Soạn bài Bến quê - Nguyễn Minh Châu

• Truyện ngắn “Bến quê” thể hiện tâm trạng và cảm xúc của nhân vật Nhĩ lúc cuối đời trên giường bệnh. Qua đó muốn thức tỉnh mọi người hãy chân trọng với những giá trị vẻ đẹp bình dị của cuộc sống và quê hương

• Tạo dựng tình huống nghịch lí.
• Miêu tả tâm trạng tâm lí nhân vật rất tinh tế.
• Sự kết hợp với ngôi kể thứ 3 và thứ nhất.
• Sáng tạo nhiều hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng.

Câu 1: Nhân vật Nhĩ trong truyện ở vào hoàn cảnh như thế nào? Xây dựng tình huống ấy, tác giả nhằm thể hiện điều gì?

• Nhân vật Nhĩ trong truyện ở vào một hoàn cảnh đặc biệt. Từng di khắp nơi, về cuối đời Nhĩ lại bị cột chặt vào giường bệnh bởi một căn bệnh hiểm nghèo, đến nỗi không thể tự mình dịch chuyển được. Chính vào thời điểm ấy, Nhĩ lại phát hiện ra vùng đất bên kia sông, nơi bến quê thân thuộc, một vẻ đẹp bình dị mà quyến rũ.
• Đặt nhân vật vào trong tình huống nghịch lý ấy, tác giả muốn dẫn bạn đọc đến những trải nghiệm về cuộc đời: cuộc sống và số phận con người chứa đầy những điều bất thường, những nghịch lý, ngẫu nhiên, vượt ra ngoài những dự định và ước muốn, cả những hiểu biết và toan tính của con người.
• Qua những suy nghĩ của nhân vật, Nguyễn Minh Châu còn muốn mang đến cho bạn đọc một chiêm nghiệm khác: "con người ta trên đường đời thật khó tránh khỏi những điều vòng vèo hoặc chùng chình" và sự giàu có lẫn mọi vẻ đẹp rất gần gũi như cái bãi bồi bên kia sông hay người vợ tảo tần, giàu tình yêu và đức hi sinh thì phải đến lúc này, khi sắp giã biệt cuộc đời, Nhĩ mới cảm nhận, thấm thía được.

Câu 2. Trong những ngày cuối cùng của cuộc đời mình, ở cảnh ngộ bị buộc chặt vào giường bệnh, Nhĩ đã nhìn thấy những gì qua khung cửa sổ và anh khao khát điều gì? Vì sao Nhĩ lại có niềm khao khát ấy và điều đó có ý nghĩa gì?

• Trong buổi sáng đầu thu, khi sắp từ giã cõi đời, Nhĩ bỗng phát hiện ra những vẻ đẹp mà trước đây, dù có điều kiện đi khắp thế giới, anh đã không thể nhận thấy được:
• Đó là một không gian có chiều sâu và bề rộng: từ những bông bằng lăng ngay phía ngoài cửa sổ đến con sông Hồng với màu đỏ nhạt lúc đã vào thu, vòm trời và bãi bồi bên kia sông.
• Đó là một cảnh đẹp chỉ có thể cảm nhận được bằng những cảm xúc tinh tế: những chùm hoa thưa thớt nhưng lại đậm sắc hơn, mặt sông Hồng như rộng thêm ra, vòm trời như cao hơn, "những tia nắng sớm đang từ từ di chuyển từ mặt nước lên những khoảng bờ bãi bên kia sông...". Những cảnh sắc ấy vốn rất quen thuộc, gần gũi nhưng lại như rất mới mẻ với Nhĩ, tưởng chừng như lần đầu tiên anh mới gặp.
• Nhĩ khao khát được đặt chân lên bãi bồi bên kia sông. Điều ước muốn ấy chính là sự thức tỉnh về những giá trị bền vững, bình thường và sâu xa của cuộc sống, những giá trị thường bị người ta bỏ qua hay lãng quên khi những ham muốn xa vời đang lôi cuốn, đang lấn át. Trong hoàn cảnh của Nhĩ, đó là sự thức tỉnh xen lẫn với niềm ân hận và nỗi xót xa.

Câu 3. Vì sao có thể nói ngòi bút miêu tả tâm lí của Nguyễn Minh Châu ở thiên truyện này rất tinh tế và thấm đượm tinh thần nhân đạo? Phân tích sự miêu tả tâm lí nhân vật Nhĩ để khẳng định nhận xét ấy. 

• Nhân vật Nhĩ là một loại nhân vật tư tưởng: tức là loại nhân vật mà nhà văn muốn xây dựng tập trung thể hiện một tư tưởng, một ý thức tồn tại trong đời sống tinh thần của xã hội.
• Thông qua nhân vật Nhĩ: nhà văn muốn thức tỉnh mọi người: hãy biết nhận ra những vẻ đẹp bình dị mà quý giá, bền vững trong những cái gần gũi của quê hương và gia đình.

Câu 4. Ở đoạn kết truyện, tác giả đã tập trung miêu tả chân dung và cử chỉ của nhân vật Nhĩ với vẻ rất khác thường. Hãy giải thích ý nghĩa của các chi tiết ấy.

• Ở đoạn kết truyện, tác giả đã tập trung miêu tả chân dung và cử chỉ của nhân vật với vẻ rất khác thường : ‘’Anh cố thu nhặt chút sức cuối cùng còn sót lại để đu mình nhô người ra ngoài, giơ một cánh tay gầy guộc ra phía ngoài nào đó’’. Hành động này của Nhĩ có thể hiểu là anh đang nôn nóng thúc giục cậu con trai hãy mau kẻo lỡ chuyến đò duy nhất trong ngày, thế những qua suy nghĩ của Nhĩ trước đó, ta lại nhận ra một ý nghĩa khác: đó là ý muốn thức tỉnh mọi người về những cái "vòng vèo, chùng chình’’ để hướng tới những giá trị đích thực vốn giản dị, gần gũi và bền vững.

Câu 5. Nhiều hình ảnh, chi tiết trong truyện này mang tính biểu tượng. Hãy tìm một số hình ảnh, chi tiết như vậy và nêu ý nghĩa biểu tượng của chúng. (Gợi ý: hình ảnh bãi bồi bên kia sông, bờ sông bên này bị sụt lở, chi tiết anh con trai sa vào đám chơi phá cờ thế,...) 

• Hình ảnh bãi bồi, bến sông và toàn bộ khung cảnh thiên nhiên được dựng lên trong truyện thực ra cũng mang một ý nghĩa khái quát, biểu tượng. Đó là vẻ đẹp của đời sống gần gũi, bình dị, thân thuộc của quê hương, xứ sở.
• Những bông hoa bằng lăng cuối mùa màu sắc như in đậm hơn; tiếng những tảng đá lở ở bờ sông bên này trong giấc ngủ của Nhĩ lúc gần sáng gợi ra ý nghĩa: sự sống của nhân vật Nhĩ đã ở vào những ngày cuối cùng. 
• Đứa con trai của Nhĩ sa vào một đám chơi phá cờ thế bên lề đường gợi ra điều mà Nhĩ gọi là "sự chùng chình, vòng vèo" mà trên đường đời người ta khó tránh khỏi.
• Hành động và cử chỉ của Nhĩ ở cuối truyện là ý muốn thức tỉnh mọi người về "cái vòng vèo, chùng chình" mà chúng ta đang sa vào trốn đường đời.

Câu 6. Truyện ngắn này chứa đựng những suy ngẫm, trải nghiệm của nhà văn về con người và cuộc đời. Tìm trong văn bản đoạn văn thể hiện tập trung chủ đề của truyện và nêu cảm nhận của em về đoạn văn.

• Bằng việc đặt nhân vật vào tình huống có tính nghịch lí, đặc biệt bằng đoạn văn diễn tả những suy nghĩ của nhân vật Nhĩ khi thấy đứa con ham chơi, quên việc bố nhờ, truyện phát hiện một điều có tính quy luật: trong cuộc đời, con người thường khó tránh khỏi những điều "vòng vèo, chùng chình", đồng thời thức tỉnh về những giá trị và vẻ đẹp đích thực của đời sống ở những cái rất gần gũi, bình thường mà bền vững.

Để chuẩn bị cho bài học tiếp theo được tốt hơn các em tham khảo thêm bài giảng Bến quê.

Nguyễn Minh Châu là cây bút xuất sắc nhất của văn học Việt Nam hiện đại. Hàng loạt những truyện ngắn trăn trở, day dứt đã ra đời và đã một thời gây xôn xao dư luận : từ Bức tranh mở đường cho sự đổi mới văn học vào những năm đầu của thập kỷ 80 ở thế kỷ trước cho đến “Phiên chợ Giát”  là tác phẩm cuối cùng viết trên giường bệnh. Bến quê có lẽ thuộc trong số những truyện ngắn hay nhất của Nguyễn Minh Châu. Nhà văn đã gửi gắm những chiêm nghiệm sâu sắc, minh triết về cuộc đời con người, chỉ có thể có được khi một người đã đi gần trọn đời mình. Để nắm vững hơn nội dung bài học cũng như viết bài văn đạt kết quả cao, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn Chúng tôi sẽ sớm trả lời cho các em. 

• Giải thích nhan đề Bến quê

  hãy giải thích nhan đề 'bến quê'

• Suy nghĩ về đoạn Cả mười đầu ngón tay Nhĩ đang bấu chặt vào bậu cửa...

  *Đề: Suy nghĩ của em về đoạn văn sau:

  "... cả mười đầu ngón tay Nhĩ đang bấu chặt vào bậu cửa sổ , những ngón tay vừa bấu chặt, vừa run lẩy bẩy.Anh đnag cố thu nhặt hết mọi chút sức lực cuối cùng còn sót lại để đu mình nhô người ra ngoài, giờ một cánh tay gầy guộc, ra phía ngoài cửa sổ khoát khoát y như đang khẩn thiết cho một người nào đó...''

  *(Trích''Bến Quê''-Nguyễn Minh Châu)

  Cho tớ xin dàn bài của đề này với ạ, hoặc cách làm đề này (hướng làm) với ạ! Bài làm càng tốt ạ! Thanks m.n

• Phân tích diễn biến tâm lí nhân vật Nhĩ

  phân tích diễn biến tâm lí nhân vật nhĩ trong truyện bến quê

• Hướng dẫn soạn Bến quê

  Hướng dẫn soạn bài " Bến quê" - Nguyễn Minh Châu - Văn lớp 9

• Phân tích truyện Bến quê

  Phân tích truyện ngắn "Bến quê" của Nguyễn Minh Châu