1. Sơ đồ tóm tắt gợi ý
2. Dàn bài chi tiết
a. Mở bài:
- Giới thiệu khái quát những tấm gương tiêu biểu trên một số lĩnh vực
- Họ đều giống nhau ở điểm: vượt lên số phận để sống, học tập, cống hiến cho xã hội.
b. Thân bài:
* Ca ngợi một số tấm gương không chịu thua số phận:
- Chọn những tấm gương tiêu biểu được đài báo nói đến:
+ Nhà giáo Nguyễn Ngọc Ký
+ Nhà thơ Đỗ trọng khôi
+ Vận động viên Paragames
+ Kỹ sư máy tính.
- Cần kể ngắn gọn, giới thiệu được ý thức vươn lên chiến thắng số phận của họ.
* Suy nghĩ về những con người ấy:
- Họ đáng cảm phục
- Chiến thắng số phận bằng ý chí nghị lực
- Họ cho ta hiểu sức mạnh của ý chí nghị lực
- Họ đã “tàn” Nhưng không “phế” lại còn mang đến cho xã hội những thành quả vô giá
- Vì sao họ có thể “không chịu thua số phận”?
- Ý thức về bản thân và cuộc đời
- Ước muốn có cuộc sống tốt đẹp, có ích.
- Họ có ý thức, kiên trì vượt khó
- Sự giúp đỡ của mọi người
* Trách nhiệm của mỗi chúng ta và xã hội với họ như thế nào?
- Cảm thông, tôn trọng họ
- Giúp đỡ họ nếu có điều kiện và khi họ cần
- Tạo điều kiện để những người như họ được phát huy khả năng.
c. Kết bài:
- Quyết tâm học tập những tấm gương đó.
3. Bài văn mẫu
Đề bài: Em hãy viết bài văn trình bày suy nghĩ của em về những người không chịu thua số phận.
Gợi ý làm bài:
3.1. Bài văn mẫu số 1
“Số tôi khổ…”, “số đã thế rồi…”, “phận nghèo…”, “số nó phải thế..”. Không khó để có thể lắng nghe những lời than vãn này kèm theo đó là những khuôn mặt tiếc nuối với lời ước “giá như…”. Đành rằng đó gần như là những câu cửa miệng của nhiều người nhưng có lẽ quan niệm về sự an bài của số phận giống như một cái bóng đen, mà nguồn gốc của nó từ nền phong kiến với những nếp nghĩ lạc hậu, đã bao phủ con người trong những quẩn quanh, bế tắc mà đôi khi là tuyệt vọng. Bởi lẽ “đường chỉ tay nói lên số phận nhưng nó luôn nằm trong bàn tay ta” và “những người không chịu thua số phận” hay chính là những người bản lĩnh đã kiến tạo cuộc sống theo cách của chính mình?
“Số phận” là những điều đã được an bài từ trước theo quy luật của thiên mệnh hay là cách chúng ta thường nói về những khó khăn trở ngại trong cuộc đời? Nếu hiểu “số phận” gắn với những lời thở than, trách móc thì cụm từ này thiên nhiều về hàm ý nói về những rào cản, những “ranh giới” trong cuộc sống. “Những người không chịu thua số phận” là những người có bản lĩnh và nghị lực để vượt qua những ranh giới ấy.
Nhưng bên kia của mảnh ghép cuộc đời, vẫn còn những mảnh niềm vui. Đôi lúc cuộc sống bắt bạn chìm trong bất hạnh không phải để bạn chết chìm mà để bạn học cách tập bơi. Hứng chịu nhiều thiên tai, nhưng chúng ta có nhiều nguồn tài nguyên, phong cảnh. Và hơn hết, chúng ta có con người. Thượng Đế tạo ra loài người gửi gắm cho ta một trí tuệ để ta suy nghĩ, cho ta lòng kiên trì và quyết tâm để dù nghịch cảnh vẫn không thể lật đổ, cho ta bàn tay để “làm nên tất cả” chỉ cần “có sức người sỏi đá cũng thành cơm” và cả trái tim và tình yêu thương, đoàn kết để chiến đấu và chiến thắng. Và số phận chỉ là quan niệm sai lầm, nó chỉ bao che cho sự thật bạn không thể kiểm soát cuộc đời mình, không biết sử dụng món quà được trao tặng.
Bằng nghị lực sống, niềm hi vọng; những con người ấy không bao giờ chịu thua số phận. Nghị lực sống, niềm tin- đó là những thứ tuyệt diệu. Hy vọng cong, xoắn, thỉnh thoảng nó khuất đi nhưng nó không bao giờ tan vỡ. Hy vọng đặt nụ cười lên gương mặt chúng ta khi lí trí không chủ động được điều đó. Hy cọng đặt đôi chân chúng ta lên con đường mà mắt chúng ta không thể nhìn thấy được. Và khi ấy, ta cần ý chí nghị lực để bước tiếp trên con đường đã chọn, để làm bằng tất cả niềm nhiệt huyết và đam mê của mình. Không ai có quyền đánh thuế ước mơ và nghị lực của bạn cả. Vì thế, đâu có mất gì, hãy cứ lạc quan và cố gắng. Vì thế, cuộc sống của chúng ta có những người diễn giả nổi tiếng không tay như Nguyễn Ngọc Kí, có hiệp sĩ công nghệ thông tin chỉ nặng khoảng 20 kg như anh Nguyễn Công Hùng. Dẫu cuộc sống luôn nơm nớp lo sợ bởi bão lũ, thiên tai nhưng những con người miền Trung vẫn từng ngày học tập, là những thủ khoa của đất nước trong các kì thi đại học.
Cuộc sống vẫn luôn tồn tại những cơn “giông tố” khiến chúng ta phải vấp ngã, phải gục ngã không chỉ một mà có khi rất nhiều lần cho đến khi ta lựa chọn đi xuyên qua nó hoặc chấp nhận gục ngã. Nhưng “khi anh bước ra khỏi cơn bão , anh sẽ không giống như anh của trước kia, người đã bước vào cơn bão” (Haruki Murakami”. Bởi vậy, sau cơn bão ta không thấy một Nguyễn Ngọc Kí bị liệt hai tay, một cậu học sinh gầy gò ốm yếu, ta thấy một Nhà giáo ưu tú, một con người bản lĩnh, một người truyền lửa. sau những giông bão ta không còn thấy ở bà Phạm Thị Huệ bóng dáng của người bị nhiễm HIV, ta thấy người phụ nữ dám công khai căn bệnh thế kỉ của mình, một tình nguyện viên của Liên Hợp Quốc. Họ đã vượt qua giông bão, vượt qua số phận. Họ thay đổi cuộc đời của chính mình bằng những nỗ lực, những ý chí, những đau đớn, sự kiên trì trước hết là trong thầm lặng.
Trong cuộc sống, bên cạnh những con người bị bóng đen số phận bao phủ vẫn luôn có những con người không bao giờ chịu cúi đầu trước số phận. Họ đã có những phút giây đau đớn, mệt mỏi và có đôi khi là những phút ngã lòng, nhưng họ đã vượt qua bằng những ý chí và nghị lực phi thường nhưng không bất thường. Những cơn giông bão có thể là rào cản nhưng hoàn toàn trở thành động lực để ta trở nên tốt đẹp hơn, ít nhất là so với trước kia. Bởi lẽ để vượt qua giông bão, bạn buộc phải trở nên mạnh mẽ. Chính những tấm gương ấy đã truyền một ngọn lửa ý chí. Nhưng ý nghĩ là nụ hoa nhưng hành động mới là quả ngọt. Cuộc sống chưa bao giờ được lập trình sẵn, sẽ luôn có những chông gai, bởi vậy sự chuẩn bị hành trang về kiến thức và thực tế luôn là những điều thiết yếu. Chúng ta có thể trở nên mạnh mẽ bằng nhiều cách, tự lực và cả việc trân trọng những sự giúp đỡ từ người khác và giúp đỡ người khác.
Với tinh thần đoàn kết, ta không chịu thua số phận. Mỗi chúng ta chỉ là thiên thần có một cánh, chỉ dựa vào nhau mới có thể bay lên. Một cá nhân dù tài giỏi đến đâu cũng không thể bằng một tập thể. Nhất là khi hoàn cảnh sống khó khăn, chúng ta càng phải dựa vào nhau mà sống, mà vươn lên. Tinh thần đoàn kết, dân tộc chính là một con sóng mạnh nhất, là bức tường vững chãi nhất mà không một điều gì có thể phá bỏ được. Như đại tướng Võ Nguyên Giáp từng chia sẻ: “Mĩ thua Việt Nam vì Mỹ không hiểu người Việt Nam”. Những con người chân lấm tay bùn, hiền lành nhưng khi Tổ quốc thiêng liêng bị xâm phạm, họ sẵn sàng hi sinh, đùm bọc nhau để cùng “quốc tử cho tổ quốc quyết sinh”. Lớp này ngã xuống, lớp kia lại đứng lên. Để rồi một ngày làm nên chiến thắng “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.
Con đường đến với thành công có nhiều nẻo mà con đường đến với thất bại thì mọi con người thất bại đều dẫm chung một lối: không hy vọng, không ý chí, không nghị lực và không đoàn kết. Bên cạnh màu trắng luôn có màu đen, có niềm vui và có cả những nỗi buồn và nước mắt. Khi chúng ta luôn muốn cuộc sống không có nghịch cảnh, hãy nhớ rằng kim cương vốn là than đá được hình thành dưới áp lực. Và chỉ có trong khổ đau, thử thách ta mới biết mình là ai, mình đang ở đâu và mình mang sức mạnh lớn như thế nào. Hãy biết chấp nhận hoàn cảnh, những gì mình đang có để vươn lên, để chiến thắng và để sống hạnh phúc và toàn vẹn hơn. Đừng than thở nếu bạn vẫn còn muốn cố gắng, đừng bỏ cuộc nếu bạn vẫn có thể tiếp tục. Hạnh phúc luôn ở quanh ta, chỉ chờ ta nắm lấy.
Đừng bao giờ tin những đường chỉ tay có thể nói trước tương lai của bạn. Vì những người không có tay vẫn có tương lai. Nó nằm ngay trong người, trong trái tim và trong cách chúng ta suy nghĩ.
3.2. Bài văn mẫu số 2
Trong cuộc sống của chúng ta, có rất nhiều người sống trong hạnh phúc, sung sướng và thành đạt nhưng cũng có rất nhiều người bất hạnh sống trong khổ đau và tủi phận. Khi sinh ra, họ sớm bị thiệt thòi vì khuyết tật. Bất hạnh đến với họ từ nhiều phía, có thể là do bẩm sinh, do tai nạn, do bệnh tật hoặc rủi ro... Nói chung, sự khiếm khuyết đó luôn đem đến cho họ một nỗi đau buồn triền miên, sự xa lánh mọi người hoặc sự mặc cảm sâu sắc. Thể xác hị tuy không bằng người nhưng tâm hồn của họ vẫn rất trong sáng, lành mạnh. Họ tự khẳng định mình là những con người "tàn mà không phế". Nghị lực sống và ý nghĩa cuộc đời của họ luôn là tấm gương sáng cho mỗi chúng ta.
Trong xã hội của chúng ta còn nhiều con người chịu nhiều thiệt thòi đó họ không đầu hàng số phận không chấp nhận mình sẽ là gánh nặng của gia đình và xã hội họ cố gắng vươn lên trong cuộc sống của chính mình quả là một điều thật sự đáng ngưỡng mộ. Như thầy giáo Nguyễn Ngọc Kí một con người đã chịu rất nhiều trong cuộc sống khi sinh ra đã bị liệt hai tay. Nhưng bằng nghị lực phi thường của mình thầy đã cố gắng học viết chữ bằng chân. Những ngày đầu tập viết những nét chữ viết bằng tay còn khó khăn thì những nét chữ bằng chân vô cùng khó. Nhưng thầy Nguyễn Ngọc Kí vẫn kiên nhẫn tập viết mỗi ngày để rồi thầy có thể theo đuổi sự nghiệp học hành của mình. Rồi thầy Nguyễn Ngọc Kí đã thi đỗ đại học rồi trở thành một thầy giáo. Một thầy giáo dạy giỏi viết chữ bằng chân. Đó chính là một nỗ lực phi thường của mỗi con người. Hay như bạn trẻ Nguyễn Sơn Lâm một người cũng bị tật nguyền cả hai chân nhưng lại có những thành tích đáng nể trong học tập và trong cuộc sống của mình. Nguyễn Sơn Lâm là người đã chinh phục được nhiều thành tựu trong cuộc sống. Rồi còn nhiều tấm gương khác trong cuộc sống. Những con người những số phận khi sinh ra đã thiệt thòi hơn so với những người khác trong cuộc sống.
Những con người thiệt thòi, khi họ sinh ra đã không được lành lặn nhưng chính nhờ ý chí, nghị lực sống phi thường của mình mà họ đã vươn lên trở thành những con người thành đạt không hề thua kém những người lành lặn. Thậm chí, nhiều bạn trẻ khỏe mạnh lành lặn nhưng sự nỗ lực trong cuộc sống lại không. Họ để cho những thói hư tật xấu trong cuộc sống cám dỗ mình rồi trở thành những kẻ tội phạm gây ra những tội ác ghê rợn. Những bạn trẻ này thật sự là gánh nặng của xã hội, họ thật sự không biết tận dụng những lợi thế mà cuộc sống, tạo hóa đã ban tặng cho mình sống hoài sống phí tuổi trẻ tương lai của mình. Trong khi đó nhiều người vừa sinh ra do những ảnh hưởng của chất độc màu da cam, hoặc do tạo hóa nên khi vừa chào đời họ đã thiệt thòi, nhưng họ vẫn luôn sống có ích, có ước mơ hoài bão của mình.
Trước hết, theo chúng ta, điều gì đã thúc đẩy họ có cho mình một nghị lực phi thường như vậy? Đối với những con người gặp hoàn cảnh khó khăn ấy, họ nhận thức được so với những người bình thường khác họ gặp phải trở ngại, khó khăn, khác biệt gì. Chình vì họ nhận thức được bản thân mình đang gặp trở ngại gì, vì thế họ khao khát ước muốn hòa nhập, muốn sống cuộc sống như những người bình thường khác. Họ muốn bản thân mình không hề yếu kém hai trong mắt những người xung quanh. Sự khao khát cùng với những lời động viên chân thành từ những người thân, bạn bè, và những người xung quanh cũng tạo nên động lực để họ cố gắng hết mình, biến ước mơ của mình đã hóa thành nghị lực, sự quyết tâm cố gắng không ngừng nghỉ để đặt được những gì bản thân mình mong muốn. Hay có thể nói chính sự “không chịu thua số phận” giúp họ có tinh thần, quyết tâm vượt lên hoàn cảnh, vượt lên chính mình để sống có ích, sống có cống hiến cho xã hội, giảm bớt gánh nặng cho gia đình… “Tàn” nhưng không “phế”, bằng khả năng của mình họ đã có nhiều thành công và khẳng định được mình trong xã hội.
Không những thế những người không chịu thua số phận ấy, họ đã biến chính những khuyết điểm của bản thân mình trở thành sức mạnh, trở thành những nỗ lực để họ quyết tâm làm mọi việc. Họ nhận ra rằng số phận nằm trong tay mỗi con người và họ quyết tâm vượt lên hoàn cảnh, vượt lên chính mình để tạo dựng cuộc sống tốt đẹp cho mình và người thân, để trở thành người có ích. Họ khao khát được đóng nhiều đóng góp nhiều cho xã hội bằng nhiều cách khác nhau: phục vụ mình, làm ra của cải nuôi sống bản thân, giảm bớt gánh nặng cho gia đình, cho xã hội, cống hiến cho xã hội… Họ là những tấm gương sáng, tấm gương vươn lên trên nỗi bất hạnh của mình để cất lên những tiếng ca ca ngợi cuộc đời, nhen lên niềm tin lẽ sống cho mọi người…
Hiểu vậy, biết để mỗi người trong chúng ta, nhất là thế hệ trẻ càng phải hiểu mình phải sống ra sao, sống thế nào cho xứng với chân giá trị làm người. Soi vào những tấm gương cao cả ấy để không ngừng hoàn thiện bản thân. Con đường dẫn đến thành công không bằng phẳng bao giờ. Vậy nên, càng phải thấm rằng : “ Trên đường dẫn đến thành công không có vết chân của kẻ lười biếng “. Trên vạn dặm, hãy biết chọn một dặm đường và đi cho đến. Để một lúc nào đó quay lại nhìn lại ta hiểu rằng, cuộc đời này đã có gương mặt của ta.
Tương lai đang đợi chờ ta phía trước. Để có một tương lai rạng rỡ, mỗi chúng ta hãy sống nhiệt tình và trọn vẹn với hiện tai. Dẫu những ngày ta đang sống còn gian khổ, khó khăn đến mức nào thì cũng hãy vững tin mà sống. Bạn hãy tự đi trên đôi bàn chân của chính mình, chắc chắn bạn sẽ tới cái đích mà bạn muốn!
-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----