Soạn bài Thuật ngữ

• Thuật ngữ là những từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học, công nghệ, thường dùng trong các văn bản khoa học, công nghệ.

Câu 1. Vận dụng kiến thức đã học ở các môn để tìm thuật ngữ thích hợp vào mỗi ô trống. Cho biết mỗi thuật ngữ tìm được thuộc lĩnh vực khoa học nào?

• Lực là tác dụng đẩy kéo của vật này lên vật khác. (Vật lý)
• Xâm thực là quá trình phá hủy lớp đất đá phủ trên mặt đất do các tác nhân như gió, sóng biển, băng hà, nước chảy. (Địa lý)
• Hiện tượng hóa học là hiện tượng sinh ra chất mới. (Hóa học)
• Di chỉ là những dấu vết của người xưa đã cư trú và sinh sống. (Lịch sử)
• Thụ phấn là hiện tượng hạt phấn tiếp xúc với nhị hoa. (Sinh học)
• Lưu lượng là lượng nước chảy qua mặt cắt ngang lòng sông ở một điểm nào đó, trong một giây đồng hồ. (Địa lí)
• Trọng lực là lực hút của trái đất. (Địa lý)
• Khí áp là sức nén của khí quyển lên bề mặt trái đất. (Địa lý)
• Thị tộc phụ hệ là những dòng họ trong đó người đàn ông có quyền hơn người phụ nữ (Lịch sử).
• Đường trung trực là đường thẳng vuông góc với một đoạn thẳng tại điểm giữa đoạn ấy. (Toán học)

Câu 2. Đọc đoạn trích trong sách giáo khoa (trang 90) và cho biết từ Điểm tựa có được dùng như một thuật ngữ vật lý hay không? Ở đây nó có ý nghĩa gì?

• Từ điểm tựa ở đây không được dùng với tư cách là một thuật ngữ Vật lí.
• Nó được dùng với tư cách là ngôn ngữ nghệ thuật.

Câu 3. Dựa vào định nghĩa từ hổn hợp trong thuật ngữ hóa học và từ hỗn hợp theo kiể nghĩa thông thường, hãy cho biết hai câu sau đây được hiểu theo nghĩa nào?

• Nước tự nhiên ở ao, hồ, sông, biển,...là một hỗn hợp.
• Đó là một chương trình biểu diễn nhiều hỗn hợp.

Gợi ý

• Từ hỗn hợp trong câu nhứ nhất được dùng với tư cách thuật ngữ hóa học.
• Từ hỗn hợp trong câu thứ 2 dùng như một từ ngữ thông thường.

Câu 4. Trong học sinh cá voi, cá heo được sắp xếp vào lớp thú, vì tuy những động vật này có sương sống, ở dưới nước, bơi bằng vây nhưng không thở bằng mang mà thở bằng phổi. Căn cứ vào cách xác định của học sinh, hãy định nghĩa thuật ngữ của từ cá theo cách hiểu thông thường của người Việt.

• Cá là động vật có xương sống, ở dưới nước, bơi bằng vây, thở bằng mang. Như vậy, trong ngôn ngữ thông thường của chúng ta thì từ cá (cá voi, cá heo) không mang ý nghĩa chặt chẽ như định nghĩa của sinh học.

Câu 5. Hiện tượng đồng âm của từ thị trường trong kinh tế học và trong quang học có vi phạm nguyên tắc một thuật ngữ đẫ nêu ở phần ghi nhớ hay không? Vì sao?

• Trong kinh tế học thuật ngữ thị trường chỉ nơi thường xuyên tiêu thụ hàng hóa, còn trong quang học thuật ngữ thị trường chỉ phần không gian mà mắt có thể quan sát được.

• Đây là hiện tượng đồng âm khác nghĩa, không vi phạm nguyên tắc một thuật ngữ vì chúng thuộc hai ngành khoa học khác nhau, hai hệ thống thuật ngữ khác nhau.

Để hiểu rõ bài học hơn, các em tham khảo qua bài giảng Thuật ngữ.

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn Chúng tôi sẽ sớm trả lời cho các em. 

• Viết đoạn văn có sử dụng thuật ngữ

  viết đoạn văn ít nhất từ 5 dến 10 câu có sử dung thuật ngữ.

• Xác định thuật ngữ trrong câu Trong quá trình phát sinh giao tử cái...

  Xác định thuật ngữ trrong câu sau:

    Trong quá trình phát sinh giao tử cái, các tế bào mầm cũng nguyên phân liên tiếp nhiều lần tạo ra nhiều noãn nguyên bào.