Câu hỏi ôn thi môn Tư Tưởng Hồ Chí Minh - Chương 7

Câu hỏi Tự luận (3 câu):

• Câu 1:

  Mã câu hỏi: 204144

  Bối cảnh quốc tế và trong nước tác động đến công cuộc đổi mới ở Việt nam như  thế nào?

  Xem đáp án

  1.Đặc điểm của tình hình thế giới

  Cuộc cách mạng khoa học và công nghệ đang diễn ra như vũ bão

  Lịch sử nhân loại đã trải qua bốn cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật. Giai đoạn phát triển hiện nay được bắt đầu từ giữa thế kỷ XX với những thành tựu nổi bật. Từ lĩnh vực khoa học cơ bản, đến khoa học ứng dụng, đến khoa học vũ trụ, công nghệ sinh học, vật liệu mới. Đặc biệt là lĩnh vực điện tử với bước phát triển kỳ diệu đã hướng nhân loại bước vào nền văn minh trí tuệ với hai đặc trưng cơ bản là "Xã hội thông tin" và "Kinh tế tri thức".

  Những thành tựu đó chỉ rõ tính đúng đắn trong dự báo của Các Mác khoa học kỹ thuật sẽ trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp.

  Cách mạng khoa học công nghệ tác động tới mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, lực lượng sản xuất mang tính quốc tế hoá mở ra hai khả năng:

  • Một là, Tạo điều kiện cho các nước lạc hậu chậm phát triển có thể rút ngắn khoảng cách giữa nước mình với các nước phát triển nếu biết tận dụng thành tựu để đi tắt, đón đầu.
  • Hai là, Những thành tựu kỳ diệu của cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật cũng sẽ tạo ra nguy cơ tụt hậu nếu những nước lạc hậu đứng ngoài lề cuộc cách mạng.

  Cách mạng khoa học công nghệ cũng tạo nên sự phối hợp, phụ thuộc lẫn nhau giữa các nước tăng lên tạo nên qui luật mới: Bất kỳ quốc gia nào cũng có thể phát triển được khi xem mình là nhân tố của cộng đồng thế giới, khi mở rộng giao lưu hợp tác quốc tế để hoà nhập vào dòng tiến hoá chung của nhân loại

  Cục diện chính trị thế giới có nhiều biến động lớn nhất là từ cuối những năm 80 đầu những năm 90 của thế kỷ XX:

  • Một là, Chủ nghĩa xã hội không còn tồn tại với tư cách là một hệ thống đối lập với chủ nghĩa tư bản. Phong trào cộng sản và công nhân gặp khó khăn. Đó là kết quả của những sai lầm trong nhận thức và vận dụng chủ nghĩa Mác - Lênin.
  • Hai là, Nguy cơ chiến tranh thế giới lại đẩy lùi những xung đột vũ trang, chiến tranh cục bộ, xung đột dân tộc, sắc tộc, tôn giáo, chạy đua vũ trang, hoạt động can thiệp lật đổ xảy ra ở nhiều nơi.
  • Ba là, Chủ nghĩa tư bản tiếp tục có sự điều chỉnh để phát triển những mâu thuẫn vốn có không thể khắc phục được.
  • Bốn là, Khu vực Châu Á - Thái Bình Dương đang phát triển với tốc độ cao, đồng thời cũng tiềm ẩn một số nhân tố gây mất ổn định.
  • Việt Nam là một nước nằm trong khu vực này nên dễ bị tác động.
  • Năm là cuộc đấu tranh giai cấp và đấu tranh dân tộc diễn ra rất gay gắt với nhiều hình thức mới đa dạng và phức tạp.

  2. Bối cảnh trong nước

  Gần 20 năm đổi mới đất nước, tiếp tục kiên trì chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam có những đặc điểm chủ yếu sau:

  • Một là, Đất nước đã đạt được những thành tựu cơ bản trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.
  • Tình hình chính trị của đất nước luôn giữ được ổn định. Tốc độ phát triển kinh tế luôn giữ ở mức độ cao so với các nước trong khu vực. Tình hình xã hội có những tiến bộ rõ rệt. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân không ngừng được cải thiện. Thế và lực của đất nước mạnh lên rất nhiều. Vị thế của Việt Nam không ngừng được nâng cao trên trường quốc tế. Điều đó tạo cơ sở để Việt Nam tiếp tục hội nhập và phát triển đẻ sớm trở thành một nước công nghiệp.
  • Hai là, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn và thách thức lớn. Trong giai đoạn mới, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển.

  Đó là lợi thế so sánh để phát triển do các yếu tố mang lại trong đó có lợi thế so sánh, trong đó yếu tố nội lực là hết sức quan trọng. Lợi thế đó cho phép chúng ta đi tắt, đón đầu.

  Mở rộng quan hệ đối ngoại: đa phương, đa dạng hoá quan hệ hợp tác quốc tế giúp chúng ta kết hợp được nội lực và ngoại lực trong sự phát triển.

  Đi sâu trong công nghiệp hoá, hiện đại hoá giúp chúng ta có thể rút ra được những bài học thành công và không thành công của gần hai mươi năm đổi mới ở Việt Nam cũng như ở các nước trên thế giới.

  Tuy nhiên chúng ta cũng đang đứng trước những thách thức lớn: Bốn nguy cơ mà Hội nghị đại biểu toàn quốc giữa nhiệm kỳ đại hội VII của Đảng vẫn tồn tại. Các nguy cơ diễn biến phức tạp, đan xen tác động lẫn nhau. Trong điều kiện hiện nay xuất hiện thách thức lớn: phát triển nhanh và bền vững. Nếu không tận dụng thời cơ để phát triển nhanh và thoát khỏi nghèo nàn lạc hậu thì thời cơ bị bỏ lỡ.

  Nguy cơ chệch hướng xã hội chủ nghĩa phải được đề phòng trong đường lối, nghị quyết của Đảng và pháp luật của Nhà nước mà còn phải thể hiện trong quá trình tổ chức thực hiện.

  Nạn quan liêu, tham nhũng, sự suy thoái đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên đã và đang cản trở việc thực hiện đường lối, làm giảm niềm tin của dân vào sự nghiệp đổi mới.

  Cạnh đó các thế lực thù địch không ngừng tìm mọi cách thực hiện "âm mưu diễn biến hoà bình" để chống phá sự nghiệp cách mạng Việt Nam.

• Câu 2:

  Mã câu hỏi: 204145

  Khi vận dụng và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh trong điều kiện hiện nay cần nắm vững những quan điểm cơ bản nào?

  Xem đáp án

  Lý luận gắn liền với thực tiễn

  • Đây là một nguyên tắc mà chủ nghĩa Mác - Lênin đã chỉ ra được Hồ Chí Minh vận dụng vào thực tiễn của cách mạng Việt Nam. Người trở thành mẫu mực trong việc kết hợp giữa lý luận cách mạng khoa học chủ nghĩa Mác - Lênin vào thực tiễn sôi động của Việt Nam. Do vậy trong hoạt động chúng ta phải gắn chặt giữa lý luận và hoạt động thực tiễn. Khi vận dụng quan điểm này cần tập trung vào các nội dung cơ bản:
  • Một là, Luôn luôn đem những vấn đề lý luận đối chiếu với thực tiễn.
  • Như vậy sẽ tránh được căn bệnh kinh nghiệm chủ nghĩa, cũng tránh được sự xa rời thực tiễn của lý luận, tránh được sự xơ cứng về lý luận.
  • Hai là, trong quá trình hoạt động thực tiễn, phải chú ý tổng kết, nâng lên thành những vấn đề lý luận.
  • Thực tiễn với sinh động, phong phú và không ngừng phát triển, nó là cơ sở của lý luận. Để lý luận sát hơn, sinh động hơn, đúng đắn hơn phải bổ xung những vấn đề mới nảy sinh từ thực tiễn. Đây là quá trình biện chứng nhằm làm cho thực tiễn phát triển phù hợp với quy luật phát triển của xã hội.
  • Ba là, Thông qua thực tiễn để kinh nghiệm lý luận.
  • Thực tiễn là tiêu chuẩn để kiểm tra chân lý. Trong bản chất tư tưởng Hồ Chí Minh không phân biệt rạch ròi đâu là vấn đề lý luận, đâu là vấn đề thực tiễn mà chúng hoà quyện với nhau.
  • Đây cũng là việc làm cho thực tiễn và lý luận có sự điều chỉnh để nắm bắt quy luật khách quan của thế giới vật chất tốt hơn.

  Quan điểm lịch sử, cụ thể

  • Quan điểm của triết học Mác - Lênin đã chỉ rõ: Sự vật hiện tượng tồn tại trong không gian và phát triển trong thời gian. Điều đó chỉ rõ tư tưởng Hồ Chí Minh là sản phẩm của một thời kỳ lịch sử cụ thể, phản ánh lịch sử và chịu sự chi phối tác động bởi điều kiện lịch sử. Khi vận dụng và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh phải:
  • Đặt quan điểm, luận điểm của Hồ Chí Minh trong điều kiện hoàn cảnh lịch sử nhất định mới hiểu rõ thực chất và tránh sai lầm trong vận dụng, phát triển.
  • Nghiên cứu quan điểm của Hồ Chí Minh trong mối quan hệ biện chứng với thực tiẽn xã hội Việt Nam luôn vận động, biến đổi.
  • Hồ Chí Minh luôn có sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn, giữa nói và làm, thậm chí làm nhiều hơn nói. Nghiên cứu và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh không chỉ tìm hiểu trong Hồ Chí Minh toàn tập mà còn cả trong thực tiễn.

  Quan điểm toàn diện và hệ thống

  • Quan điểm toàn diện là một trong những quan điểm phương pháp của chủ nghĩa Mác - Lênin. Hơn nữa tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện về cách mạng Việt Nam, do đó trong quá trình nghiên cứu, vận dụng và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh nên:
  • Đặt tư tưởng Hồ Chí Minh vào hệ thống lý luận Mác - Lênin, không nên biệt lập từng quan điểm.
  • Phải nhìn sự vật hiện tượng một cách toàn cục, bao quát. Tránh bỏ sót việc lớn, việc cơ bản chỉ tập trung vào những việc vụn vặt.
  • Đặt vấn đề nghiên cứu vào một tổng thể, tìm ra bản chất sự vật trong toàn bộ trạng thái vận động của nó.

  Quan điểm kế thừa và phát triển

  • Phát triển là khuynh hướng vận động của sự vật hiện tượng. Trong quá trình phát triển luôn bao hàm sự kế thừa những nhân tố tích cực của sự vật cũ, đồng thời cải tạo và nâng lên. Do vậy khi nghiên cứu vận dụng và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh cần lưu ý:
  • Hiểu đúng những quan điểm cơ bản của Hồ Chí Minh. Phân tích đúng đắn tình hình trong nước và quốc tế. Trên cơ sở đó vận dụng cho sát hợp với hoàn cảnh, điều kiện ở từng giai đoạn, từng thời kỳ, từng công việc.
  • Trong kế thừa và phát triển phải giữ đúng nguyên tắc, đúng mục đích, kiên quyết không thay đổi mục tiêu chiến lược. Những vấn đề sách lược, có thể và cần thiết thay đổi để đạt được mục tiêu chiến lược. Tránh cứng nhắc, giáo điều, rập khuôn, máy móc.
  • Vận dụng tinh thần và phương pháp của Hồ Chí Minh để nhận thức và hành động đúng quy luật, giải quyết những vấn đề do thực tiễn đặt ra. Coi tư tưởng của Người là một hệ mở, cần được bổ xung, phát triển trong điều kiện mới.

• Câu 3:

  Mã câu hỏi: 204146

  Trình bày một nội dung chủ yếu vận dụng và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh hiện nay?

  Xem đáp án

  Kiên định con đường mà Hồ Chí Minh đã lựa chọn

  Năm 1920, Hồ Chí Minh đã tìm thấy con đường phát triển cho dân tộc ta là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Thực tiễn lịch sử Việt Nam từ 1930 đến nay đã chứng minh tính đúng đắn của con đường đó. Đó là con đường phù hợp với nguyện vọng của nhân dân của dân tộc Việt Nam.

  Trong bối cảnh hiện nay khi cách mạng thế giới gặp khó khăn: Chủ nghĩa xã hội không tồn tại với tư cách là một hệ thống nhưng vẫn còn trên 1 tỷ người trên trái đất vẫn đi theo  con đường tốt đẹp đó và thực tế đã chứng minh xu hướng đó là phù hợp với quy luật khách quan. Chủ nghĩa tư bản còn thích nghi và phát triển nhưng không thể giải quyết được bản chất xấu xa của nó. Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội vẫn là con đường hợp quy luật, mặc dù còn nhiều khó khăn, phức tạp. Mọi sự xuyên tạc, phủ nhận mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội đều đi ngược lại lợi ích của nhân dân, dân tộc.

  Kiên định với con đường mà Hồ Chí Minh đã lựa chọn chúng ta tiếp tục xây dựng xã hội chủ nghĩa với những đặc trưng được vạch ra trong cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội mà đại hội VII của Đảng đã vạch ra:

  • Một là, Chủ nghĩa xã hội ở nước ta là xã hội cho nhân dân lao động làm chủ.
  • Hai là, Xã hội có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và chế độ công hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu.
  • Ba là, Xã hội có nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc văn hoá dân tộc.
  • Bốn là, Con người được giải phóng khỏi áp bức, bóc lột, bất công, làm theo năng lực, hưởng theo lao động, có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện.
  • Năm là, Các dân tộc trong nước bình đẳng, đoàn kết và giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
  • Sáu là, Có quan hệ hữu nghị và hợp tác với nhân dân tất cả các nước trên thế giới. Thực tiễn công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội trong thời kỳ đổi mới luôn vận động, phát triển, nó là cơ sở để chúng ta bổ xung, phát triển, cụ thể hoá sáu đặc trưng về chủ nghĩa xã hội mà Đảng ta đã xác định.

  Dựa vào sức mạnh của toàn dân:

  "Dân là gốc" "quần chúng nhân dân là nguồn sáng tạo chân chính ra lịch sử" Hồ Chí Minh đã phát triển quan điểm đó trong kho tàng tư tưởng của dân tộc và nhân loại. Người đã chỉ rõ động lực của cách mạng chính là đại đoàn kết toàn dân trên cơ sở liên minh công nhân - nông dân - trí thức làm nền tảng, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng. Vì vậy vận dụng và phát triển nội dung này cần tập trung vào:

  Một là:

  • Thường xuyên chăm lo xây dựng và phát triển nguồn lực con người. Tập trung vào phát triển số lượng và đặc biệt là chất lượng dân cư, trên cơ sở:
  • Bồi dưỡng tư tưởng yêu nước kết hợp với tinh thần quốc tế chân chính. Phấn đấu vì mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
  • Bồi dưỡng con người có đạo đức, lối sống lành mạnh, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, không tham nhũng và mắc các tiêu cực khác.
  • Xây dựng đội ngũ nhân lực có trình độ cao với đối tượng cụ thể: cán bộ, lãnh đạo, quản lý, chuyên môn kỹ thuật và người lao động

  Hai là

  • Tiếp tục xây dựng và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân.
  • Củng cố tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân trên cơ sở đồng thuận. Đoàn kết cộng đồng người Việt Nam ở trong nước lẫn ngoài nước.

  Ba là

  • Tôn trọng quyền làm chủ của nhân dân.
  • Dân phải được tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của mình. Hạn chế ảnh hưởng tiêu cực, của cơ chế kinh tế thị trường, quan liêu, tham nhũng, vi phạm trắng trợn quyền làm chủ của dân. Quyền làm chủ của nhân dân phải được đảm bảo trên thực tế ở các lĩnh vực của đời sống xã hội.

  Bốn là

  • Dựa vào sức mạnh của dân, xây dựng và củng cố khối đại đoàn kết dân tộc dựa trên giá trị văn hoá truyền thống dân tộc.
  • Lấy chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng. Thực hiện đường lối chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Quyền tự do cá nhân đặt trong khuôn khổ ý thức, lợi ích cộng đồng.
  • Năm là, Làm cho nhân dân làm tròn nghĩa vụ công dân tuyên truyền giáo dục ý thức công dân, trách nhiệm của công dân. Đây là hai mặt của vấn đề quyền lợi đi liền với trách nhiệm, quyền dân chủ gắn liền với nghĩa vụ thực hiện pháp luật. Đó là trách nhiệm của mỗi công dân và các tổ chức chính trị - xã hội.

  Xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh:

  • Một là, Xây dựng chỉnh đốn Đảng Cộng sản Việt Nam.
  • Đảng là một thành tố của hệ thống chính trị đồng thời Đảng là hạt nhân nlãnh đạo của hệ thống ấy. Muốn hoàn thành mục tiêu của cách mạng Đảng phải chăm lo xây dựng vững mạnh cả về chính trị - tư tưởng - tổ chức.
  • Đảng là nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng do vậy công cuộc đổi mới phụ thuộc vào chất lượng Đảng cầm quyền. Sự nghiệp đổi mới bắt đầu từ bản thân Đảng. Sự nghiệp đổi mới mà Đảng khởi xướng năm 1986 xuất phát từ chính yêu cầu cuộc sống mà Đảng nắm bắt được, nó là yêu cầu nội tại của đất nước.
  • Trong điều kiện mới Đảng phải vươn lên mọi mặt chính trị - tư tưởng - tổ chức đề ngang tầm nhiệm vụ lịch sử. Bên cạnh những thuận lợi cơ bản Đảng cầm quyền đang đứng trước những khó khăn thử thách lớn lao. Đó là căn bệnh mới phát triển: cửa quyền, quan liêu, mất dân chủ, một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên suy thoái về lối sống, đạo đức.
  • Những vấn đề đó yêu cầu phải giải quyết cả về lý luận và thực tiễn.
  • Đảng đổi mới phương thức toàn bộ hệ thống chính trị, trước hết là nhà nước. Đảng lãnh đạo chứ không bao biện làm thay nhà nước.
  • Đảng cũng phải tăng cường lãnh đạo mặt trận tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội của nhân dân để đảm bảo và phát huy vai trò làm chủ của nhân dân.
  • Hai là, Xây dựng nhà nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong sạch, vững mạnh, thể hiện quyền làm chủ của nhân dân.
  • Nhà nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam cũng là một thành tố có vị trí quan trọng trong hệ thống chính trị. Nhà nước ta là nơi thể hiện rõ nhất quyền và nghĩa vụ của nhân dân. Trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa hiện nay cần tập trung vào:
  • Xây dựng pháp luật, quản lý nhà nước bằng pháp luật, đưa pháp luật vào đời sống một cách có hiệu quả.
  • Bảo đảm cho nhà nước trong sạch là một nội dung rất quan trọng cần phải đẩy mạnh chống tham nhũng, quan liêu và các tiêu cực khác trong bộ máy nhà nước, làm cho nhà nước thật sự của dân, do dân, vì dân.
  • Đẩy nhanh tiến độ cải cách hành chính trên thực tế, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.
  • Kiện toàn bộ máy nhà nước cho hợp lý, khoa học, hiệu qủa chức năng rõ ràng không chồng chéo.
  • Đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước phải được chuẩn hoá có đủ sức, đủ đức, đủ tài, tận tâm phụng sự nhân dân, phụng sự tổ quốc.
  • Ba là, Luôn luôn chăm lo xây dựng mặt trận và các đoàn thể nhân dân.
  • Đây là những thành tố của hệ thống chính trị, có vai trò tập hợp sức mạnh của các tầng lớp nhân dân tạo nên sức mạnh của cách mạng. Sự nghiệp cách mạng không thể thắng lợi nếu không có sự đoàn kết sức mạnh toàn dân. Các tổ chức này tập hợp, đoàn kết, phát huy sức mạnh của dân tộc với sức mạnh của thời đại đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng để phấn đấu đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp vào năm 2020.
  • Phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc trong điều kiện hiện nay cần đổi mới chức năng, nhiệm vụ đặc biệt phương thức hoạt động của mặt trận. Đổi mới hình thức vận động để không bỏ sót bất kỳ lực lượng nào của xã hội.
  • Với các tổ chức khác, trong đó có Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh phải đi  đầu trong học tập, rèn luyện để trở thành những người có ích cho tổ quốc. Tương lai đất nước phụ thuộc vào sự nỗ lực của thế hệ trẻ ngày nay. Do vậy phải đổi mới phương thức tập hợp thanh niên, phương pháp hoạt động năng động, hiệu quả trong công việc.
  • Xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là mục tiêu của hệ thống chính trị của Việt Nam hiện nay. Cần hoàn thiện cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân lao động làm chủ.