Công cuộc đổi mới đất nước gần 20 năm qua đã chứng tỏ việc kiên định chủ nghĩa Mác Lênin - tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng của cách mạng Việt Nam, đó là nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Thành tựu của công cuộc đổi mới đã tác động tích cực đến mọi mặt của đời sống xã hội. Đời sống vật chất tinh thần được cải thiện, quyền làm chủ của nhân dân được đảm bảo. nhân dân được giải phóng khỏi sự ràng buộc của nhiều cơ chế. Tính năng động của con người nâng cao. Tuy nhiên còn tồn tại nhiều tiêu cực ảnh hưởng không nhỏ đến việc xây dựng con người mới.
Đã xuất hiện những cá nhân ích kỷ chỉ biết chạy theo đồng tiền, chỉ chú trọng đến đời sống vật chất. Họ tìm mọi cách để hưởng thụ chà đạp lên đạo đức, nhân phẩm của người khác. Nhiều hiện tượng xã hội bức xúc giải quyết việc làm, đời sống vùng sâu vùng xa khó khăn, tình trạng quan liêu, tham nhũng. Lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên sa sút nghiêm trọng ảnh hưởng đến niềm tin của dân đối với Đảng với chế độ. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, nhân văn, văn hoá trong việc xây dựng con người mới hiện nay cần tập trung vào các vấn đề sau.
1.Học tập và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức lối sống
Một là, Bồi dưỡng thế giới quan, phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.
Trong cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ, Đảng ta chỉ rõ: "Tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa trên lĩnh vực tư tưởng và văn hoá làm cho thế giới quan Mác - Lênin và tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh giữ vị trí chủ đạo trong đời sống xã hội"
Do đó quá trình xây dựng con người mới, phải chú trọng nhiệm vụ trang bị, giáo dục thế giới quan cách mạng và phương pháp luận khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin. Muốn con người mới có công vụ nhận thức và cải tạo thế giới nắm được những nguyên lý, quy luật của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Phương pháp biện chứng giúp ta xem xét và cải tạo sự vật một cách khách quan, toàn diện, lịch sử, cụ thể và phát triển. Khi vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh cần nhận thức đó là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, từ cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân đến con người xã hội chủ nghĩa.
Hai là, Nêu cao tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, có ý chí vươn lên trong lao động, học tập, bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa.
Đảng Cộng sản Việt Nam: Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
Yêu nước là sức mạnh vô địch của dân tộc, yêu nước là truyền thống của dân tộc. Trong điều kiện hiện nay yêu nước và yêu chủ nghĩa là một. Yêu nước phải vươn lên xoá nỗi nhục đói nghèo, lạc hậu.
Ba là, Giữ gìn đạo đức, nhân phẩm, lương tâm, danh dự.
Giải quyết tốt mối quan hệ giữa đức và tài theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Xây dựng đạo đức mới trong thời kỳ quá độ phải kết hợp giữa khai thác mặt tích cực đồng thời hạn chế mặt tiêu cực do cơ chế thị trường mang lại.
Bốn là, Xây dựng nếp sống giản dị.
Giải quyết phù hợp giữa điều kiện sinh hoạt vật chất với ham muốn về vật chất, giữa lối sống và mức sống.
2.Học tập và vận dụng tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh
Tư tưởng nhân văn nói cho cùng là tất cả vì con người, do con người. Tư tưởng nhân văn cách mạng là phấn đấu cho độc lập, tự do, hạnh phúc, công bằng, dân chủ của con người, dân tộc và nhân loại, văn minh còn được hiểu là cả trình độ phát triển của đời sống tinh thần và trình độ phát triển của khoa học kỹ thuật. Muốn vậy coi trọng, phát huy vai trò của giáo dục: nhà trường - gia đình - xã hội. Con người ở trung tâm của mọi chiến lược xã hội.
Vận dụng và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hoá
Xây dựng con người Việt Nam trong giai đoạn hiện nay phải đặt trong sự kết hợp với bảo tồn phá huy bản sắc văn hoá dân tộc Việt Nam, tăng cường giao lưu văn hoá quốc tế đồng thời chống các yếu tố phản văn hoá. Do vậy cần tập trung vào các nội dung sau:
Một là, Xây dựng con người Việt Nam mới có tinh thần yêu nước phấn đấu vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
Hai là, Có ý thức tập thể đoàn kết, phấn đấu vì lợi ích chung.
Ba là, Có lối sống lành mạnh, cần, kiệm, trung thực nhân nghĩa…
Bốn là, Lao động có kỷ luật, kỹ thuật năng suất cao, hiệu quả.
Năm là, Thường xuyên học tập nâng cao trình độ mọi mặt.
