Qua bài học các em cần nắm được những kiến thức về tác giả, tác phẩm, bố cục, thể loại, phương thức biểu đạt và phân tích được đoạn một: “Vẻ đẹp của quần đảo Cô Tô sau trận bão".
Tóm tắt bài
1.1. Tìm hiểu chung
a. Tác giả
- Nguyễn Tuân (1910-1987)
- Quê quán: Từ Liêm - Hà Nội.
- Là nhà văn nổi tiếng, sở trường về thể tùy bút và kí.
- Được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996.
- Tác phẩm của Nguyễn Tuân luôn thể hiện phong cách độc đáo, tài hoa, sự hiểu biết phong phú nhiều mặt và vốn ngôn ngữ giàu có, điêu luyện.
b. Tác phẩm
- Xuất xứ:
- Được nhà văn Nguyễn Tuân viết trong một chuyến ra thăm đảo.
- Bài văn Cô Tô là phần cuối của bài kí Cô Tô, in trong cuốn "Nguyễn Tuân toàn tập".
- Thể loại: Kí.
- Phương thức biểu đạt: Miêu tả + Biểu cảm + Tự sự.
- Bố cục: 3 phần:
- Phần 1: (Từ đầu đến "theo mùa sóng ở đây"): quang cảnh Cô Tô sau cơn bão.
- Phần 2: (Tiếp theo đến "trong đất liền"): cảnh mặt trời mọc trên biển đảo Cô Tô.
- Phần 3: (Còn lại): cảnh sinh hoạt của con người trên đảo Cô Tô.
1.2. Đọc - hiểu văn bản
a. Vẻ đẹp của đảo Cô Tô sau cơn bão
- Bầu trời:
- Trong trẻo
- sáng sủa
- trong sáng
- Cây cối:
- xanh mượt.
- Nước biển:
- lam biếc đậm đà
- Cát:
- vàng giòn.
- Nghệ thuật: hình ảnh miểu tả chọn lọc; tính từ chỉ màu sắc, ánh sáng → Làm nổi bật vẻ đẹp của vùng đảo Cô Tô.
⇒ Làm nổi bật vẻ đẹp của vùng đảo Cô Tô: vẻ đẹp trong sáng, tinh khôi.
- Vị trí quan sát: trên nóc đồn. → giúp người đọc hình dung được khung cảnh bao la và vẻ đẹp trong sáng của vùng đảo Cô Tô.
- Tình cảm chân thành, "yêu mến hòn đảo như bất cứ người chài nào đã từng đẻ ra và lớn lên theo mùa sống ở đây".
b. Cảnh mặt trời mọc trên biển
- Thời gian:Ngày thứ 6. Trên đảo Thanh Luân.
- Trước khi mặt trời mọc:
- Chân trời, ngấn bể sạch như một tấm kính lau hết mây, hết bụi.
- → Từ ngữ gợi hình, so sánh mới lạ, độc đáo.
⇒ Không gian rộng lớn, phẳng lặng và vô cùng trong trẻo.
- Khi mặt trời mọc trên biển:
- Mặt trời nhú lên dần dần rồi lên cho kì hết.
- Tròn trĩnh phúc hậu…
- Quả trứng hồng hào thăm thẳm…
- Như một mâm lễ phẩm…
- → Quan sát, liên tưởng thú vị, so sánh độc đáo, mới lạ cùng hệ thống các tính từ chỉ màu sắc.
⇒ Bức tranh thiên nhiên rộng lớn, lộng lẫy, rực rỡ, kì vĩ, tráng lệ.
- Sau khi mặt trời mọc:
- Vài chiếc nhạn chao đi chao lại…
- Một con hải âu bay ngang là là nhịp cánh…
⇒ Bức tranh cuộc sống thanh bình.
c. Cảnh sinh hoạt của con người trên đảo Thanh Luân
- Cảnh sinh hoạt nơi đây diễn ra tấp nập, đông vui, giản dị, thân tình.
- Một cuộc sống ấm êm, hạnh phúc trong sự giản dị, thanh bình.
- Tác giả gửi vào đó sự chân thành và sự thân thiện với con người và cuộc sống nơi đây.
-
Tổng kết
-
Nghệ thuật:
- So sánh, ẩn dụ, nhân hóa táo bạo, bất ngờ, giàu trí tưởng tượng.
-
Ngôn ngữ điêu luyện và sự miêu tả tinh tế, chính xác, giàu hình ảnh và cảm xúc.
-
Nội dung:
-
Cảnh thiên nhiên và sinh hoạt của con người trên vùng đảo Cô Tô hiện lên thật trong sáng và tươi đẹp.
-
Bài văn cho ta hiểu biết và yêu mến một vùng đất của Tổ quốc - quần đảo Cô Tô.
-
-
Bài tập minh họa
Ví dụ:
Đề bài: Phân tích bài văn Cô Tô của Nguyễn Tuân
Gợi ý:
1. Mở bài
- Giới thiệu khái quát về tác giả Nguyễn Tuân (những nét chính về cuộc đời, phong cách sáng tác,…)
- Giới thiệu về bài văn “Cô Tô” (xuất xứ, khái quát giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật,…)
2. Thân bài
a. Cảnh Cô Tô sau cơn bão
- Vị trí quan sát: nóc đồn
- Cảnh vật sau cơn bão:
- Một ngày trong trẻo, sáng sủa
- Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt
- Nước biển lam biếc đậm đà hơn
- Cát lại vàng giòn hơn
- Lưới nặng mẻ cá giã đôi
→ Các hình ảnh chọn lọc, tiêu biểu, đặc sắc, dùng hàng loạt tính từ để gợi tả
→Cảnh vật Cô Tô hiện lên trong trẻo, tinh khiết, tràn đầy sức sống sau cơn bão
b. Cảnh mặt trời lên trên đảo Cô Tô
- Điểm nhìn: từ những hòn đá đầu sư, sát mép nước
- Cảnh mặt trời mọc được miêu tả:
- Chân trời, ngấn bể sạch như tấm kính lau hết mây bụi
- Mặt trời nhú lên dần dần
- Tròn trĩnh, phúc hậu như một quả trứng thiên nhiên đầy đặn
- Quả trứng hồng hào... nước biển ửng hồng
- Y như một mâm lễ phẩm
→ Nghệ thuật so sánh, sử dụng từ ngữ chính xác, tinh tế
→ Hình ảnh mặt trời trên biển huy hoàng, rực rỡ với tài quan sát tinh tế, cảnh mặt trời mọc ở Cô Tô được thể hiện trong sự giao thoa hân hoan giữa con người với thế giới.
c. Cảnh sinh hoạt buổi sáng của con người trên đảo Cô Tô
- Quanh giếng nước ngọt: vui nhộn như một cái bến và đậm đà mát nhẹ
- Chỗ bãi đá: bao nhiêu là thuyền của hợp tác xã đang mở nắp sạp...
- Thùng và cong và gánh nối tiếp đi đi về về.
→ Cảnh lao động của người dân trên đảo khẩn trương, tấp nập.
- Đó là cuộc sống thanh bình: Trông chị Châu Hòa Mãn địu con... lũ con hiền lành.
→ Tác giả thể hiện sự đan quyện cảm xúc giữa người và cảnh, đồng thời thể hiện tình yêu Cô Tô của riêng Nguyễn Tuân.
3. Kết bài
- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của bài văn:
- Nội dung: Cảnh thiên nhiên và sinh hoạt của con người trên vùng đảo Cô Tô hiện lên thật trong sáng và tươi đẹp. Bài văn cho ta hiểu biết và yêu mến một vùng đất của Tổ quốc - quần đảo Cô Tô
- Nghệ thuật: từ ngữ điêu luyện, chính xác, giàu hình ảnh, so sánh,…
- Cảm nhận của bản thân về bài văn và về đảo Cô Tô
3. Soạn bài Cô Tô
Bài kí Cô Tô là một trong những tác phẩm viết về vẻ đẹp kì thú của một huyện đảo thuộc vịnh Bắc Bộ - huyện đảo Cô Tô. Đoạn trích ngắn trong sách giáo khoa đã cho thấy cái nhìn tinh tế, nhạy cảm của Nguyễn Tuân về con người và thiên nhiên nơi đây. Để nắm được những nội dung kiến thức cần đạt khi học tiết văn này, các em có thể tham khảo bài soạn tại đây: Bài soạn Cô Tô.
4. Một số bài văn mẫu về văn bản Cô Tô
Nguyễn Tuân là một trong những tác giả lớn của văn học Việt Nam. Các tác phẩm của ông luôn thể hiện một cái nhìn mới mẻ, độc đáo về con người và thiên nhiên đặc biệt là trong các bài kí. Để cảm nhận sâu sắc được những điều thiêng liêng mà tác giả đã gửi gắm vào tác phẩm này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:
[vanmau]
