Đề kiểm tra HK2 môn Ngữ văn lớp 11 năm 2017-2018, Trường THPT Nguyên Bình

Câu hỏi Tự luận (8 câu):

• Câu 1:

  Mã câu hỏi: 84570

  Phần 1: Đọc - Hiểu (3 điểm)

   Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:

  Tấm và Cám là hai chị em cùng cha khác mẹ. Mồ côi cha mẹ sớm, Tấm phải sống với dì ghẻ và cô em cùng cha khác mẹ tên là Cám. Tấm vất vả, khổ cực, làm việc luôn tay còn Cám thì được cưng chiều, chỉ biết rong chơi.

  Một hôm, Tấm và Cám cùng đi hớt tép và ai hớt được nhiều sẽ có yếm đỏ. Cám mải rong chơi, không có tép nên đã lừa trút hết giỏ tép đầy của Tấm. Tấm khóc. Bụt hiện lên bảo xem trong giỏ có gì không. Tấm tìm thấy một con cá bống. Tấm nuôi cá bống, mỗi ngày cho bống ăn cơm. Mẹ con Cám biết được liền lừa Tấm đi xa để ở nhà giết thịt cá bống. Tấm lại khóc. Bụt hiện lên bảo Tấm tìm xương cá bỏ vào bốn cái lọ đem chôn dưới chân giường.

  Ngày hội làng, dì ghẻ trộn gạo lẫn thóc, bắt Tấm phải ở nhà nhặt xong mới được đi xem. Tấm tủi thân ngồi khóc. Bụt hiện lên sai chim sẻ nhặt thóc giúp Tấm rồi bảo Tấm đào bốn cái lọ dưới chân giường lên để láy quần áo đẹp đi xem hội và một cn ngựa để cưỡi.Tấm đi qua cầu, chẳng may đánh rơi một chiếc giày xuống nước, mò mãi không được. Khi ngựa của vua đi qua cứ đứng lại, vua liền sai quân lính xuống mò thì vớt lên một chiếc giày xinh đẹp. Vua truyền lệnh ai ướm vừa sẽ cưới làm vợ. Mọi người thi nhau ướm thử, kể cả mẹ con Cám. Tới lượt Tấm, chiếc giày vừa như in cùng với chiếc giày trong túi Tấm. Tấm trở thành hoàng hậu.

  Nhân ngày giỗ bố, Tấm xin phép vua về thăm nhà. Dì ghẻ lập mưu lừa Tấm trèo lên cây hái cau rồi đốn cây giết Tấm để Cám vào cung thay chị. Tấm chết hóa thành chim vàng anh ngày nào cũng ở bên vua. Mẹ con Cám liền giết vàng anh, bỏ lông ra góc vườn. Nơi ấy lại mọc lên hai cây xoan đào. Vua thích hai cây xoan đào, liền mắc võng nằm ngủ. Mẹ con Cám liền chặt hai cây xoan đóng thành khung cửi. Lúc Cám dệt vải, khung cửi kêu tiếng Tấm, Cám sợ hãi, đem đốt khung cửi rồi đổ tro đi thật xa. Nơi ấy lại mọc lên một cây thị xanh tốt nhưng chỉ có duy nhất một quả và ở tít trên cao. Bà cụ đi chợ trông thấy yêu mến quả thị liền bảo thị về ở với bà. Quả thị trên cao rơi vào túi bà. Bà đem quả thị về nhà.Tấm từ trong quả htij chui ra, nấu cơm, nấu nước, dọn dẹp giúp bà cụ. Bà cụ rình bắt được, bà xé vỏ quả thị đi. Từ đó, Tấm sống với bà cụ như hai mẹ con.

  Một hôm nhà vua kinh lí đi qua, thấy trầu giống Tấm têm ngày trước liền gọi hỏi. Vua nhận ra Tấm liền rước Tấm về cung. Cám thấy chị đẹp hơn xưa, sinh lòng ghen ghét. Tấm chỉ cho Cám cách làm da trắng. Cám làm theo và chết. Tấm lấy xác Cám làm mắm và gửi đến cho dì . Và dì ăn mắm đó và khen ngon, tuy nhiên khi biết đó là mắm của con mình, thì mẹ Cám cũng chết theo.

                                                                                                                ( Truyện cổ tích Tấm Cám)

• Câu 2:

  Mã câu hỏi: 84571

  Xác định phương thức biểu đạt và phong cách ngôn ngữ của văn bản trên. (0.5 điểm)

  Xem đáp án

  • Phương thức biểu đạt: Tự sự.
  • Phong cách ngôn ngữ: Nghệ thuật.

• Câu 3:

  Mã câu hỏi: 84572

  Bản chất của mâu thuẫn và xung đột trong truyện “Tấm Cám” là gì? (0.5 điểm)

  Xem đáp án

  • Bản chất của mâu thuẫn và xung đột trong truyện “Tấm Cám” là:
    • Mâu thuẫn và xung đột trong gia đình phụ quyền thời cổ (dì ghẻ >< con chồng).
    • Mâu thuẫn giữa thiện và ác.

• Câu 4:

  Mã câu hỏi: 84573

  Tấm đã mấy lần hóa thân và đó là những gì? (0.5 điểm)

  Xem đáp án

  Tấm đã trải qua ba lần hóa thân, đó là: chim vàng anh, cây xoan đào, cây thị.

• Câu 5:

  Mã câu hỏi: 84574

  Liệt kê các yếu tố thần kì được sử dụng trong câu truyện. (0.5 điểm)

  Xem đáp án

  • Liệt kê các yếu tố thần kì được sử dụng trong câu truyện:
    • Nhân vật Bụt, xương cá bống và những lần biến hóa của nhân dân chính.

• Câu 6:

  Mã câu hỏi: 84575

  Viết một kết thúc khác cho truyện “Tấm Cám”. (1 điểm)

  Xem đáp án

  • Tùy cách viết và cách diễn đạt giáo viên sẽ cho điểm phù hợp.
    • Trình bày tốt, diễn đạt lôi cuốn (1.5 điểm).
    • Trình bày khá (1 điểm).
    • Không viết đoạn, chỉ liệt kê (0 điểm).

• Câu 7:

  Mã câu hỏi: 84576

  Phần 2: Làm văn (7.0 điểm)

  Dựa vào nội dung phần đọc - hiểu, hãy viết đoạn văn ( khoảng 200 chữ ) văn bàn về sự ích kỉ và lòng tham của con người trong cuộc sống. (2.0 điểm).

  Xem đáp án

  • Nêu vấn đề cần nghị luận: lòng tham và sự ích kỉ.
    • Giải thích 
    • Nguyên nhân 
    • Hậu quả 
    • Khắc phục 
    • Phê phán
    • Liên hệ bản thân 
  • Diễn đạt tốt và dẫn chứng phù hợp  
  • Lưu ý: Viết dưới hình thức đoạn văn. Thí sinh viết bài văn thì không tính điểm.

• Câu 8:

  Mã câu hỏi: 84577

  Cảm nhận về bài thơ “Chiều tối” của Hồ Chí Minh. (5.0 điểm).

  Xem đáp án

  • Mở bài
    • Không gian và thời gian vào buổi hoàng hôn trong Nhật kí trong tù được miêu tả qua một số bài thơ: Hoàng hôn, Chiều tối, Cảnh chiều hôm, Xế chiều… Nhưng trong những bức tranh có phần ảm đạm đó, sinh hoạt của con người, niềm tin yêu lạc quan, vẻ tươi sáng vẫn được thể hiện rõ nét, nhất là trong bài thơ “Chiều tối”.
    • Ghi lại bài thơ.
  • Thân bài
    • Tổng:
      • Bài thơ lấy cảm hứng trên đường chuyển lao. Trời sắp tối, người tù bị giải đi giữa một miền núi.
      • Tấm lòng yêu người, yêu cuộc sống luôn luôn vượt qua những bước gian truân của tác giả để toát lên từ bức tranh Chiều tối này.
    • Phân:
      • Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh một ngày sắp hết.
        • Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,
        • Sau một ngày kiếm ăn, chim chiều mỏi mệt, tìm khu rừng cây quen thuộc để ngủ qua đêm. Chim mỏi về rừng báo hiệu ngày tàn, nhường chỗ cho bóng đêm. Nhưng người đi đường vẫn chưa được dừng bước, không rõ đi đến đâu, cũng không biết bao giờ có dược chốn ngủ như những cánh chim kia.
        • Một nỗi u hoài man mác dâng lên trong lòng người đi: tình cảnh mất tự do giữa đất khách quê người, cảnh vật gợi vẻ ảm đạm của một buổi chiều tàn.
      • Bầu trời buổi chiều tối còn vương lại một chút ánh sáng nhạt mờ, vừa đủ cho nhà thơ nhận ra một chòm mây lẻ loi đang lững lờ trôi: Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không;
        • Cảnh đẹp như một bức tranh thúy mặc nhưng cũng thật buồn, càng khơi gợi nỗi cô đơn của người đi đường. Hơn nữa, đây còn là một người tù phải cất bước dù đã mỏi mệt suốt một ngày dài.
        • Hai câu thơ tả cảnh nhưng thật gợi tình, như kín đáo giãi bày một tâm trạng, một nỗi niềm.
      • Nhưng giữa cảnh núi rừng mênh mông trùng điệp đang chìm dần vào bóng tối, nổi bật một đốm lửa hồng soi hình bóng của một cô gái lao động: Cô em xóm núi xay ngô tối, / Xay hết, lò than đã rực hồng.
        • Bên cạnh con đường miền núi có một xóm nhà nhỏ, có lè thưa thớt. Cảnh thật bình thường, nhưng ngay lúc đó người tù chợt nhìn thấy một hình ảnh gây xúc động mãnh liệt: cô gái nhỏ xay ngô và ánh lửa hồng của lò than. Đó là hình ảnh bình dị về cuộc sống bình thường của người lao động. Sau một ngày làm việc ở ngoài đồng, chắc là rất vất vả, những người nông dân trở về nhà để ăn tối và nghỉ ngơi. Cô gái nhỏ này hẳn là con hoặc em gái trong gia đình, chuẩn bị bữa ăn cho những người sắp trở về. Hình ảnh cô gái nhỏ xay ngô và hình ảnh ngọn lửa xuất hiện trong bóng chiều chập choạng thật đơn sơ, giản dị, nhưng cũng thật đẹp, đáng yêu và ấm lòng.
        • Nhận ra những chi tiết của bức tranh đó, nhà thơ thực sự cảm động và thông cảm với cuộc sống của người lao động: nghèo, vất vả, nhưng ấm cúng và lạc quan. Đóng lại bài thơ bằng một từ “hồng” đầy sức nặng, nhà thơ như muốn ấp ủ ngọn lửa hồng ấy trong trái tim mình, vui sướng vì ngọn lửa của cuộc sống bình dị luôn sáng ấm.
      • Bài thơ đã kết hợp một cách hài hòa bút pháp cổ điển và hiện đại. Cảnh buổi chiều nơi núi rừng bao trùm cả bầu trời, mặt đất, cả thiên nhiên và con người, chỉ được ghi loáng thoáng vài nét đơn sơ: một cánh chim, một chòm mây, một cô gái bên lò than nơi xóm núi. Chỉ đơn sơ vài nét như trong một bài thơ cổ, nhưng ta cảm nhận được cái hồn của cảnh vật, tuy buồn mà vẫn ấm áp, đặc biệt lại có niềm vui bình dị trong bài thơ Chiều tối: nhà ai bên bếp lửa hồng tỏa sáng hình bóng khỏe khoắn của cô gái xay ngô.
    • Hợp:
      • Trong hoàn cảnh bị đày ải trên đường xa, cô độc, mệt mỏi giữa núi rừng nơi đất khách quê người vào lúc chiều tối, tác giả nhìn cảnh vật vẫn cảm thấy ấm áp vui tươi qua ánh lửa hồng rực sáng. Điều đó chứng tỏ mọi vui buồn của Bác đều gắn với vui buồn của con người, hầu như không phụ thuộc vào cảnh ngộ của riêng mình.
  • Kết bài 
    • Thiên nhiên và con người được miêu tả trong bài thơ bằng vài nét chấm phá: hình ảnh cô em xóm núi xay ngô trở thành trung tâm bức tranh, đẩy lùi nền trời chiều với cánh chim bay mỏi, chòm mây bay chậm.
    • Nhưng bài thơ không tả một khung cảnh quạnh hiu mà tả cảnh sống đời thường mang vẻ yên bình, ấm áp.