Hướng dẫn chi tiết
1. Tóm tắt nội dung bài học
- Được dùng để xác đinh thời gian, địa điểm, nơi chốn được nói đến trong đoạn.
- Ngoài ra câu đặc biệt dùng để liệt kê, thông báo, bộc lộ cảm xúc, gọi đáp.
2. Soạn bài Câu đặc biệt
Câu 1. Tìm trong các đoạn văn sau những câu đặc biệt và câu rút gọn:
a) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
(Hồ Chí Minh)
- Không có câu đặc biệt.
- Câu rút gọn: "Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm".
→ Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
b) Đứng trước tổ dế, ong xanh khẽ vỗ cánh, uốn mình, giương cặp răng rộng và nhọn như đôi gọng kìm, rồi thoắt cái lao nhanh xuống hang sâu. Ba giây... Bốn giây... Năm giây... Lâu quá!
(Vũ Tú Nam)
-
Câu đặc biệt: "Ba giây... Bốn giây... Năm giây... Lâu quá!"
- Không có câu rút gọn.
c) Sóng ầm ầm đập vào những tảng đá lớn ven bờ. Gió biển thổi lồng lộng. Ngoài kia là ánh đèn sáng rọi của một con tàu. Một hồi còi.
(Nguyễn Trí Huân)
- Câu đặc biệt: "Một hồi còi".
- Không có câu rút gọn.
d) Chim sâu hỏi chiếc lá:
- Lá ơi! Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!
- Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.
(Trần Hoài Dương)
- Câu đặc biệt: "Lá ơi!"
- Câu rút gọn:
- "Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!"
- "Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu".
Câu 2. Mỗi câu rút gọn vừa tìm được có tác dụng gì?
| Loại câu | Tác dụng | |
| Câu đặc biệt | Câu rút gọn | |
"Có khi được trưng bày trong tủ kính,... dễ thấy. Nhưng cũng có khi... trong hòm." "Nghĩa là... công việc kháng chiến." | Làm cho lời văn ngắn gọn, tránh lặp thừa. | |
| Ba giây... Bốn giây... Năm giây... | Xác định, gợi tả thời gian. | |
| Lâu quá! | Bộc lộ trạng thái cảm xúc | |
| Một hồi còi | Thông báo về sự có mặt của sự vật, hiện tượng | |
| Lá ơi! | Gọi đáp | |
| "Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!"; "bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu." | Làm cho lời văn ngắn gọn, tránh lặp thừa. | |
Câu 3. Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 5-7 câu) tả cảnh quê hương em, trong đó có một vài câu đặc biệt.
- HS tự viết một đoạn văn ngắn từ 5-7 câu, trong đó có sử dụng câu đặc biệt. Các em có thề tham khảo đoạn văn sau đây.
Mùa thu! Bầu trời trong xanh lộng gió. Tiếng chim líu lo trước hiên nhà. Nắng nhảy nhót phía trước con đường làng quanh co uốn khúc. Con sông nước chảy hiền hòa, ôm lấy làng quê như người mẹ dịu hiền đang vỗ về đứa con yêu. Cây bàng già, cành khẳng khiu, da xù xì đang cất giọng tâm tình với mấy trẻ nhỏ dưới một sắc vàng quen thuộc. Ôi! Yêu biết mấy mùa thu quê hương.
Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài giảng Câu đặc biệt để nắm vững kiến thức hơn, chuẩn bị cho bài mới tốt hơn.
3. Hỏi đáp về bài Câu đặc biệt
Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn Chúng tôi sẽ sớm trả lời cho các em.
