác (phù hợp phong cách, ít dùng khẩu ngữ và từ địa phương, thường có những câu dài, nhiều thành phần nhưng được tổ chức mạch lạc, chặt chẽ
- Chú ý: Trong thực tế sử dụng ngôn ngữ, có hai trường hợp:
- Ngôn ngữ nói được ghi lại bằng chữ viết trong văn bản.
- Ví dụ: văn bản truyện có lời nói của các nhân vật, bài báo ghi lại cuộc phỏng vấn hoặc cuộc toạ đàm, bài ghi lại cuộc nói chuyện,… Trong trường hợp này, văn bản viết nhằm mục đích thể hiện ngôn ngữ nói trong những biểu hiện sinh động, cụ thể, và khai thác những ưu thế của nó.
- Ngôn ngữ viết trong văn bản được trình bày lại bằng lời nói miệng.
- Ví dụ: thuyết trình trước hội nghị bằng một báo cáo đã viết sẵn, nói trước công theo một văn bản,… Trong trường hợp này, lời nói tận dụng được những ưu thế của ngôn ngữ viết (có sự suy ngẫm, lựa chọn, sắp xếp,…), đồng thời vẫn có sự phối hợp của các yếu tố hỗ trợ trong ngôn ngữ nói (ngữ điệu, cử chỉ, điệu bộ, nét mặt,…)
- Ngoài hai trường hợp trên, cần tránh sự lẫn lộn giữ ngôn ngữ viết và ngôn ngữ nói: tránh dùng những yếu tố đặc thù của ngôn ngữ nói trong ngôn ngữ viết và ngược lại.
- Ngôn ngữ nói được ghi lại bằng chữ viết trong văn bản.
2. Soạn bài Đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết
Để nắm được những khái niệm, đặc điểm của ngôn ngữ nói và viết, các em có thể tham khảo thêm bài soạn tại đây: Bài soạn Đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết.
