Soạn bài Tập làm thơ bốn chữ

• Số chữ: Mỗi dòng có bốn chữ.
• Khổ: Thường chia khổ, mỗi khổ có 4 dòng.
• Vần: thường có vần lưng và vần chân xen kẻ nhau, gieo vần liền vần cách hay vần hỗn hợp.
• Nhịp: 2/2 thích hợp với kể và tả.

• Vần lưng: Còn gọi là yêu vận là loại vần được gieo vào giữa dòng thơ.
• Vần chân: Còn gọi là cước vận được gieo vào cuối dòng thơ có tác dụng đánh dấu sự kết thúc của dòng thơ.
• Gieo vần liền: Khi các câu thơ có vần liên tiếp.
• Gieo vần cách: Các vần cách dòng không liền nhau.
• Gieo vần hỗn hợp: Gieo vần không theo thứ tự nào.

Câu 1. Ngoài bài thơ Lượm, em còn biết thêm bài thơ bốn chữ nào khác?

• Những bài thơ bốn chữ như bài Gió từ tay mẹ, Mèo con đi học...

Gió từ tay mẹ

Ru bé ngủ say

Thay cho gió trời

Giữa trưa oi ả

(Gió từ tay mẹ)

Mèo con buồn bực

Mai phải đến trường

Bèn kiếm cớ luôn:

- Cái đuôi tôi ốm

Cừu mới be toáng:

- Tôi sẽ chữa lành

Nhưng muốn cho nhanh

Cắt đuôi khỏi hết

- Cắt đuôi ấy chết...!

Tôi đi học đây.

(Mèo con đi học)

• Những chữ cùng vần: mẹ - bé, lành - nhanh, hết - chết.

Câu 2. Hãy chỉ ra vần chân và vần lưng trong đoạn thơ sau:

Mây lưng chừng hàng

Về ngang lưng núi

Ngàn cây nghiêm trang

Mơ mùng gieo bụi

(Xuân Diệu)

• Vần chân: hàng - trang; núi - bụi
• Vần lưng: chừng - lưng; ngang - màng.

Câu 3. Trong hai đoạn thơ sau, đoạn thơ nào gieo vần liền, đoạn nào gieo vần cách:

Cháu đi đường cháu

Chú lên đường ra

Đến nay tháng sáu

Chợt nghe tin nhà

(Tố Hữu)

Nghé hành nghé hẹ

Nghé chẳng theo mẹ

Thì nghé theo đàn

Nghé chớ đi càn

Kẻ gian nó bắt.

(Đồng dao)

• Trong hai đoạn thơ trên thì đoạn thơ thứ nhất gieo vần cách còn đoạn thơ thứ hai gieo vần liền:
  • Vần liền: cháu - sáu, ra - nhà.
  • Vần cách: hẹ - mẹ, đàn - càn.

Câu 4. Đoạn thơ sau đây trích trong bài “Hai chị em” của Lưu Trọng Lư, một bạn chép sai hai chữ có vần, em hãy chỉ ra hai chữ đó và thay vào bằng hai chữ “sông, cạnh” sao cho phù hợp.

Em bước vào đây

Gió hôm nay lạnh

Chị đốt than lên

Để em ngồi sưởi

Nay chị lấy chồng

Ở mãi Giang Đông

Dưới làn mây trắng

Cách mấy con đò.

• Sửa lại hai chữ có vần:
  • Để em ngồi cạnh (chứ không phải là để em ngồi sưởi).
  • Chữ thứ hai là sông: Cách mấy con sông (chứ không phải là Cách mấy con đò).

Câu 5. Tập làm một bài thơ bốn chữ chỉ nội dung, đặc điểm của đoạn thơ ấy

• Các em có thể tham khảo đoạn thơ sưu tầm sau:

Hay nói ầm ĩ

Là con vịt bầu

Hay hỏi đâu đâu

Là con chó vện

Hay chăng dây điện 

Là con nhện con

Ăn nó quay tròn

Là cối xay lúa

Mồm thở ra gió

Là cái quạt hòm

Không thèm cỏ non

Là con trâu sắt

Rồng phun nước bạc

Là chiếc máy bơm

Dùng miệng nấu cơm

Là cua, là cáy...

(Kể cho bé nghe, Trần Đăng Khoa)

Câu 1. Trình bày bài (đoạn) thơ bốn chữ đã chuẩn bị ở nhà; chỉ ra nội dung, đặc điểm (vần, nhịp) của bài (đoạn) thơ ấy.

Câu 2. Cả lớp nhận xét những điểm được và chưa được của bài làm.

Câu 3. Cả lớp góp ý, từng học sinh tự sửa chữa bài làm của mình.

Câu 4. Cả lớp cùng thầy, cô giáo đánh giá và xếp loại.

Để củng cố hơn nội dung bài học, các em có thể tham khảo thêm bài giảng Tập làm thơ bốn chữ.

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn Chúng tôi sẽ sớm trả lời cho các em.