Đề kiểm tra HK2 môn Ngữ văn lớp 11 năm 2017-2018, Trường THPT Nguyên Bình

Câu hỏi Tự luận (8 câu):

• Câu 1:

  Mã câu hỏi: 84555

  Phần 1: Đọc - Hiểu (3 điểm)

   Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:

  Thạch Sanh vốn là con của Ngọc Hoàng được phái xuống trần gian làm con của một vợ chồng nông dân nghèo khổ nhưng tốt bụng. Vợ chồng nông dân kia sớm qua đời, để lại Thạch Sanh sống lủi thủi dưới gốc đa, hằng ngày phải hái củi kiếm sống.

  Một người hàng rượu tên là Lí Thông thấy Thạch Sanh khỏe mạnh nên giả vờ kết nghĩa anh em để lợi dụng. Thạch Sanh không hề hay biết bụng dạ của Lí Thông nên chấp nhận. Không may cho Lí Thông là đến dịp y phải vào đền để cúng mạng cho chằn tinh. Lí Thông bèn lừa Thạch Sanh đi thay mình. Không ngờ Thạch Sanh giết được chằn tinh. Lí Thông lại lừa Thạch Sanh bỏ trốn để đem đầu chằn tinh dâng vua lập công. Vua phong Lí Thông làm Quận công. Thạch Sanh trở về với chốn cũ.

  Chẳng may cho nhà vua, người con gái đến tuổi lấy chồng bị đại bàng khổng lồ bắt mất. Khi bay qua gốc đa, nơi Thạch Sanh trú ẩn, đại bàng bị Thạch Sanh bắn trúng. Thạch Sanh lần theo vết máu, biết được nơi đại bàng giấu công chúa. Nhà vua sai Lí Thông đi tìm công chúa, hứa gả công chúa và truyền ngôi cho ai tìm được công chúa. Lí Thông lại nhớ đến Thạch Sanh. Y nhờ Thạch Sanh cứu công chúa rồi nhốt chàng dưới hang sâu.

  Thạch Sanh giết đại bàng và cứu được con vua Thủy Tề vốn bị đại bàng bắt giam từ lâu. Thạch Sanh được xuống thăm thủy cung, được vua Thủy Tề phong thưởng rất hậu nhưng chàng chỉ xin một cây đàn rồi trở về gốc đa sinh sống.

  Công chúa trở về cung nhưng chẳng nói chẳng rằng, nhà vua càng buồn thảm. Hồn chằn tinh và đại bàng trả thù Thạch Sanh khiến chàng bị bắt giam vào ngục. Trong ngục, Thạch Sanh đem đàn thần ra gảy. Tiếng đàn đến tai công chúa, giúp nàng khỏi bệnh câm. Theo lời công chúa, nhà vua cho gọi Thạch Sanh. Gặp nhà vua, Thạch Sanh kể lại mọi việc. Nhà vua sai xử tử mẹ con Lí Thông nhưng Thạch Sanh tha bổng cho họ. Trên đường về, hai mẹ con độc ác bị sét đánh chết và hóa thành bọ hung.

  Thạch Sanh trở thành phò mã. Các nước chư hầu tức giận đem quân sang đánh nước ta. Thạch Sanh lại lấy đàn thần ra gảy làm cho quân giặc phải quy hàng. Thạch Sanh khao quân giặc một niêu cơm nhỏ nhưng chúng ăn không hết, chúng càng kính phục và chấp nhận rút quân về nước.

  Thạch Sanh được nhà vua nhường cho ngôi báu.

                                                                                        (Truyện cổ tích Thạch Sanh - Lí Thông)

• Câu 2:

  Mã câu hỏi: 84556

  Xác định phương thức biểu đạt và phong cách ngôn ngữ  của văn bản trên. (0.5 điểm)

  Xem đáp án

  • Phương thức biểu đạt: Tự sự.
  • Phong cách ngôn ngữ: Nghệ thuật.

• Câu 3:

  Mã câu hỏi: 84557

  Bản chất của mâu thuẫn và xung đột trong truyện “Thạch Sanh- Lí Thông” là gì? (0.5 điểm)

  Xem đáp án

  • Bản chất của mâu thuẫn và xung đột trong truyện “Thạch Sanh- Lí Thông” là:
    • Mâu thuẫn giữa thiện và ác.
    • Mâu thuẫn giai cấp.

• Câu 4:

  Mã câu hỏi: 84558

  Sự lương thiện của Thạch Sanh biểu hiện ở điểm nào? (0.5 điểm)

  Xem đáp án

  • Sự lương thiện của Thạch Sanh biểu hiện ở:
    • “Nhà vua sai xử tử mẹ con Lí Thông nhưng Thạch Sanh tha bổng cho họ.”

• Câu 5:

  Mã câu hỏi: 84559

  Liệt kê các yếu tố thần kì được sử dụng trong câu truyện. (0.5 điểm)

  Xem đáp án

  • Liệt kê các yếu tố thần kì được sử dụng trong câu truyện:
    • Cây đàn thần, chằn tinh, đại bàng, niêu cơm

• Câu 6:

  Mã câu hỏi: 84560

  Viết một kết thúc khác cho truyện “Thạch Sanh- Lí Thông”. (1 điểm)

  Xem đáp án

  • Tùy cách viết và cách diễn đạt giáo viên sẽ cho điểm phù hợp.
    • Trình bày tốt, diễn đạt lôi cuốn (1.5 điểm).
    • Trình bày khá (1 điểm).
    • Không viết đoạn, chỉ liệt kê (0 điểm).

• Câu 7:

  Mã câu hỏi: 84561

  Phần 2: Làm văn (7 điểm)

  Dựa vào nội dung phần đọc-hiểu, hãy viết đoạn văn ( khoảng 200 chữ ) văn bàn về sự ích kỉ và lòng tham của con người trong cuộc sống. (2.0 điểm)

  Xem đáp án

  • Nêu vấn đề cần nghị luận: lòng tham và sự ích kỉ.
    • Giải thích 
    • Nguyên nhân 
    • Hậu quả 
    • Khắc phục 
    • Phê phán
    • Liên hệ bản thân 
  • Diễn đạt tốt và dẫn chứng phù hợp  
  • Lưu ý: Viết dưới hình thức đoạn văn. Thí sinh viết bài văn thì không tính điểm.

• Câu 8:

  Mã câu hỏi: 84562

  Cảm nhận về bài thơ “Chiều tối” của Hồ Chí Minh. (5 điểm)

  Xem đáp án

  • Mở bài
    • Không gian và thời gian vào buổi hoàng hôn trong Nhật kí trong tù được miêu tả qua một số bài thơ: Hoàng hôn, Chiều tối, Cảnh chiều hôm, Xế chiều… Nhưng trong những bức tranh có phần ảm đạm đó, sinh hoạt của con người, niềm tin yêu lạc quan, vẻ tươi sáng vẫn được thể hiện rõ nét, nhất là trong bài thơ “Chiều tối”.
    • Ghi lại bài thơ.
  • Thân bài
    • Tổng:
      • Bài thơ lấy cảm hứng trên đường chuyển lao. Trời sắp tối, người tù bị giải đi giữa một miền núi.
      • Tấm lòng yêu người, yêu cuộc sống luôn luôn vượt qua những bước gian truân của tác giả để toát lên từ bức tranh Chiều tối này.
    • Phân:
      • Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh một ngày sắp hết.
        • Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,
        • Sau một ngày kiếm ăn, chim chiều mỏi mệt, tìm khu rừng cây quen thuộc để ngủ qua đêm. Chim mỏi về rừng báo hiệu ngày tàn, nhường chỗ cho bóng đêm. Nhưng người đi đường vẫn chưa được dừng bước, không rõ đi đến đâu, cũng không biết bao giờ có dược chốn ngủ như những cánh chim kia.
        • Một nỗi u hoài man mác dâng lên trong lòng người đi: tình cảnh mất tự do giữa đất khách quê người, cảnh vật gợi vẻ ảm đạm của một buổi chiều tàn.
      • Bầu trời buổi chiều tối còn vương lại một chút ánh sáng nhạt mờ, vừa đủ cho nhà thơ nhận ra một chòm mây lẻ loi đang lững lờ trôi: Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không;
        • Cảnh đẹp như một bức tranh thúy mặc nhưng cũng thật buồn, càng khơi gợi nỗi cô đơn của người đi đường. Hơn nữa, đây còn là một người tù phải cất bước dù đã mỏi mệt suốt một ngày dài.
        • Hai câu thơ tả cảnh nhưng thật gợi tình, như kín đáo giãi bày một tâm trạng, một nỗi niềm.
      • Nhưng giữa cảnh núi rừng mênh mông trùng điệp đang chìm dần vào bóng tối, nổi bật một đốm lửa hồng soi hình bóng của một cô gái lao động: Cô em xóm núi xay ngô tối, / Xay hết, lò than đã rực hồng.
        • Bên cạnh con đường miền núi có một xóm nhà nhỏ, có lè thưa thớt. Cảnh thật bình thường, nhưng ngay lúc đó người tù chợt nhìn thấy một hình ảnh gây xúc động mãnh liệt: cô gái nhỏ xay ngô và ánh lửa hồng của lò than. Đó là hình ảnh bình dị về cuộc sống bình thường của người lao động. Sau một ngày làm việc ở ngoài đồng, chắc là rất vất vả, những người nông dân trở về nhà để ăn tối và nghỉ ngơi. Cô gái nhỏ này hẳn là con hoặc em gái trong gia đình, chuẩn bị bữa ăn cho những người sắp trở về. Hình ảnh cô gái nhỏ xay ngô và hình ảnh ngọn lửa xuất hiện trong bóng chiều chập choạng thật đơn sơ, giản dị, nhưng cũng thật đẹp, đáng yêu và ấm lòng.
        • Nhận ra những chi tiết của bức tranh đó, nhà thơ thực sự cảm động và thông cảm với cuộc sống của người lao động: nghèo, vất vả, nhưng ấm cúng và lạc quan. Đóng lại bài thơ bằng một từ “hồng” đầy sức nặng, nhà thơ như muốn ấp ủ ngọn lửa hồng ấy trong trái tim mình, vui sướng vì ngọn lửa của cuộc sống bình dị luôn sáng ấm.
      • Bài thơ đã kết hợp một cách hài hòa bút pháp cổ điển và hiện đại. Cảnh buổi chiều nơi núi rừng bao trùm cả bầu trời, mặt đất, cả thiên nhiên và con người, chỉ được ghi loáng thoáng vài nét đơn sơ: một cánh chim, một chòm mây, một cô gái bên lò than nơi xóm núi. Chỉ đơn sơ vài nét như trong một bài thơ cổ, nhưng ta cảm nhận được cái hồn của cảnh vật, tuy buồn mà vẫn ấm áp, đặc biệt lại có niềm vui bình dị trong bài thơ Chiều tối: nhà ai bên bếp lửa hồng tỏa sáng hình bóng khỏe khoắn của cô gái xay ngô.
    • Hợp:
      • Trong hoàn cảnh bị đày ải trên đường xa, cô độc, mệt mỏi giữa núi rừng nơi đất khách quê người vào lúc chiều tối, tác giả nhìn cảnh vật vẫn cảm thấy ấm áp vui tươi qua ánh lửa hồng rực sáng. Điều đó chứng tỏ mọi vui buồn của Bác đều gắn với vui buồn của con người, hầu như không phụ thuộc vào cảnh ngộ của riêng mình.
  • Kết bài 
    • Thiên nhiên và con người được miêu tả trong bài thơ bằng vài nét chấm phá: hình ảnh cô em xóm núi xay ngô trở thành trung tâm bức tranh, đẩy lùi nền trời chiều với cánh chim bay mỏi, chòm mây bay chậm.
    • Nhưng bài thơ không tả một khung cảnh quạnh hiu mà tả cảnh sống đời thường mang vẻ yên bình, ấm áp.