Soạn bài Câu trần thuật đơn không có từ LÀ

• Trong câu trần thuật đơn không có từ LÀ:
  • Vị ngữ thường do động từ hoặc cụm động từ, tính từ hoặc cụm tính từ tạo thành.
  • Khi vị ngữ biểu thị ý phủ định, nó kết hợp với các từ không, chưa.

• Những câu dùng để miêu tả hành động, trạng thái, đặc điểm,... của sự vật nêu ở chủ ngữ được gọi là câu miêu tả. Trong câu miêu tả, chủ ngữ đứng trước vị ngữ.
• Những câu dùng để thông báo về sự xuất hiện, tồn tại hoặc tiêu biến của sự vật được gọi là câu tồn tại. Một trong những cách tạo câu tồn tại là đảo chủ ngữ xuống sau vị ngữ.

Câu 1. Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong câu sau:

a) Phú ông mừng lắm.

(Sọ Dừa)

b) Chúng tôi tụ hội ở góc sân.

(Duy Khán)

Gợi ý:

a) Phú ông / mừng lắm.

      CN             VN

b) Chúng tôi / tụ hội ở góc sân.

      CN                VN

Câu 2. Vị ngữ của các câu trên do những từ hoặc cụm từ loại nào tạo thành?

a) Vị ngữ mừng lắm do cụm tính từ tạo thành.

b) Vị ngữ hội tụ ở góc sân do cụm động từ tạo thành.

Câu 3. Chọn những từ hoặc cụm từ phủ định thích hợp cho sau đây điền vào trước vị ngữ của các câu trên: không, không phải, chưa, chưa phải.

a) Phú ông không mừng lắm.

b) Chúng tôi không hội tụ ở góc sân.

Câu 1. Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu sau:

a) Đằng cuối bãi, hai cậu bé con tiến lại.

b) Đằng cuối bãi, tiến lại hai cậu bé con.

Gợi ý:

a) Đằng cuối bãi, hai cậu bé con / tiến lại.

                              CN                   VN

b) Đằng cuối bãi, tiến lại / hai cậu bé con.

                             VN                 CN

Câu 2. Chọn trong hai câu đã dẫn một câu thích hợp để điền vào chỗ trống trong đoạn dưới đây. Giải thích vì sao em chọn câu này mà không chọn câu khác.

Ấy là vào đầu mùa hè năm kia. Buổi sáng, tôi đang đứng ngoài cửa gặm mấy nhánh cỏ non ăn điểm tâm. Bỗng (...) tay cầm que, tay xách cái ống bơ nước. Thấy bóng người, tôi vội lẩn xuống cỏ, chui nhanh về hang.

Gợi ý:

• Chọn câu Đằng cuối bãi, tiến lại hai cậu bé con sẽ hợp lý hơn vì câu này nhấn mạnh hoạt động tiến lại gần, tạo sự bất ngờ, gay cấn.

1. Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau. Cho biết những câu nào là câu miêu tả và những câu nào là câu tồn tại.

a) Bóng tre trùm lên âu yếm làng bản, xóm, thôn. Dưới bóng tre của ngày xưa, thấp thoáng mái đình, mái chùa cổ kính. Dưới bóng tre xanh, ta gìn giữ một nền văn hóa lâu đời.

b) Bên hàng xóm tôi có cái hang của Dế Choắt. Dế Choắt là tên tôi đã đặt cho nó một cách chế giễu và trịch thượng thế.

c) Dưới gốc tre, tua tủa những mầm măng. Măng trồi lên nhọn hoắt như một mũi gai khổng lồ xuyên qua đất lũy mà trỗi dậy.

Gợi ý:

a)

• Câu thứ nhất: Bóng tre trùm lên âu yếm làng bản, xóm, thôn. 
  • Trong đó:
    • ​Chủ ngữ: bóng tre.
    • Vị ngữ: trùm lên âu yếm làng bản, xóm, thôn.
    • Động từ trùm lên có tác dụng miêu tả trạng thái của sự vật nêu ở chủ ngữ bóng tre.
    • Trong câu này, chủ ngữ đứng trước vị ngữ.
  • → Đây là câu miêu tả.
• Câu thứ hai: Dưới bóng tre của ngày xưa, thấp thoáng mái đình, mái chùa cổ kính. 
  • Trong đó:
    • Chủ ngữ: mái đình, mái chùa cổ kính.
    • Vị ngữ: thấp thoáng.
    • Động từ thấp thoáng có tác dụng thông báo về sự tồn tại của sự vật nêu ở chủ ngữ mái đình, mái chùa cổ kính.
    • Trong câu này, vị ngữ đứng trước chủ ngữ.
  • → Đây là câu tồn tại.
• Câu thứ ba: Dưới bóng tre xanh, ta gìn giữ một nền văn hóa lâu đời.
  • ​Trong đó:
    • ​Chủ ngữ: ta.
    • Vị ngữ: gìn giữ một nền văn hóa lâu đời.
    • Động từ giữ gìn có tác dụng miêu tả hành động của sự vật nêu ở chủ ngữ ta.
    • Trong câu này, chủ ngữ đứng trước vị ngữ.
  • → Đây là câu miêu tả.

b) 

• Câu thứ nhất: Bên hàng xóm tôi có cái hang của Dế Choắt.
  • ​Câu này có cấu tạo đặc biệt, trong đó:
    • Trạng ngữ: bên hàng xóm tôi
    • Vị ngữ: có cái hang của Dế Choắt.
    • Động từ có có tác dụng thông báo về sự tồn tại của sự vật (cái hang của Dế Choắt)
  • → Đây là câu tồn tại.
• Câu thứ hai: Dế Choắt là tên tôi đã đặt cho nó một cách chế giễu và trịch thượng thế.
  • ​Đây là câu trần thuật đơn có từ là.

c)

• Câu thứ nhất: Dưới gốc tre, tua tủa những mầm măng. 
  • ​Trong đó:
    • ​Chủ ngữ: những mầm măng
    • Vị ngữ: tua tủa
    • Tính từ tua tủa có tác dụng thông báo về sự tồn tại của sự vật nêu ở chủ ngữ những mầm măng.
    • Trong câu này, vị ngữ đứng trước chủ ngữ.
  • → Đây là câu tồn tại.
• ​Măng trồi lên nhọn hoắt như một mũi gai khổng lồ xuyên qua đất lũy mà trỗi dậy.
  • ​Trong đó:
    • ​Chủ ngữ: măng
    • Vị ngữ: trồi lên nhọn hoắt... trỗi dậy
    • Động từ trồi có tác dụng miêu tả hành động của sự vật nêu ở chủ ngữ măng.
    • Trong câu này, chủ ngữ đứng trước vị ngữ.
  • → Đây là câu miêu tả.

Câu 2. Viết một đoạn văn từ năm đến bảy câu tả cảnh trường em, trong đó có sử dụng ít nhất là một câu tồn tại.

Gợi ý:

Cứ mỗi khi đánh điểm ba tiếng: Tùng! Tùng! Tùng! là tất cả học sinh trong các cửa lớp ùa ra sân. Ở sau sân bóng rổ, những học sinh nam đá cầu còn những bạn nữ lại chơi trò cúp bắt. Ở sân trước, có những tốp tụ lại nói chuyện rôm rả. Không khí sân trường thật náo động.

• Câu tồn tại: Ở sân trước, có những tốp tụ lại nói chuyện rôm rả.

Các em có thể tham khảo thêm bài giảng Câu trần thuật đơn không có từ LÀ để củng cố hơn nội dung bài học.

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn Chúng tôi sẽ sớm trả lời cho các em.