Bài 12: Nước Đức giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918-1939)

a. Hoàn cảnh lịch sử

• Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, Đức là nước bại trận, bị chiến tranh tàn phá nghiêm trọng
• Mâu thuẫn xã hội gay gắt.
• Cuộc cách mạng dân chủ tư sản tháng 11/1918 đã lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế, thiết lập chế độ cộng hòa tư sản (Cộng hòa Vaima).
• Tháng 6/1919 hòa ước Véc-xai được ký kết. Nước Đức phải chịu những điều kiện hết sức nặng nề, trở nên kiệt quệ và rối loạn chưa từng thấy.
• Với hòa ước Véc-xai, nước Đức mất hết 1/8 đất đai, gần 1/12 dân số, 1/3 mỏ sắt, gần 1/3 mỏ than, 2/5 sản lượng gang, gần 1/3 sản lượng thép và gần 1/7 diện tích trồng trọt.
• Đức phải bồi thường một khoản chiến phí là 100 tỷ mác.
• Đồng Mác sụt giá nghiêm trọng. Năm 1914, 1 đô la Mĩ tương đương 4,2 mác; tháng 9/1923: 1 đô la tương đương 98.860.000 mác.
• Đời sống giai cấp công nhân và nhân dân lao động khốn quẫn. Phong trào cách mạng bùng nổ và ngày càng dâng cao những năm 1918-1923

b. Diễn biến

• Từ 1919 - 1923 phong trào cách mạng tiếp tục dâng cao dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng Cộng sản Đức.
• Đỉnh cao: nổi dậy của công nhân Ba-vi-e (4-1949), thành lập Cộng Hoà Ba-vi-e…
• Từ 10/1923 cao trào cách mạng tạm lắng do sự đàn áp của chính quyền tư sản.

• Từ cuối năm 1923 kinh tế, chính trị, xã hội Đức ổn định.

a. Về kinh tế

• Từ năm 1925, sản xuất công nghiệp Đức phát triển mạnh và đến năm 1929 đã vượt qua Anh, Pháp, đứng đầu châu Âu.
• Quá trình tập trung sản xuất diễn ra mạnh, các tập đoàn tư bản lớn xuất hiện, thâu tóm các ngành kinh tế chính.
• Giai cấp tư sản Đức đã sử dụng những khoản tiền vay của Mĩ, Anh thông qua các kế hoạch Đao-ét (1924) và Yơng (1929) để ổn định tài chính, khôi phục công nghiệp và nâng cao năng lực sản xuất. Thực chất của các kế hoạch này là dọn đường cho tư bản nước ngoài, nhất là tư bản Mĩ, có thể đầu tư rộng rãi vào Đức.
• Từ năm 1924 - 1929, các nước đầu tư của Đức khoảng 10 - 15 tỉ mác, trong đó 70 % là của Mĩ.

b. Chính trị

• Về đối nội: chế độ cộng hòa Vaima được củng cố, quyền lực của giới tư bản độc quyền được tăng cường. Đàn áp phong trào đấu tranh của công nhân, công khai tuyên truyền tư tưởng phục thù cho nước Đức.
• Về đối ngoại: vị trí quốc tế của Đức được phục hồi. Đức tham gia Hội Quốc liên, ký kế một số Hiệp ước với các nước tư bản châu Âu và Liên Xô.

a. Khủng hoảng kinh tế và quá trình Đảng Quốc xã lên cầm quyền

• Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới cuối năm 1929 đã giáng đòn nặng nề làm kinh tế - chính trị - xã hội, Đức khủng hoảng trầm trọng.
• Để đối phó lại khủng hoảng, giai cấp tư sản cầm quyền quyết định đưa Hit-le thủ lĩnh Đảng Quốc xã Đức lên nắm chính quyền.
• Đứng đầu Đảng Quốc xã là Hít le:
  • Công khai tuyên truyền tư tưởng phục thù cho nước Đức.
  • Chống cộng sản đặt Đảng Cộng sản ra ngoài vòng pháp luật và phân biệt chủng tộc.
  • Phát xít hoá bộ máy nhà nước.
  • Thiết lập nền chuyên chính độc tài do Hit-le làm thủ lĩnh tối cao và tuyệt đối.
  • Đảng Cộng sản Đức kiên quyết đấu tranh song không ngăn cản được quá trình ấy.
  • Ngày 30/1/1933, Hit-le lên làm Thủ tướng. Chủ nghĩa phát xít thắng thế ở Đức.

b. Nước Đức trong thời kỳ Hit-le cầm quyền (1933 - 1939) 

• Trong thời kỳ cầm quyền (1933 - 1939) Hit-le đã thực hiện các chính sách tối phản động về chính trị, xã hội, đối ngoại.
• Chính trị
  • Công khai khủng bố của Đảng phái dân chủ tiến bộ, đặt Đảng Cộng sản ra ngoài vòng pháp luật.
  • Thủ tiêu nền cộng hòa Viama, thiết lập nền chuyên chính độc tài do Hit-le làm thủ lĩnh tối cao và tuyệt đối.
  • Tháng 2/1933, chính quyền phát xít Đức dựng lên “vụ đốt cháy nhà Quốc hội” để lấy cớ khủng bố, tàn sát những người cộng sản. Năm 1934 Tổng thống Hin-đen-bua qua đời. Hit-le tuyên bố hủy bỏ hoàn toàn nền cộng hòa Vaima, thay vào đó là nền “Chuyên chế độc tài khủng bố công khai” mà Hit-le là thủ lĩnh tối cao và tuyệt đối.
  • Năm 1934 Hit lexưng là quốc trưởng suốt đời.
• Kinh tế
  • Tổ chức nền kinh tế theo hướng tập trung mệnh lệnh, phục vụ nhu cầu quân sự.
  • Thành lập Hội đồng kinh tế (7-1933), phục hồi công nghiệp, nhất là công nghiệp quân sự, giao thông vận tải, giải quyết thất nghiệp…
• Đối ngoại: chuẩn bị chiến tranh
• Nước Đức tuyên bố rút khỏi Hội Quốc liên để được tự do hành động.
• Ra lệnh tổng động viên quân dịch (1935), xây dựng nước Đức trở thành một trại lính khổng lồ.
• Ký với Nhật Bản “Hiệp ước chống Quốc tế Cộng sản” hình thành khối phát xít Đức - Italia - Nhật Bản.
• Mục tiêu: Nhằm tiến tới phát động cuộc chiến tranh để phân chia lại thế giới.

Qua bài học này các em cần nắm được các nội dung sau:

• Nước Đức và cao trào cách mạng 1918 - 1923
• Những năm ổn định tạm thời (1924 - 1929)
• Nước Đức trong những năm (1929 - 1939)

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử 11 Bài 12 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Hòa ước Vecxai được kí kết vào thời gian nào: 

  • A. Tháng 6/1919
  • B. Tháng 7/1919
  • C. Tháng 5/1919
  • D. Tháng 4/1919

• Câu 2:

  Thời gian và sự kiện đánh dấu sự mở đầu cách mạng của Đức

  • A. 11/3/1918 với cuộc khởi nghĩa của các thủy thủ ở Ki-en
  • B. 3/11/1918 với cuộc khởi nghĩa của các thủy thủ ở Ki-en
  • C. 5/11/1918 với cuộc lật đổ vua Vin-hem II
  • D. 11/11/1918 với cuộc khởi nghĩa ở Vaima

Câu 3 - Câu 5: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử 11 Bài 12 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Bài tập Thảo luận trang 66 SGK Lịch sử 11 Bài 12

Bài tập Thảo luận trang 68 SGK Lịch sử 11 Bài 12

Bài tập 1.1 trang 66 SBT Lịch Sử 11

Bài tập 1.2 trang 66 SBT Lịch Sử 11

Bài tập 1.3 trang 66 SBT Lịch Sử 11

Bài tập 1.4 trang 66 SBT Lịch Sử 11

Bài tập 1.5 trang 66 SBT Lịch Sử 11

Bài tập 1.6 trang 66 SBT Lịch Sử 11

Bài tập 1.7 trang 66 SBT Lịch Sử 11

Bài tập 1.8 trang 66 SBT Lịch Sử 11

Bài tập 3 trang 68 SBT Lịch Sử 11

Bài tập 4 trang 68 SBT Lịch Sử 11

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử Chúng tôi sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!