Đề kiểm tra HK2 môn Ngữ văn lớp 11 năm 2018-2019, Trường THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm

Câu hỏi Tự luận (7 câu):

• Câu 1:

  Mã câu hỏi: 85602

  Phần 1: Đọc - hiểu (4,0 điểm)

  Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu nêu dưới:

  Con tôi sẽ phải học tất cả những điều này. (…) Rằng cứ mỗi một kẻ thù ta gặp ở nơi này thì ở nơi khác ta lại tìm thấy một người bạn (…)

  Xin hãy dạy cho cháu cách chấp nhận thất bại và cách tận hưởng niềm vui chiến thắng. Xin hãy dạy cho cháu tránh xa sự đố kị. Xin dạy cho cháu biết được bí quyết của niềm vui thầm lặng. Dạy cho cháu rằng những kẻ hay bắt nạt người khác là những kẻ dễ bị đánh bại nhất….

  Xin dạy cho cháu biết đến thế giới diệu kì của sách, nhưng cũng để cho cháu đủ thời gian để lặng lẽ suy tư về sự bí ẩn muôn thuở của cuộc sống: đàn chim tung cánh trên bầu trời, đàn ong bay lượn trong nắng, và những bông hoa nở ngát trên đồi xanh....

  Ở trường, xin thầy hãy dạy cho cháu biết chấp nhận thi rớt còn vinh dự hơn gian lận khi thi. Xin hãy tạo cho cháu có niềm tin vào ý kiến riêng của bản thân, cho dù tất cả mọi người xung quanh đều cho rằng ý kiến ấy là không đúng….

  Xin hãy dạy cho cháu biết cách đối xử dịu dàng với những người hòa nhã và cứng rắn đối với kẻ thô bạo. Xin tạo cho cháu sức mạnh để không chạy theo đám đông khi tất cả mọi người đều chạy theo thời thế.

  Xin hãy dạy cho cháu biết phải lắng nghe tất cả mọi người nhưng cũng xin thầy dạy cho cháu cần phải sàng lọc những gì nghe được qua một tấm lưới chân lí để cháu chỉ đón nhận những gì tốt đẹp mà thôi.

  Xin hãy dạy cho cháu biết cách mỉm cười khi buồn bã…. Xin hãy dạy cho cháu biết rằng không có sự xấu hổ trong những giọt nước mắt. (…)

  Xin hãy dạy cho cháu rằng có thể bán cơ bắp và trí tuệ cho người ra giá cao nhất nhưng không bao giờ được để cho ai ra giá mua trái tim và tâm hồn mình.

  (…)

  Đây quả là một yêu cầu quá lớn, tôi biết, thưa thầy, nhưng xin thầy cố gắng hết sức mình…. Con trai tôi là một cậu bé tuyệt  vời.

  (Trích Thư của tổng thống Mĩ A.Lin-côn gửi thầy hiệu trưởng của con trai mình,

  trong Những câu chuyện về người thầy, NXB Trẻ, TP Hồ Chí Minh, 2004)

• Câu 2:

  Mã câu hỏi: 85603

  Đoạn trích được viết theo phong cách ngôn ngữ nào?

  Xem đáp án

  Đoạn trích thuộc phong cách ngôn ngữ sinh hoạt.

• Câu 3:

  Mã câu hỏi: 85604

  Xác định 01 biện pháp tu được sử dụng trong đoạn trích. Nêu hiệu quả sử dụng của biện pháp tu từ đó.

  Xem đáp án

  • HS cần nêu được 01 biện pháp tu từ  trong những biện pháp tu từ sau:
    • Phép lặp từ ngữ: Xin hãy, Xin thầy hãy dạy cho cháu…
    • Phép lặp cú pháp: Xin thầy hãy…nhưng…cũng…
    • Liệt kê: chấp nhận thất bại; tận hưởng niềm vui chiến thắng; biết đến thế giới kì diệu của sách; lặng lẽ suy tư...chấp nhận thi rớt; biết lắng nghe….
    • Ẩn dụ: tấm lưới chân lí (sự tiếp nhận  chân lí có sàng lọc), cơ bắp và trí tuệ (sức lao động), trái tim và tâm hồn (nhân cách, phẩm hạnh).
  • Hiệu quả của các biện pháp tu từ:
    • Phép lặp từ ngữ, cú pháp, liệt kê: nhấn mạnh những mục đích giáo dục mà Lin-côn muốn người thầy đạt tới, thể hiện niềm mong mỏi của người cha, tạo giọng điệu tha thiết, phù hợp với lời văn của một bức thư.
    • Phép ẩn dụ: tạo cho lời văn có hình ảnh, hàm súc, thể hiện tư duy sắc sảo của người viết,  có sức gợi và dễ tác động tới người nghe.

• Câu 4:

  Mã câu hỏi: 85605

  Anh/chị hiểu như thế nào về câu: Xin hãy dạy cho cháu rằng có thể bán cơ bắp và trí tuệ cho người ra giá cao nhất nhưng không bao giờ được để cho ai ra giá mua trái tim và tâm hồn mình.?

  Xem đáp án

  • HS có thể diễn đạt theo những cách khác nhau nhưng cần đạt được những nội dung cơ bản sau:
    • Cơ bắp và trí tuệ: sức lao động giúp nuôi sống bản thân mỗi người, cải thiện cuộc sống, đem lại vị thế, hạnh phúc cho con người.
    • Trái tim và tâm hồn: nhân cách, lương tâm của mỗi con người.
    • ⇒ Ý kiến trên thể hiện quan điểm giáo dục đúng đắn: Nền giáo dục hiện đại cần dạy cho thế hệ trẻ một cái đầu tỉnh táo khôn ngoan, biết nhận đúng giá trị sức lao động của mình và tìm ra người trả giá tương xứng với giá trị ấy. Đồng thời cũng nhấn mạnh việc giáo dục nhân cách, biết gìn giữ tâm hồn trong sáng của con người trong mọi hoàn cảnh.

• Câu 5:

  Mã câu hỏi: 85606

  Nêu 02 phẩm chất mà A.Lin-côn muốn người thầy giáo dục cho con trai mình qua đoạn trích trên.

  Theo anh/chị, phẩm chất nào là quan trọng hơn cả đối với tuổi trẻ hiện nay? Hãy viết đoạn văn (7-10 dòng) trình bày quan điểm của bản thân về phẩm chất đó?

  Xem đáp án

  • 1. HS nêu được 02 trong số các phẩm  chất sau:
    • Quảng đại, không đố kị, hẹp hòi.
    • Ham đọc sách.
    • Trung thực
    • Có bản lĩnh, chính kiến.
    • Biết lắng nghe.
    • Quí trọng sức lao động.
    • Có ý thức giữ nhân cách, lương tâm…
  • HS viết đoạn văn cần đảm bảo yêu cầu:
    • Dung lượng : 7-10 dòng.
    • Nội dung: có thể chọn một trong các phẩm chất đã nêu, trình bày theo trình tự: biểu hiện (có dẫn chứng), sự cần thiết, ý nghĩa  của phẩm chất đó và rút ra bài học... kiến giải hợp lý, có sức thuyết phục và có liên hệ thực tế.

• Câu 6:

  Mã câu hỏi: 85607

  Phần 2: Làm văn (6,0 điểm):

• Câu 7:

  Mã câu hỏi: 85608

  Cảm nhận về bức tranh thiên nhiên và tâm trạng của cái tôi trữ tình qua đoạn thơ sau:

  Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp,

  Con thuyền xuôi mái nước song song,

  Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả;

  Củi một cành khô lạc mấy dòng.

  (…)

  Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,

  Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa.

  Lòng quê dợn dợn vời con nước,

  Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.

  (Trích Tràng giang - Huy Cận, SGK Ngữ văn 11, tập 2, Nhà xuất bản giáo dục)

  Xem đáp án

  • Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận, có đủ ba phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài theo đúng chức năng nhiệm vụ mỗi phần.
  • Xác định đúng vấn đề nghị luận: Bức tranh thiên nhiên và tâm trạng của cái tôi trữ tình.
  • Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng.
    • Mở bài:
      • Giới thiệu tác giá, tác phẩm, hoàn cảnh ra đời của bài thơ, vị trí, trích dẫn đoạn thơ.
      • Nêu luận đề: Bức tranh tràng giang mênh mang, vô tận, hùng vĩ, sự vật bé nhỏ, lạc loài.
      • Tâm trạng của cái tôi trữ tình: cô đơn, bơ vơ, nỗi sầu nhân thế và tình thương nhớ quê hương da diết.
    • Thân bài:
    • HS có thể triển khai bài viết theo nhiều cách khác nhau nhưng phải đáp ứng những nội dung cơ bản sau:
      • Khổ 1
        • Bức tranh thiên nhiên: không gian sông nước mênh mang (Sóng gợn tràng giang, nước… trăm ngả); Hình ảnh cõi nhân thế (Con thuyền xuôi mái, thuyền về nước lại, củi ... lạc mấy dòng). Tương quan đối lập: Không gian tràng giang bao la >< thế giới của cõi nhân sinh bé nhỏ, đơn côi. 
        • Tâm trạng cô đơn, lẻ loi, mối sầu trăm ngả của nhân vật trữ tình giữa trời đất.
        • Nghệ thuật: Đối lập, đối cấu trúc, thanh điệu, từ láy, đảo cú pháp, sử dụng từ ngữ tăng cấp, hình ảnh cổ điển và hiện đại…
      • Khổ 2
        • Thiên nhiên hùng vĩ, tráng lệ (Lớp lớp mây chất chồng thành núi bạc, cánh chim nhỏ làm cho bầu trời thêm mênh mang.)
        • Tâm trạng của cái tôi trữ tình: cảm giác bơ vơ, nhỏ nhoi đến tội nghiệp, lòng nhớ quê dâng trào theo con nước triều dâng mà không cần khói sóng.
        • Nghệ thuật: Phép đối, dấu hai chấm giữa dòng thơ, từ láy, thi liệu và bút pháp mang đậm màu sắc cổ điển nhưng có sáng tạo, mang màu sắc độc đáo của thơ Mới.
      • Đánh giá chung
        • Bức tranh thiên nhiên mênh mang, đậm nét cổ kính, chất Đường thi nhưng gần gũi, gợi linh hồn quê hương xứ sở.
        • Đi suốt hai khổ thơ là nỗi buồn triền miên vô tận của cái tôi trữ tình. Nỗi buồn đó là tiêu biểu của cả thế hệ trí thức sống trong những tháng năm ngột ngạt dưới thời Pháp thuộc, sống trên quê hương mà vẫn nhớ quê hương, là biểu hiện tình cảm yêu nước thầm kín mà tha thiết của nhà thơ. Vì thế, đó là nỗi buồn trong sáng, góp phần làm phong phú thêm cho tâm hồn bạn đọc mọi thời đại.
        • Nghệ thuật: Yếu tố cổ điển kết hợp màu sắc hiện đại.
    • Kết bài:
      • Khẳng định vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên mang dấu ấn của một nhà Thơ Mới, thấm đẫm nỗi buồn của cái tôi Thơ Mới.
      • Tình yêu thiên nhiên, yêu non sông đất nước, nỗi sầu nhân thế của Huy Cận mãi mãi chạm tới trái tim của độc giả mọi thời đại.
  • Sáng tạo: Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.
  • Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu.