Cuộc cách mạng khoa học - công nghệ có vai trò đặc biết quan trọng đối với sự phát triển của thế giới, tác động đến mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội, trong đó góp phần thúc đẩy toàn cầu hóa. Xu thế toàn cầu hóa là gì? và ảnh hưởng của nó như thế nào? sẽ được giải đáp qua bài học dưới đây.
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Cuộc cách mạng khoa học công nghệ
1. Nguồn gốc và đặc điểm
- Nguồn gốc
- Do đòi hỏi của cuộc sống và của sản xuất, nhằm đáp ứng nhu cầu vật chất và tinh thần ngày càng cao của con người.
- Do sự bùng nổ dân số, sự vơi cạn tài nguyên thiên nhiên
- Cuộc cách mạng khoa học- kỹ thuật lần thứ nhất là tiền đề thúc đẩy cách mạng khoa học- kỹ thuật lần II và cách mạng công nghệ bùng nổ.
- Đặc điểm
- Khoa học - kỹ thuật trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp.
- Mọi phát minh kỹ thuật đều bắt nguồn từ nghiên cứu khoa học.
- Khoa học gắn liền với kỹ thuật, khoa học đi trước mở đường cho kỹ thuật.
- Kỹ thuật lại đi trước mở đường cho sản xuất.
- Khoa học tham gia trực tiếp vào sản xuất, là nguồn gốc chính của những tiến bộ kỹ thuật và công nghệ.
2. Những thành tựu tiêu biểu
- Thành tựu
- Khoa học cơ bản:
- Có nhiều phát minh lớn trong các lĩnh vực Toán, Lý, Hóa, Sinh…, con người đã ứng dụng cải tiến kỹ thuật, phục vụ sả xuất và cuộc sống .
- 3/1997, các nhà khoa học đã tạo ra cừu Đôli sinh ra bằng phương pháp sinh sản vô tính
- 6/2000 các nhà khoa học Anh, Pháp, Đức, Mĩ, Nhật Bản và Trung Quốc công bố “Bản đồ gen người ".
- Lĩnh vực công nghệ:
- Công cụ sản xuất mới: máy tính điện tử, máy tự động, hệ thống máy tự động, robot...
- Năng lượng mới: nguyên tử, nhiệt hạch, mặt trời, thủy triều, gió…
- Vật liệu mới: pô-ly-me, vật liệu tổ hợp composite, gốm cao cấp (siêu bền, siêu cứng, siêu dẫn)…
- Công nghệ sinh học: có những đột phá phi thường trong công nghệ di truyền tế bào, vi sinh, enzim… góp phần giải quyết nạn đói, chữa bệnh.
- Nông nghiệp: tạo được cuộc cách mạng xanh trong nông nghiệp: cơ khí hóa, điện khí hóa.. lai tạo giống mới, không sâu bệnh, nhờ đó con người đã khắc phục được nạn đói.
- Giao thông vận tải - Thông tin liên lạc: máy bay siêu âm, tàu hỏa siêu tốc, cáp sợi thủy tinh quang dẫn, … truyền hình trực tiếp, điện thoại di động.
- Chinh phục vũ trụ: vệ tinh nhân tạo, thám hiểm mặt trăng, du hành vũ trụ…, phóng thành công vệ tinh nhân tạo (1957); con người bay vào vũ trụ (1961); con người đặt chân lên mặt trăng ( 1969).
- Công nghệ thông tin phát triển và bùng nổ mạnh trên toàn cầu, mạng thông tin máy tính toàn cầu (Internet) ứng dụng sâu rộng trong mọi ngành kinh tế và xã hội.
- Khoa học cơ bản:
- Tác động
- Tích cực
- Tăng năng suất lao động, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của con người.
- Thay đổi cơ cấu dân cư, chất lượng nguồn nhân lực, đòi hỏi mới về giáo dục, đào tạo.
- Thúc đẩy xu thế toàn cầu hóa.
- Tiêu cực: ô nhiễm môi trường, tai nạn lao động và giao thông, các dịch bệnh mới, chế tạo vũ khí hủy diệt đe dọa sự sống trên hành tinh.
- Tích cực
1.2. Xu thế toàn cầu hóa và ảnh hưởng của nó
- Hệ quả của cuộc cách mạng khoa học – công nghệ từ đầu những năm 80 của thế kỉ XX, trên thế giới đã diễn ra xu thế toàn cầu hóa.
- Bản chất: là quá trình tăng lên mạnh mẽ những mối liên hệ, những ảnh hưởng tác động lẫn nhau, phụ thuộc lẫn nhau của tất cả các khu vực, các quốc gia, dân tộc trên thế giới.
- Biểu hiện của toàn cầu hóa:
- Sự phát triển nhanh chóng của quan hệ thương mại quốc tế.
- Sự phát triển và tác động to lớn của các công ty xuyên quốc gia.
- Sự sáp nhập và hợp nhất các công ty thành những tập đoàn lớn
- Sự ra đời của các tổ chức liên kết kinh tế, thương mại, tài chính quốc tế và khu vực
=> Là xu thế khách quan không thể đảo ngược.
- Ảnh hưởng của xu thế toàn cầu hóa
- Tích cực
- Thúc đẩy nhanh chóng sự phát triển và xã hội hóa của lực lượng sản xuất, đưa lại sự tăng trưởng cao (nửa đầu thế kỷ XX, GDP thế giới tăng 2,7 lần, nửa cuối thế kỷ tăng 5,2 lần).
- Góp phần chuyển biến cơ cấu kinh tế, đòi hỏi cải cách sâu rộng để nâng cao tính cạnh tranh và hiệu quả của nền kinh tế.
- Tiêu cực
- Trầm trọng thêm bất công xã hội và đào sâu hố ngăn cách giàu nghèo
- Làm cho mọi mặt của cuộc sống con người kém an toàn, tạo ra nguy cơ đánh mất bản sắc dân tộc và độc lập tự chủ của các quốc gia.
- Tích cực
-> Toàn cầu hóa vừa là thời cơ, cơ hội lớn cho các nước phát triển mạnh, đồng thời cũng tạo ra những thách thức lớn đối với các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam.
2. Luyện tập và củng cố
Các em cần nắm vững kiến thức về:
- Nguồn gốc, đặc điểm của cuộc cách mạng khoa học - công nghệ
- Xu thế toàn cầu hóa và những tác động của nó
2.1. Trắc nghiệm
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử 12 Bài 10 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
-
- A. Nước Mĩ
- B. Nhật Bản
- C. Nước Anh
- D. Liên Xô
-
- A. Bùng nổ dân số, tài nguyên cạn kiệt
- B. Kế thừa những thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp ở thế kỉ XVIII - XIX
- C. Nhu cầu đời sống vật chất và tinh thần của con người ngày càng cao
- D. Yêu cầu của việc chạy đua vũ trang trong thời kì "chiến tranh lạnh"
-
- A. Lĩnh vực kinh tế
- B. Lĩnh vực khoa học
- C. Lĩnh vực kĩ thuật
- D. Lĩnh vực công nghệ
Câu 4 - Câu 10: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online
2.2. Bài tập SGK
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử 12 Bài 10 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Bài tập 1 trang 70 SGK Lịch sử 12
Bài tập 2 trang 70 SGK Lịch sử 12
Bài tập Thảo luận trang 69 SGK Lịch sử 12 Bài 10
Bài tập Thảo luận trang 70 SGK Lịch sử 12 Bài 10
Bài tập 1 trang 50 SBT Lịch sử 12 Bài 10
Bài tập 2 trang 52 SBT Lịch sử 12 Bài 10
Bài tập 3 trang 53 SBT Lịch sử 12 Bài 10
Bài tập 4 trang 53 SBT Lịch sử 12 Bài 10
3. Hỏi đáp Bài 10 Lịch sử 12
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử Chúng tôi sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
