Soạn bài Tìm hiểu đề và cách làm bài văn tự sự

• Các bước tiến hành làm một bài văn tự sự

  • Tìm hiểu đề
  • Lập ý
  • Lập dàn ý
  • Viết thành bài
• Ví dụ minh họa

Đọc các đề sau và thực hiện các yêu cầu:

(1) Kể một câu chuyện em thích bằng lời văn của em.

(2) Kể chuyện về một người bạn tốt.

(3) Kỉ niệm ngày thơ ấu.

(4) Ngày sinh nhật của em.

(5) Quê em đổi mới.

(6) Em đã lớn rồi.

a. Đề (1) yêu cầu em những gì? Dựa vào đâu để biết đây là đề văn tự sự?

b. Các đề (3), (4), (5), (6) không có từ kể, có phải đề văn tự sự không?

c. Hãy xác định những từ ngữ trọng tâm trong mỗi đề trên và cho biết những từ ngữ ấy nói lên điều gì?

d. Trong các đề trên, đề nào nghiêng về kể người, đề nào nghiêng về kể việc, đề nào nghiêng về tường thuật?

Gợi ý làm bài

a. Yêu cầu của đề (1): Kể chuyện (có thể về người hoặc sự việc). Chữ "kể" trong đề văn cho biết định hướng tự sự, cụm từ "bằng lời văn của em" cho biết yêu cầu về diễn đạt.

b. Các đề (3), (4), (5), (6) mặc dù không có từ kể nhưng vẫn là yêu cầu tự sự. Các đề này được diễn đạt như những nhan đề cho trước của một bài văn.

c. Các từ ngữ trọng tâm

• (1): "câu chuyện em thích"
• (2): "một người bạn tốt"
• (3): "thơ ấu"
• (4): "sinh nhật"
• (5): "quê em"
•  (6): "lớn rồi"

d. Đề (2), (6) nghiêng về kể người; đề (3), (5) nghiêng về kể sự việc; đề (4) nghiêng về tường thuật sự việc; đề (1) tuỳ thuộc vào việc lựa chọn kể lại câu chuyện nào.

Cho đề văn sau: "Kể một câu chuyện em thích bằng lời văn của em". hãy tìm hiểu đề, lập dàn ý và dàn bài.

Gợi ý làm bài

• Em phải thực hiện tuần tự các bước
  • Đọc, tìm hiểu đề, xác định yêu cầu trọng tâm của đề, nhiệm vụ cần thực hiện.
  • Tiếp theo là đi tìm ý, trong câu chuyện có những ý chính, ý then chốt nào, câu chuyện em chọn bộc lộ chủ đề gì?
  • Đến khâu lập dàn ý, đây là khâu liên quan trực tiếp đến lời kể:
    • Hình dung câu chuyện mở đầu, kết thúc, diễn biến câu chuyện ra sao cho thật logic
    • Nhân vật xuất hiện ra sao?kết cục thế nào?
    • Thời điểm, không gian, thời gian.
  • Bước sau cùng là cách diễn đạt lại tất cả bằng lời văn của mình.

Ví dụ minh họa

Đề bài: Kể lại truyện "Thánh Gióng".

Gợi ý làm bài

• Chủ đề: Câu chuyện kể về một vị anh hùng của dân tộc đã có công đánh đuổi giặc xâm lược để giữ yên bề cõi nước ta ngay từ buổi đầu lịch sử.
• Các nhân vật có trong truyện
  • Nhân vật chính là Thánh Gióng
  • Các nhân vật phụ như:
    • Cha mẹ Thánh Gióng
    • Dân làng xung quanh
    • Vua
    • Sứ giả
• Diễn biến
  • Mở đầu câu chuyện giới thiệu sự ra đời kì lạ của Thánh Gióng.
  • Kết thúc bằng việc Thánh Gióng được vua phong là Phù Đổng Thiên Vương, cưỡi ngựa bay lên trời
  • Đến sau này nhân dân lập nên đền thờ ngay ở quê nhà.
• Các sự việc chính diễn ra trong truyện
  • Sứ giả báo tin sau đó Thánh Gióng nghe được
  • Việc Thánh Gióng ăn khỏe lớn nhanh như thổi
  • Thánh Gióng vươn vai một cái trở thành một tráng sĩ lực lưỡng, khỏe mạnh phi thường.
  • Thánh Gióng giết giặc
    • Chi tiết khi Thánh Gióng giết giặc roi sắt gãy, Thánh Gióng liền nhổ những cây tre bên đường làm vũ khí.
    • Khi giành thắng lợi, Thánh Gióng liền cởi bỏ áo giáp, cưỡi ngựa bay lên trời.
• Giọng điệu khi kể chuyện
  • Mang đậm chất hào hùng, ngợi ca đối với nhân vật lịch sử đã có công to lớn,
  • Giọng điệu còn thể hiện được màu sắc thần kì.

Các em có thể tham khảo thêm bài giảng Tìm hiểu đề và lập dàn ý bài văn tự sự để nắm rõ hơn nội dung bài học.   

Lập dàn ý đề văn: Kể lại truyện "Sơn Tinh, Thủy Tinh".

Gợi ý làm bài

1. Mở bài

• Vua Hùng kén rể cho con gái
• Sơn Tinh và Thủy Tinh đến cầu hôn

2. Thân bài

• Giới thiệu tài năng của hai vị thần
• Vua Hùng ra sính lễ
• Sơn Tinh đến trước lấy được Mỵ Nương
• Thủy Tinh tức giận dâng nước đánh Sơn Tinh
• Kết quả Sơn Tinh thắng, Thủy Tinh thua

3. Kết bài

• Hằng năm Thủy Tinh dâng nước đánh Sơn Tinh, nhưng đều thất bại.

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn Chúng tôi sẽ sớm trả lời cho các em.