Bài 25: Những năm đầu của cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1946 -1950)

1. Kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược bùng nổ

• Nguyên nhân bùng nổ:
  • Dù đã ký hiệp định sơ bộ (6-3) và Tạm ước (14-9-46), Pháp vẫn khiêu khích chống phá ta:
    • Chiếm Hải Phòng, Lạng Sơn 11 - 46. Xung đột ở Hà Nội 12 - 46.
    • Đỉnh cao 18-12-46 buộc ta giải tán lực lượng công an và tự vệ, giao quyền kiểm soát thủ đô cho chúng.
    • 18,19-12-1946 tại làng Vạn Phúc – Hà Đông, Ban Thường Vụ Trung ương Đảng quyết định phát động toàn quốc kháng chiến.
    • Nhân dân ta buộc phải kháng chiến, đêm 19-12-46. Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến.

(19/12/1946: Phát lệnh toàn quốc kháng chiến)

• Trích đọc:

”Chúng ta muốn hòa bình, chúng ta đã nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới, vì chúng quyết tâm cướp nước ta lần nữa.

Không ! Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ.”

Hỡi đồng bào !

Chúng ta phải đứng lên!….

(Lời kêu gọi Toàn Quôc kháng chiến)

2. Đường lối chống kháng chiến chống thực dân Pháp của ta

• Toàn dân, toàn diện, trường kỳ, tự lực cánh sinh, tranh thủ sự ủng hộ của quốc tế.
• Tính chất chính nghĩa, tự vệ, tiến bộ.
• Tính nhân dân: toàn dân tham gia chiến đấu.
• Toàn diện: trên tất cả các mặt trận như quân sự, chính trị, kinh tế, văn hóa, ngoại giao

1.2. Cuộc chiến đấu ở các đô thị phía Bắc vĩ tuyến 16 (Đà Nẵng)

1. Diễn ra quyết liệt

• Mở đầu tại Hà Nội diễn ra trong hai tháng từ 19-12-1946 đến 17-12-1947 đã loại khỏi vòng chiến đấu hàng vạn tên địch, tịch thu nhiều vũ khí.
• 17-12-1947 Trung đòan Thủ đô rút về căn cứ Việt Bắc an toàn.

2. Kết quả cuộc chiến đấu trong các thành phố

• Ta giam chân địch trong thành phố để Đảng,Nhà nước và lực lượng rút về chiến khu an toàn, cuộc chiến tạm thời kết thúc, cuộc chiến đấu chuyển sang giai đoạn mới.
• Địch bị tiêu hao nhiều sinh lực, bị diệt hàng trăm tên, phương tiện chiến tranh bị tiêu hủy, âm mưu đánh úp thất bại.

1. Đảng và Chính phủ chuẩn bị cho cuộc kháng chiến lâu dài

• Chủ động tiến công địch ở thành phố để giam chân địch; đẩy mạnh hoạt động di chuyển máy móc, thiết bị, vật liệu, hàng hóa …đến nơi an toàn; đưa các cơ quan của Đảng và chính phủ lên Việt bắc, xây dựng Việt Bắc thành căn cứ kháng chiến chống Pháp; nhà nước bắt tay vào xây dựng mọi mặt để bước vào cuộc chiến đấu lâu dài.
• Ta tiến hành “ tiêu thổ kháng chiến “ (vườn không nhà trống; phá hủy cơ sở trọng yếu để chống giặc xâm lược.) chuyển đất nước sang thời chiến.
• Chính trị: chia nước thành 12 khu hành chánh quân sự.
• Quân sự: mọi người dân từ 18 đến 45 tuổi đều tham gia dân quân
• Kinh tế: khuyến khích phát triển sản xuất.

1. Thực dân Pháp tiến công căn cứ địa kháng chiến Việt Bắc

(Lược đồ chiến dịch Việt Bắc Thu Đông)

a. Âm mưu của địch:

• Sau 3 tháng, chiến tranh lan ra toàn quốc, Pháp lúng túng trong chiến lược đánh nhanh, thắng nhanh.Tháng 3-1947 Bôla -éc làm cao ủy Pháp ở Đông Dương, thành lập chính phủ bù nhìn ( Bảo Đại)
• Pháp mở cuộc tấn công quy mô lớn lên Việt Bắc để tiêu diệt chủ lực và đầu não kháng chiến của ta; phong tỏa biên giới Việt -Trung ; phá hậu phương kháng chiến, và kết thúc nhanh cuộc chiến 

b. Kế hoạch của Pháp:

• 7-10-1947: cho 12.000 quân Pháp tấn công lên Việt Bắc, nhảy dù xuống Bắc Cạn, Chợ Mới, Chợ Đồn, Cao Bằng.
• Đồng thời cho hai cánh quân làm 2 gọng kìm theo đường số 4 lên Cao Bằng và theo đường số 3 xuống bắc Cạn bao vây phía đông và bắc                            
• 9-10-1947, binh đòan hỗn hợp của Pháp từ Hà Nội ngược sông Hộng, sông Lô, sông Gâm lên Tuyên Quang, Chiêm Hóa, Đài Thị (Tuyên Quang) bao vây Việt Bắc về phía Tây
• Mở cuộc càn quét tiêu diệt lực lượng ta.

2. Quân dân ta chiến đấu bảo vệ căn cứ Việt Bắc

a. Pháp đã bất ngờ bị ta giáng trả quyết liệt:

• Bao vây, cô lập, đánh tỉa quân nhẩy dù tại Bắc cạn, Chợ Mới, chợ Đồn.
• Ta chận đánh địch trên đường số 4 tại đèo Bông Lau (30-10)
• Bẻ gãy gọng kìm: tại sông Lô trận Đoan Hùng (25-10), Chiêm Hóa.
• Truy kích địch rút chạy ở Khe Lau, vây chặt vùng chợ Chu đi Thái Nguyên, hạ tuần 12-1947 chấm dứt cuộc hành quân phiên lưu của chúng.

b. Kết quả:

• Sau 75 ngày đêm Pháp rút.Căn cứ Việt Bắc trở thành “mồ chôn quân Pháp”.
• Căn cứ Việt Bắc được giữ vững, các cơ quan đầu não của ta an tòan, ảnh hưởng của chính phủ tăng. Quân Đội được trang bị thêm vũ khí của địch.
• Bộ đội ta ngày càng trưởng thành

• Sau thất bại ở Việt Bắc, Pháp thực hiện chính sách “Dùng người Việt đánh người Việt, lấy chiến tranh nuôi chiến tranh “
• Việt Nam:  “Đánh lâu dài”
•  Quân sự: vũ trang tòan dân, đánh du kích.
•  Chính trị và ngoại giao:
  • 1948 ta bầu cử Hội đồng nhân dân cấp xã.
  • 6-1949 thống nhất Việt Minh và Hội Liên Việt.
  • 14-1-1950 Bác Hồ tuyên bố sẵn sàng đặt quan hệ ngoại giao với tất cả các nước.
• Kinh tế: ta phá hoại kinh tế địch và bảo vệ nền kinh tế dân chủ nhân dân của ta.
• Văn hóa, giáo dục: 7-1950 cải cách giáo dục phổ thông, hệ thống giáo dục 9 năm để phục vụ kháng chiến và kiến quốc

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Những năm đầu của cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1946 -1950) cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Sau tạm ước, ở miền Bắc tháng 11/1946 Pháp khiêu khích tấn công quân ta ở đâu? 

  • A. Hà Nội - Bắc Ninh
  • B. Hải Phòng - Lạng Sơn
  • C. Lạng Sơn - Thái Nguyên
  • D. Hải Phòng - Quảng Ninh

• Câu 2:

  Sau thất bại ở Việt Bắc Pháp thay đổi chiến lược như thế nào? 

  • A. Chuyển sang đàm phán với ta
  • B. Chuyển từ đánh nhanh, thắng nhanh sang đánh lâu dài
  • C. Từng bước rút về nước
  • D. Cầu viện quân Mĩ

Câu 3 - Câu 5: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Những năm đầu của cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1946 -1950) để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Bài tập Thảo luận 2 trang 109 SGK Lịch sử 9 Bài 25

Bài tập 1.1 trang 87 SBT Hóa học 9

Bài tập 1.2 trang 87 SBT Lịch Sử 9

Bài tập 1.3 trang 87 SBT Lịch Sử 9

Bài tập 1.4 trang 87 SBT Lịch Sử 9

Bài tập 1.5 trang 88 SBT Lịch sử 9

Bài tập 1.6 trang 1.6 SBT Lịch Sử 9

Bài tập 2 trang 89 SBT Lịch Sử 9

Bài tập 3 trang 89 SBT Lịch Sử 9

Bài tập 4 trang 89 SBT Lịch Sử 9

Bài tập 5 trang 90 SBT Lịch Sử 9

Bài tập 6 trang 91 SBT Lịch Sử 9

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử Chúng tôi sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!