Soạn bài Văn bản (Tiếp theo)

• Văn bản là sản phẩm của hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ gồm một hay nhiều câu, nhiều đoạn.
• Những đặc điểm của văn bản
• Những loại văn bản

Bài tập 1: Đọc đoạn văn và thực hiện các yêu cầu nêu dưới

a. Tính thống nhất về chủ đề của đoạn văn

• Đoạn văn có chủ đề thống nhất, câu chốt (câu chủ đề) đứng đầu đoạn văn, được làm rõ ở các câu tiếp theo.

b. Phân tích sự phát triển của chủ đề trong đoạn văn (từ ý khái quát đến ý cụ thể qua các cấp độ)

• Câu chủ đề: Giữa cơ thể và môi trường có ảnh hưởng qua lại với nhau
• Các luận cứ:
  • Môi trường có ảnh hưởng đến mọi đặc tính của cơ thể
  • So sánh các lá mọc trong các môi trường khác nhau
• Các luận chứng
  • Lá cây đậu Hà Lan biến thành tua cuốn
  • Lá cây mây biến thành tua móc có gai bám
  • Lá cây xương rồng biến thành gai
  • Lá cây lá bỏng biến thành chứa nhiều nước

c. Đặt nhan đề cho đoạn văn: Ảnh hưởng cua môi trường đến cơ thể sinh vật

Bài tập 2: Sắp sếp những câu trong SGK thành một văn bản hoàn chỉnh, mach lạc; sau đó đặt cho văn bản một nhan đề phù hợp.

• Sắp xếp thứ tự

(1) Tháng 10 năm 1954, các cơ quan trung ương của Đảng và chính phủ rời chiến khu Việt Bắc trở về Hà Nội

(3) Nhân sự kiện thời sự có tính lịch sử ấy, Tố Hữu sáng tác bài thơ Việt Bắc

(5) Phần đầu bài thơ tái hiện một giai đoạn gian khổ, vẻ vang của cách mạng và kháng chiến ở chiến khu Việt Bắc nay đã trở thành những kỉ niệm sâu nặng trong lòng người.

(2) Phần sau nói lên sự gắn bó giữa miền ngược và miền xuôi trong một viễn cảnh hòa bình tươi sáng của đất nước và kết thúc bằng lời ca ngợi công ơn của Bác Hồ, của Đảng đối với dân tộc

(4) "VIệt Bắc" là một đỉnh cao của thơ Tố Hữu và cũng là một tác phẩm xuất sắc của văn học Việt Nam thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp.

• Đặt nhan đề:  Hoàn cảnh ra đời bài thơ Việt Bắc

Bài tập 3: Viết một số câu khác tiếp theo câu văn dưới đây để tạo một văn bản có nội dung thống nhất, sau đó đặt nhan đề cho văn bản

• Tạo văn bản:

Môi trường sống của loài người hiện nay đang bị hủy hoại ngày càng nghiêm trọng. Sự hủy hoại ấy được biểu hiện qua các mặt khác nhau trong cuộc sống của chúng ta. Hiện nay, diện tích rừng đầu nguồn bị thu hẹp và tàn phá, khai thác bừa bãi; đó cũng là một trong những nguyên nhân gây ra nạn lũ lụt, hạn hán kéo dài hàng năm. Hơn thế, các dòng sông, con suối cũng bị ô nhiễm nặng bởi nước thải của nhà máy, của các công ty và nước thải sinh hoạt của chính mỗi gia đình... Quan trọng hơn hết, là ý thức của con người về môi trường sống của chúng ta vẫn còn chưa thực sự rõ ràng và tốt. Giữa kinh tế và môi trường có các mối liên hệ cần thiết, con người chúng ta có thể vì lợi ích kinh tế cá nhân để đánh đổi những mất mát, tổn thương chung của môi trường để rồi lãng quên đi chính môi trường là tiềm lực kinh tế dồi dào cho mỗi chúng ta. Bởi vậy, thực trạng ô nhiễm môi trượng đang ở mức báo động và đang cần những vòng tay yêu thương của con người bảo vệ lấy chính cuộc sống của họ, bảo vệ môi trường chung của cộng đồng, của trái đất.

• Nhan đề: Môi trường sống kêu cứu

Bài tập 4: Đơn xin phép nghỉ học là một văn bản hành chính. Anh (chị) hãy xác định rõ những vấn đề sau đây:

• Đơn gửi cho: thầy cô chủ nhiệm, bộ môn, bán giám hiệu nhà trường
• Người viết đơn ở cương vị: học trò, phụ huynh học sinh
• Mục đích: Xin phép được nghỉ học trong một thời gian nhất định
• Nội dung cần nêu rõ:
  • Họ và tên, trường, lớp
  • Lí do xin nghỉ học
  • Thời gian xin nghỉ học
• Lời hứa thực hiện đầy đủ các công việc học tập trong quá trình nghỉ học
• Kết cấu của đơn
  • Quốc hiệu, tiêu ngữ
  • Tên đơn
  • Người nhận, đơn vị công tác của người nhận
  • Họ và tên, lớp trường của học sinh
  • Lí do xin nghỉ học
  • Thời gian xin nghỉ
  • Lời hứa thực hiện đầy đủ công việc
  • Địa điểm, thời gian viết đơn
  • Kí tên
  • Xác nhận của phụ huynh học sinh
• Các em có thể tham khảo lá đơn dưới đây

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

ĐƠN XIN NGHỈ HỌC

Kính gửi: Cô giáo chủ nhiệm lớp ..., Trường THPT ....

Em tên: ............., học sinh lớp ....

Hôm nay, em viết đơn này xin phép được nghỉ học một ngày

Lí do:....

Thời gian: từ ngày....đến ngày.....

Em xin hứa sẽ thực hiện việc chép bài và học bài nghiêm túc và đầy đủ.

Ngày.....tháng....năm....

Xác nhận của phụ huynh                                                                                                                 Kí tên

Kí tên                                                                                                                                             Học sinh

Các em có thể tham khảo thêm bài giảng Văn bản (tiếp theo) để nắm chắc hơn kiến thức đã học, vận dụng và làm bài tập thật tốt.

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn Chúng tôi sẽ sớm trả lời cho các em.