Soạn bài Chạy giặc của Nguyễn Đình Chiểu

• Thực tế đau thương của một giai đoạn lịch sử dân tộc và tấm lòng của Nguyễn Đình Chiểu trước thời cuộc

• Các biên pháp tu từ: từ láy, phép đối
• Hình ảnh gợi hình, gợi cảm
• Ngôn ngữ thơ tinh tế, giàu cảm xúc.

Câu 1: Cảnh đất nước và nhân dân khi giặc pháp đến xâm lược được miêu tả như thế nào? Phân tích nét đặc sắc trong ngòi bút tả thực của tác giả.

• Cảnh đất nước và nhân dân khi giặc Pháp đến xâm lược được miêu tả qua sáu câu thơ đầu bài thơ:

Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây,

Một bàn cờ thế phút sa tay.

• Thời điểm: tan chợ với âm thanh: súng Tây → sự hoảng loạn, kinh hoàng của con người trước âm thanh ghê rợn, gây tàn sát trong thời điểm không ngờ tới.
• Đất nước: bàn cơ thế/phút/sa tay tình thế bất ngờ thất thế, mất chủ động à giặc đến phá tan cuộc sống yên bình của nhân dân. Đất nước rơi vào tình trạng nguy ngập.

Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy,

Mất ổ bầy chim dáo dát bay.

• “ Bỏ nhà”, “lơ xơ chạy”, “mất ổ”, “dáo dát bay” → sự tan nát, tán loạn, hãi hùng
• “Lũ trẻ”, “đàn chim” hai hình ảnh điển hình cho nỗi đau thương của nhân dân

→ Nghệ thuật đảo ngữ nhấn mạnh: bỏ nhà, mất ổ  tạo nỗi ám ảnh bi thương về cảnh chạy giặc của dân lành.

Bến Nghé cửa tiền tan bọt nước,

Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây

• Địa danh nổi tiếng (Bến Nghé: của tiền  tan bọt nước  còn Đồng Nai: tranh ngói nhuốm màu mây) , cảnh bị hủy diệt Trù phú kiệt cùng, tan hoang → Cảnh quê hương trước và sau khi giặc đến đối lập kinh hoàng: sự tận diệt, tận hủy của quân thù.

⇒ Sáu câu thơ với hình ảnh chân thực, tiêu biểu đã vẽ lại toàn cảnh quê hương khi giặc đến. Một cuộc sống an bình ko còn. Thế vào đó là sự kinh hoàng, đau thương, tan hoang

• Những nét đặc sắc nghệ thuật: từ láy nhấn mạnh sự tan tác, chia lìa, phép hoán dụ để nói lên toàn thể dân tộc và đảo trật tự từ để nhấn mạnh hiện thực tan hoang, đau thương của đấ nước...

Câu 2: Trong hoàn cảnh đó, tâm trạng, tình cảm của tác giả như thế nào?

• Trong hoàn cảnh đó, tâm trạng, tình cảm của tác giả: Tác giả đau xót trước“một bàn cờ thế phút sa tay”, và “lũ trẻ lơ xơ chạy”, “bầy chim dáo dác bay”…Ông càng đau xót trước cảnh nhà cửa bị thiêu cháy tàn cháy lụi, của tiền tan thành bọt nước và trong nỗi đau xót của ông, ta nhận ra lòng căm thù quân xâm lược sâu sắc.

Câu 3: Phân tích thái độ của nhà thơ trong hai câu kết?

• Thái độc của tác giả được bộc lộ qua câu hỏi tu từ:

Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng

Nỡ để dân đen mắc nạn này?

• Tác giả đã tái hiện hiện thực: quê hương ngập tràn bóng giặc nhưng triều đình ko động thái biểu hiện nào.
• Từ đó bộc lộ tâm trạng phẫn uất, thất vọng đồng thời thể hiện nỗi chờ mong khắc khoải sự xuất hiện của trang dẹp loạn cứu nước.

⇒ Đó là lời kêu gọi tha thiết, da diết xen lẫn xót xa nói lên tiếng lòng yêu nước của tác giả và khơi gợi lòng yêu nước, căm thù giặc trong mọi người để hành động chống lại kẻ thù.

Chúng tôi mong rằng những hướng dẫn soạn bài Chạy giặc phía trên, các em sẽ tự tin hơn với phần soạn bài, chuẩn bị bài của mình trước khi đến lớp. Hơn nữa, các em có thể tham khảo thêm bài giảng Chạy giặc để nắm rõ hơn hiện thực đất nước thời bấy giờ và tấm lòng của Nguyễn Đình Chiểu đối với dân tộc. 

• Biên pháp tu từ trong 4 câu đầu bài Chạy giặc

  biên pháp tu từ trong 4 câu đầu chạy giặc

• Hướng dẫn soạn bài Chạy giặc

  Hướng dẫn soạn bài " Chạy giặc"   - Nguyễn Đình Chiểu - Văn lớp 11